همشهری آنلاین: حالا این سؤال مطرح می‌شود که یک کودک بدون آموزش لازم و آگاهی از حقوق خود چطور می‌تواند در فضای بیرو ن از خانه، بدون خطر و البته ایمن بزرگ شود؟ سؤالی که پاسخ به آن می‌تواند همه نگرانی‌های والدین را برطرف کند.
ایمن نگه‌داشتن کودکان
قبل از هر چیز یادتان باشد به‌هیچ‌وجه کودکتان را در فضای عمومی تنها نگذارید. حتی چشم برداشتن از کودک برای چند دقیقه و سپردن او به افراد غریبه می‌تواند شما را برای همیشه پشیمان کند. در ادامه، به این موارد دقت کنید:
۱. حتی اگر پارک و زمین‌بازی مخصوص کودک در فاصله‌ای بسیار نزدیک به خانه قرار دارد، او را هرگز به‌تنهایی به آنجا نفرستید. همیشه باید یکی از والدین (پدر یا مادر) یا پرستار بچه یا برادر یا خواهر بزرگ‌تر که حداقل هشت سال بزرگ‌تر است، از او مراقبت کند. حتی برای آب خوردن یا خرید بستنی هم کودکتان را تنها جایی نفرستید و همیشه خودتان همراه او بروید.
۲. کودک زیر هشت سال را به مغازه و فروشگاه نفرستید و نگذارید تنها در ماشین بماند یا حتی برای چند دقیقه از ماشین به‌تنهایی بیرون برود. شاید فرد مغازه‌دار و فروشنده‌ها را بشناسید اما همه‌ی کسانی را که برای خرید به مغازه می‌آیند، نمی‌شناسید.
۳. در مکان‌های شلوغ مثل اتوبوس و مترو و فروشگاه‌های شلوغ و پر از ازدحام، دست کودکتان را محکم بگیرید و همیشه کنار خود نگه دارید. در اتوبوس یا مترو و تاکسی، اول بگذارید کودکتان بنشیند و بعد شما کنار او بنشینید؛ یعنی کودکتان را کنار یک فرد غریبه ننشانید.
۴. آدرس و شماره تلفن و اسم و فامیل پدر و مادر را به کودکتان آموزش بدهید. قبل از اینکه از خانه بیرون بروید، چند بار از او آدرس و شماره‌ی تلفن خانه را بپرسید. به کودکتان آموزش بدهید بعد از گم کردن پدر و مادر فقط از پلیس کمک بخواهد. پلیس را به او نشان بدهید و از او بخواهید فقط از کسی کمک بخواهد که لباس پلیس پوشیده است. به‌هیچ‌وجه به افرادی که می‌خواهند به او کمک کنند، اعتماد نکند و فقط به پلیس مراجعه کند.
۵. به کودکتان آموزش بدهید در زمین بازی به حرف افراد غریبه توجهی نکند. مثلاً از فرزندتان بخواهید اگر مرد یا پسر بزرگ‌تر یا حتی زنی ناشناس، او را به بستنی یا شکلات یا یک‌چیز هیجان‌انگیز دعوت کرد، این موضوع را حتماً با شما مطرح کند و با نظر شما به خواسته‌ی او جواب بدهد.
۶. شما می‌توانید به کودکتان آموزش بدهید در مهمانی‌های خانوادگی فقط با کودکان بازی و صحبت کند و برای بازی و صحبت با بزرگ‌ترهای غریبه حتماً از شما اجازه بگیرد؛ و اگر از طرف فرد غریبه‌ای به مکان بسته یا تاریکی دعوت شد، حتماً جوابشان «نه» باشد و بلافاصله موضوع را با شما مطرح کند. این موضوع را برای او روشن کنید که افراد بزرگ‌تر ناشناس نمی‌توانند دوست و هم‌بازی او باشند. البته نباید فضا را برای کودک ناامن نشان بدهید و کاری کنید از همه‌ی غریبه‌ها بترسد. فقط از او بخواهید شما را در جریان بازی‌هایش با افراد بزرگ‌تر بگذارد.
۷. افراد بیمار و کودک‌آزار بیشتر از کودکان ضعیف و ترسو و بدون اعتمادبه‌نفس سوءاستفاده می‌کنند، پس پدر و مادر باید به این موضوع توجه کنند که کودکی شجاع و با اعتمادبه‌نفس تربیت کنند. کودکی که به حقوق خود آشناست و اجازه نمی‌دهد کسی به او دست بزند، حتی برای نوازش و بوسیدن. کودک ترسو و خجالتی ممکن است در شرایط بد قرار بگیرد اما به دلیل نداشتن اعتمادبه‌نفس و شجاعت، این موضوع را از اعضای خانواده پنهان کند.
۸. به کودکتان آموزش بدهید آن‌ها به‌هیچ‌وجه مجبور به انجام کاری برای افراد غریبه و همسایه و حتی افراد فامیل نیستند. خرید نان و هر چیز دیگری، وظیفه‌ی کودک شما نیست. کمک کردن به افراد بزرگ‌تر هم باید با نظر و صلاحدید والدین و البته با نظارت یکی از اعضای خانواده (پدر و مادر یا خواهر و برادر بزرگ‌تر) انجام شود.
آموزش هوشیاری
۱. همیشه یک دانش‌آموز قلدر در هر مدرسه‌ای پیدا می‌شود. به فرزندتان آموزش بدهید به‌هیچ‌وجه زیر بار حرف زور دانش‌آموز بزرگ‌تر از خودش نرود. اگر از طرف او تهدید شد یا کتک خورد، موضوع را سریع به اطلاع اولیای مدرسه و پدر و مادرش برساند. ترسیدن و مطیع دستور دیگران شدن، بزرگ‌ترین مسئله‌ای است که دانش‌آموزان کوچک را تهدید می‌کند. باید به فرزندتان بیاموزید او فقط مسئول کارهای خودش است و هیچ مسئولیتی در قبال دانش‌آموزان دیگر ندارد؛ و اگر در چنین موقعیتی قرار گرفت به‌هیچ‌وجه نباید سکوت کند.
۲. دانش‌آموزان کوچک‌تر در معرض سوءاستفاده جنسی از طرف دانش‌آموزان بزرگ‌تر هم هستند. به کودکتان آموزش بدهید اگر یک دانش‌آموز یا یکی از افراد مدرسه از او خواست به جایی خلوت یا یک کلاس خالی یا حتی انباری یا زیرزمین برود با صدای بلند و قاطعانه «نه» بگوید و حتماً موضوع را به مسئولان مدرسه و شما و همسرتان اطلاع و توضیح بدهد. او باید بیاموزد که توالت و دستشویی یک فضای شخصی است و هنگامی که او در توالت است اگر کسی خواست به این فضای شخصی به هر دلیلی وارد شود، باید از این کار جلوگیری کند و سریع به مسئولان مدرسه خبر بدهد.
۳. والدین باید حواسشان به وضعیت روانی فرزندشان باشد و به‌خوبی به حرف‌های او گوش بدهند. اگر کودکتان پرخاشجو یا ساکت و بی‌حرف شده است، حتماً از او دلیلش را بپرسید. هیچ‌وقت سرسری از تغییر خلق‌وخوی فرزندتان نگذرید و همیشه پیگیر این تغییر باشید. ممکن است از طرف معلم تنبیه کلامی یا بدنی شده باشد یا ممکن است از طرف دانش‌آموز بزرگ‌تر به او آسیبی رسیده باشد. بعضی از کودکان به دلیل نداشتن اعتمادبه‌نفس نمی‌توانند مشکلات را با اعضای خانواده مطرح کنند و اینجاست که خانواده‌ها باید حواسشان به تغییر خلق‌وخوی فرزندشان باشد و سریع اقدام کنند. یک کودک مضطرب و نگران همیشه حرفی برای گفتن دارد، پس حتماً گوش شنوایی برای او باشید و با فراهم کردن فضای امن از او بخواهید همه‌ی رازهایش را به شما بگوید و هیچ رازی بین او و شما مگو نباشد.
۴. پسران زیر ده سال عاشق ماشین‌های رنگارنگ و موتورهای خوش‌رنگ و لعاب هستند. به پسرانتان آموزش بدهید، برای اینکه سوار ماشین یا موتور موردعلاقه‌شان شوند، به افراد غریبه و ناشناس و پیشنهاد آن‌ها اعتماد نکنند. دختران زیر ده سال هم به عروسک و اسباب‌بازی‌های رنگی دخترانه علاقه دارند. به دخترانتان آموزش بدهید برای گرفتن عروسک یا شکلات یا اسباب‌بازی به سمت ماشین افراد غریبه نروند و همیشه قبل از پذیرفتن چنین دعوت‌هایی، حتماً موضوع را به بزرگ‌تر خود اطلاع بدهند.
۵. به فرزندتان آموزش بدهید در کلاس‌های ورزشی مثل شنا و هر ورزش دیگری که باید لباسشان را عوض کنند، مراقب حریم شخصی خود باشند. به بچه‌ها آموزش بدهید بدنشان فقط متعلق به خودشان است و هیچ‌کس حق ندارد به بدن او دست بزند. اگر کودک در چنین وضعیتی قرار گرفت، باید با صدای بلند بگوید «نه، برو!» و بلافاصله به مسئول مدرسه و پدر و مادرش خبر بدهد.
۶. سن استفاده از سیگار و مواد مخدر پایین آمده است، پس حواستان باشد آموزش را از سنین پایین شروع کنید. قبل از هر چیز به کودکتان آموزش «نه» گفتن بدهید. هرگونه دعوت به استفاده از سیگار و هر مواد دیگری را باید بی‌پاسخ بگذارد و به‌هیچ‌وجه نباید خود را در چنین موقعیتی قرار بدهد. از کودکتان بخواهید بعد از روبه‌رویی با این موقعیت حتماً موضوع را با مسئولان مدرسه و پدر و مادرش در میان بگذارد.
بچه‌ها در این سن خیلی کنجکاو هستند، پس حتماً با یک مشاوره‌ی خوب با یک مشاور، به کودکتان آموزش بدهید مواد مخدر و سیگار چه بلایی سر سلامت و عزت‌نفس و شخصیت او می‌آورند و بعد از روشن کردن این موضوع، از او بخواهید اگر در چنین موقعیتی قرار گرفت، حتماً درباره‌ی این موضوع با شما صحبت کند. حواستان به نوع گویش و برخوردتان باشد، هرگونه برخورد مبتنی بر ترساندن و بدون توضیح با فرزندتان، می‌تواند نتیجه‌ی عکس بدهد و کودک برای ارضای کنجکاوی‌اش به سمت آن چیزی برود که از آن بر حذر شده است؛ پس اول دلایل را برایش روشن کنید و بعد از او بخواهید از آن دوری کند.
فضای خصوصی و حریم شخصی
۱. اولین و مهم‌ترین نکته این است که به کودکتان آموزش بدهید که به این درک برسد که بدنش فقط متعلق به خود اوست و هیچ‌کس جز خودش حق ندارد به بدنش دست بزند. به کودکتان اطمینان بدهید همیشه از او حمایت می‌کنید و اگر کسی خواست به بدن او دست بزند، شما اولین نفری هستید که باید باخبر شود. با فرزندتان تمرین کنید که اگر کسی خواست به او دست بزند با صدای بلند بگوید «نه» و از آن محیط دور شود و بلافاصله خانواده‌اش را در جریان اتفاق بگذارد.
۲. به فرزندانتان آموزش بدهید اگر در فضای ناامنی هستند و احساس ناامنی می‌کنند، خیلی سریع آنجا را ترک کنند و به حس و شهود خود اطمینان کنند.
۳. به فرزندتان سرنخ‌هایی درباره‌ی رفتار نامناسب بدهید. مثلاً مجموعه‌ای از کدهایی را با فرزندتان تمرین کنید که اگر فرد غریبه‌ای آن حرکات را انجام داد، سریع آن محل را ترک کند و موضوع را به پدر و مادرش بگوید.
۴. به فرزندتان آموزش بدهید فضای شخصی‌اش را حفظ کند. مثلاً وقتی به حمام می‌رود، حتماً حواسش به بسته بودن در و پنجره‌ها باشد و به‌محض اینکه در موقعیت یا مکانی احساس ناامنی می‌کند، موضوع و دلیل ناامنی را برای پدر و مادرش توضیح بدهد.
۵. اتاق‌خواب حریم شخصی کودک شماست. به او آموزش بدهید قبل از عوض کردن لباس‌هایش باید از بسته بودن در و پنجره و کشیده شدن پرده‌ها مطمئن باشد. هیچ‌وقت نگذارید فرزندتان لباسش را در یک فضای عمومی و جلوی چشم افراد غریبه عوض کند. همیشه به او بگویید خودش باید مراقب بدن خودش باشد و همیشه در یک فضای دربسته، لباسش را عوض کند.
نظر شما