روز 29 اسفند که این خبر درز کرد که کارگروه خودرو در دفتر ریاست‌جمهوری از ریک واگونر مدیر اجرایی جنرال موتورز که 9 سال این در این سمت بود، خواسته است از سمت خود کناره بگیرد تا فریتز هندرسون جانشین وی شود، تردیدی باقی نماند که وقایع ناخوشایند دیگری در راه است.
روز بعد این کارگروه تجزیه و تحلیل خود را از طرح‌های بقا که 2شرکت در بهمن ماه ارائه کرده بودند، منتشر کرد. طرح بقا شرط اعطای وام اضطراری 17.4میلیارد دلاری بود که پرداخت آن روز دهم دی ماه مورد موافقت قرار گرفته بود ( 13.4 میلیارد دلار برای جنرال موتورز و 4 میلیارد دلار برای کرایسلر که بسیار کوچک‌تر است). حکم نهایی این کارگروه درباره این طرح کوبنده بود؛ ورشکستگی هنوز می‌توانست بهترین گزینه باشد.
با وجودی که از جنرال موتورز به خاطر تجدید ساختاری که در چند سال اخیر انجام داده است، تقدیر شد، کارگروه اینگونه نتیجه‌گیری کرد که پیشرفت، بسیار کند بوده است و به چیزی بیش از آنچه مدیریت جنرال موتورز و سهامداران اصلی در نظر داشتند، نیاز است. به علاوه، انگاره‌هایی که طرح جنرال موتورز بر آن مبتنی بود، خوشبینانه‌تر از آن بود که جایی برای خطا باقی گذارد.
کارگروه یادشده به 6مورد اشاره کرد که جنرال موتورز بیش از حد درباره آن خوشبینانه اظهار نظر کرده یا حتی آن را انکار کرده بود. این موارد عبارتند از: سهم بازار داخلی که جنرال موتورز معتقد بود سالانه فقط 0.3درصد کاهش خواهد یافت و این در حالی است که در 30سال گذشته سالانه 0.7 درصد کاهش یافته بود. مورد دوم قیمت‌گذاری در بازار راکدی بود که حتی درباره کیفیت محصولات جنرال موتورز تردید دارد.
سوم ناتوانی فروشندگان در یافتن مشتری بود و چهارم پیامدهای شکست این شرکت برای جذب سرمایه‌گذاری از اروپا یا جلب حمایت دولت‌های اروپایی. مورد پنجم کاهش تنوع خودروها در حالی که سلیقه مشتریان و مقررات افزایش کارآمدی مصرف سوخت سبب می‌شود علاقه به‌خودروهای پرمصرف کاهش یابد و بالاخره هزینه مراقبت‌های بهداشتی و حقوق بازنشستگان که تا سال 2013 به سالانه 6 میلیارد دلار خواهد رسید و سبب خواهد شد که جنرال موتورز به جای افزایش سود از محل سرمایه‌گذاری، مجبور به بالا بردن تولید شود.
اما جنرال موتورز می‌تواند یک نقطه روشن در این ارزیابی ناامیدکننده پیدا کند و آن اینکه گروه آقای اوباما بر این اعتقاد است که اگر بتواند جنرال موتورز، اتحادیه‌های کارگری و سهامداران خود را به اتخاذ اقدامات جدی‌تر وادار کند، هنوز امکان فعالیت یک شرکت سالم وجود دارد.
جنرال موتورز تولید برخی خودروهای مطلوب و کم‌مصرف را آغاز کرده است. این شرکت از بزرگی، فناوری و گستره‌ای که یک صنعت جهانی متکی به سرمایه و بسیار رقابتی به آن نیازمند است، برخوردار است.
اما هیچ کدام از این موارد در مورد کرایسلر صدق نمی‌کند. کارگروه ریاست‌جمهوری این شرکت را از هر نظر ناتوان می‌داند. کارخانه‌های قدیمی، اتکای بیش از حد به بازار آمریکای شمالی و تولید وانت‌های منسوخ، اشتهار به بی‌کیفیتی، کمبود مدل‌های جدید برای تولید در آینده و منابع ناکافی برای تولید سیستم‌های انتقال قدرت در آینده باعث شده است کرایسلر ضعیف‌تر و کوچک‌تر از آن شود که بتواند به تنهایی به بقا ادامه دهد.
اوباما 3 هفته پیش اعلام کرد که تنها امید کرایسلر این است که موافقتنامه خود را با فیات که از 3ماه پیش مورد مذاکره قرار داده است، به نتیجه برساند. براساس این موافقتنامه، شرکت ایتالیایی یادشده فناوری جدید را به‌صورت موتورهای کم‌مصرف، اسکلت خودروهای کوچک و اتوماسیون کارخانه در اختیار کرایسلر خواهد گذاشت. در عوض، فیات خواستار سهم 35درصدی در کرایسلر است تا اگر زمانی مایل بود، کل آن را خریداری کند و نیز پایگاه تولید و توزیع خوبی در آمریکای شمالی پیدا کند. در گفت‌وگوهای بین استیون راتنر که ریاست کارگروه ریاست‌جمهوری را بر عهده دارد و سرجیو مارچیونه رئیس فیات در اسفندماه، فیات موافقت کرد سهم درخواستی خود را به 20درصد کاهش دهد و تا زمانی که کرایسلر کمک دولت آمریکا را بازپرداخت نکند، سهمی بیش از 49 درصد در آن مطالبه نکند.
کرایسلر اکنون کمتر از یک ماه فرصت دارد تا این قرارداد را به‌نتیجه برساند. در این مدت، دولت همچنان سرمایه مورد نیاز برای تداوم فعالیت را در‌اختیار آن خواهد گذاشت. اوباما می‌گوید که اگر کرایسلر بتواند طرح مناسبی برای همکاری با فیات عرضه کند، اعطای 6میلیارد دلار دیگر را بررسی خواهد کرد. اما آیا این کار امکان‌پذیر است؟ مارچیونه بر این امر تأکید دارد که فیات منابع مالی مورد نیازش را به میدان نخواهد آورد. مقامات فیات معتقدند که 2سال طول می‌کشد تا این شرکت آمریکایی منافع واقعی ناشی از این مشارکت را احساس کند. با توجه به آنکه کرایسلر بخش اعظم 4 میلیارد دلاری را که در دی ماه دریافت کرد، هزینه کرده است، معلوم نیست چگونه این شرکت می‌تواند با 6میلیارد دلار تا سال 2011 دوام بیاورد.
به‌نظر می‌رسد یک شرکت سرمایه‌گذاری که حدود 80درصد سهام کرایسلر را در اختیار دارد، حاضر به فروش آن است. بانک‌های طلبکار هم در موقعیت ضعیفی هستند. اما بستانکاران عمده کرایسلر شاید به این نتیجه برسند که اگر کرایسلر اعلام ورشکستگی کند، می‌توانند به دارایی‌های قابل فروش آن دست یابند و وضعیت بهتری پیدا کنند.
اوباما اخیراً گفت: ما نمی‌توانیم، نباید و اجازه نخواهیم داد که صنعت خودروسازی ما به‌راحتی از بین برود. اما این امر به آن معنا نیست که کرایسلر ضرورتاً از ورشکستگی دوری خواهد کرد. هندرسون گفت که وی حاضر است هر کار لازمی را برای تجدید ساختار جنرال‌موتورز انجام دهد. اوباما 60 روز وقت (و سرمایه کاری کافی) به هندرسون داده است تا با تشریک مساعی با دیگران، تغییرات دیگری را به اجرا درآورد. مهم‌تر از همه، گروه‌کاری ریاست‌جمهوری منتظر آن است تا ببیند که آیا جنرال موتورز می‌تواند تراز مالی خود را سامان دهد و در بازاری بزرگ‌تر از بازار فعلی اما کوچک‌تر از بازار گذشته، جریان مالی مثبت پدید آورد؟
اما باوری به‌طور فزاینده وجود دارد که بهترین راه تحقق این امر تجدید ساختار سریع از طریق اعلام ورشکستگی است تا جنرال موتورز جدید بتواند خود را از بدنه جنرال موتورز قدیمی که مشکلات فراوانی دارد، جدا کند. ظاهراً شرکت جدید می‌تواند کار را از سر بگیرد و شرکت قدیمی به آرامی برچیده شود. اما در عمل این کار ساده نیست. تنها چیزی که مسلم است، این است که با وجود اینکه جنرال موتورز رئیس جدیدی دارد، عملاً دولت همه‌کاره است.
اکونومیست- 2 آوریل 2009
