همشهری آنلاین، ترجمه ناصر احدی: اگر جزء آن دسته از فیلم‌بین‌هایی هستید که برای انتخاب جیره فیلمی‌شان به امتیازهای وب‌سایت‌های گردآوری ریویوهای سینمایی مثل «راتن تومیتوز» (گوجه‌های گندیده) استناد می‌کنید، باید بدانید در گزارشی که به تازگی نشریه «وولچر» منتشر کرده، طشت رسوایی این نوع امتیازدهی به فیلم‌ها از پشت بام افتاده و صدایش تا مدت‌ها در گوش کسانی که دوست ندارند بازیچه زدوبندهای رسانه‌ای و تکنیک‌های بازاریابی شوند زنگ خواهد زد. اما ماجرا از چه قرار است؟ آنچه در پی می‌آید گزارش لِین براون در «وولچر» از ماجرای زدوبند در دنیای نقد فیلم است.
در سال ۲۰۱۸، شرکت تبلیغاتی Bunker ۱۵ پروژه جدیدی را دست می‌گیرد: «افلیا» فیلمی که بازگویی زنانه «هملت» با بازی دِیزی رایدلی است. منتقدانی که اکران‌های نخست فیلم را دیده بودند ۱۳ ریویو منتشر کردند که ۷ تای‌شان منفی بود و در «راتن تومیتوز» به نمره ۴۶ درصد ترجمه می‌شود، نتیجه‌ای ناامیدکننده برای فیلمی با آرزوهای جاه‌طلبانه و بدون پخش‌کننده داخلی.
اگر فیلمی در «راتن تومیتوز» نمره زیر ۶۰ درصد بگیرد، «تومیتومتر» می‌گوید که این فیلم «گندیده». ولی الزاما قرار نیست همه چیز همین‌طور باقی بماند که «تومیتومتر» نشان می‌دهد. اینجاست که Bunker ۱۵ وارد می‌شود. در حالی که اغلب کمپانی‌های روابط عمومی فیلم قصدشان جلب توجه منتقدان نشریات برتر است، Bunker ۱۵ می‌رود سراغ آنهایی که کمتر در چشم هستند، منتقدانی با منشاء استخدامی نامعلوم و اغلب خودمنتشرکننده که هرگز جزء مجموعه‌نقدهایی که «راتن تومیتوز» دنبال می‌کند، نیستند. قضیه فقط به اینجا ختم نمی‌شود. در انحراف دیگری از راه و روش اصولی، چند منتقد گفته‌اند، Bunker ۱۵ برای هر ریویو ۵۰ دلار [معادل ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان] یا بیشتر به آنها می‌پردازد. این پرداخت‌ها معمولا آشکار نمی‌شود و «راتن تومیتوز» می‌گوید از «ریویونویسی بر اساس مشوق مالی» جلوگیری می‌کند.
در اکتبر همان سال ۲۰۱۸، یکی از کارکنان Bunker ۱۵ به یکی از ریویونویسان بالقوه «افلیا» ایمیل می‌زند: «این فیلم در جشنواره ساندنس بوده و احساس میشه که برخی منتقدها کمی به آن سخت گرفتند. (اطمینان دارم توقعات بسیار بالا از فیلم دلیل این موضوع بوده.) پس افرادی که درگیر این فیلم هستند احساس می‌کنند که بهره بردن از نظرات متفاوت منتقدان مختلف سودمند خواهد بود.»
«نظرات متفاوت منتقدان مختلف» کد خیلی ظریفی نیست. ریویونویس بالقوه در جواب پرسیده بود اگر فیلم را دوست نداشته باشد چه و جواب گرفته بود: «البته که روزنامه‌نگاران آزادند هرچه دوست دارند بنویسند اما «آن خوب و بامعرفت‌های‌شان (که تعدادشان بیش از چیزی است که انتظار دارم)» بیشتر اوقات موافقت می‌کنند که ریویوهای منفی‌شان را در وب‌سایت‌های معمول‌شان منتشر نکنند و در عوض آنها را در «بلاگ‌های کوچکی که «راتن تومیتوز» هرگز نمی‌بیند قرنطینه کنند. من فکر می‌کنم این کار خیلی خوبی است.» اگر این کار به درستی انجام شود، این ترفند کمک می‌کند که «راتن تومیتوز» نقدهای مثبت را ثبت کند، نه نقدهای منفی را.
بین اکتبر ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۱۹، «راتن تومیتوز» ۸ نقد دیگر به «افلیا» اضافه کرد که ۷ تای‌شان مثبت بود و نویسندگان‌شان اغلب منتقدانی بودند که حداقل بر یک فیلم دیگر برای Bunker ۱۵ نقد نوشته بودند. نویسنده یک ریویوی منفی می‌گوید Bunker ۱۵ با آنها لابی کرد تا نقدش را تغییر دهند. یکی از کارکنان Bunker ۱۵ نوشت اگر منتقدی بخواهد «به زحمت تلویحا نظر مثبتی دهد، من سردبیران «راتن تومیتوز» را می‌شناسم و می‌توانم آن نظر را تغییر دهم.»
نویسنده وولچر می‌نویسد او نقد منفی دیگری از «افلیا» در این مقطع زمانی پیدا کرده که «راتن تومیتوز» آن را به حساب نیاورده و نویسنده آن کسی بوده که نقدهای مثبتش برای فیلم‌های دیگر Bunker ۱۵ در وب‌سایت آمده است. نمره «افلیا» در «تومیتومتر» به ۶۲ درصد ارتقا می‌یابد و از «گندیده» به «تازه» تغییر وضعیت پیدا می‌کند. ماه بعد برای این فیلم در امریکا پخش‌کننده هم پیدا شد.
«افلیا» نمونه کوچکی از نحوه عملکرد «راتن تومیتوز» است که آگوست امسال ۲۵ ساله شد. در روزهای نخست فعالیتش این وب‌سایت قرار بود که محلی برای درجه‌بندی میزان جذابیت فیلم‌ها توسط کاربران باشد، اما حالا می‌تواند با دخالت در درک، اکران و بازاریابی فیلم‌ها باعث شکست یا موفقیت آنها شود. «تومیتومتر» شاید مهم‌ترین معیار در صنعت سرگرمی باشد، اما همچنان آشفته، تقیل‌دهنده و به راحتی قابل دست‌کاری است.
پل شریدر، کارگردان و فیلمنامه‌نویس «راننده تاکسی»، می‌گوید: «استودیوهای فیلمسازی «راتن تومیتوز» را اختراع نکرده‌اند و بیشترشان دل خوشی از آن ندارند. اما سیستم خراب است. تماشاگران احمق‌ترند. آدم‌های عادی نقدهایی که قبلا می‌خواندند نمی‌خوانند. «راتن تومیتوز» چیزی است که استودیوها می‌توانند به بازی بگیرند. پس همین کار را هم می‌کنند.»
اخیرا در مصاحبه‌ای، کوئنتین تارانتینو که گفته می‌شود فیلم بعدی‌اش «منتقد» نام دارد اذعان کرده که دیگر کارهای منتقدان را نمی‌خواند: «امروز دیگر کسی [منتقدی] را نمی‌شناسم. به من گفتند که مانوئلا دارگیس فوق‌العاده است. اما وقتی می‌پرسم سه فیلمی که در سال‌های اخیر دوست داشته و سه فیلمی که بدش آمده کدام‌اند، نمی‌توانند جوابم را بدهند، چون کسی اهمیت نمی‌دهد.»
احتمالا دلیلش این است که «راتن تومیتوز» ـ با کمک Yelp [وب‌سایت گردآوری نظرات درباره کسب‌وکارهای مختلف]، گودریدز [وب‌سایت گردآوری نظرات درباره کتاب‌ها و نقل‌قول‌ها و...] و بی‌شمار سایت گردآوری نظرات دیگر ـ از ما در قبال نظرات منتقدانِ واحد حساسیت‌زدایی کرده است. زمانی جین سیسکل و راجر ایبرت مستند بی‌بودجه «رویاهای حلقه» را فقط با استفاده از شست‌های‌شان به پدیده‌ای بدل ساختند [سیسکل و ایبرت با بالا یا پایین نگه داشتن شست‌های‌شان در برنامه تلویزیونی مشهورشان رضایت یا نارضایتی‌شان را از فیلم‌ها نشان می‌دادند.] اما قدرت انتقادی‌ای همچون آن جایش را به صدای جمعی توده‌ها داده است. یک‌سوم بزرگسالان امریکایی می‌گویند قبل از رفتن به مالتی‌پلکس‌ها «راتن تومیتوز» را چک می‌کنند و در حالی که سابقا تبلیغات فیلم‌ها از جملات منتقدان استفاده می‌کردند، حالا با نوشتن اینکه «تازه تضمینی» قمپز درمی‌کنند.
نظر شما