همشهری- پروانه بهرام نژاد: روند ثبت چندان آسان نیست و با توجه به حجم بالای آثار در جهان هر سال تعداد محدودی ثبت جهانی می‌شود. پیش از این مرحله، آثار در فهرست موقت ثبت قرار می‌گیرد. ایران هم تاکنون بیش از ۵۰ اثر طبیعی، ملی و فرهنگی را در لیست ثبت قرار داده که ۴ مورد از آنها مربوط به غارها و موضوع مرتبط با آنها می‌شود. به‌عنوان مثال در مجموعه گنبدهای نمکی، نام غار نمکی قشم دیده می‌شود. هرکدام از این موارد جذابیت‌های متنوع دارد.
طولانی‌ترین غار تاریخی
* نام مقصد: غار کرفتو
* موقعیت: ۷۰ کیلومتری شمال غرب شهر دیواندره در استان کردستان
* نوع غار: آهکی‌ـ صخره ای
* مشخصات: دهانه ورودی از دامنه کوه بین ۲۰ تا ۲۵ متر ارتفاع دارد.
* امکانات: رستوران، استراحتگاه و پارکینگ دارد.
* نیاز به کوهپیمایی: دارد
زمان ثبت در فهرست آثار ملی: ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ۳۳۰
زمان قرارگرفتن در فهرست موقت یونسکو: ۲۴ آبان ۱۴۰۱
* مسیر دسترسی: باید خود را به جاده دیواندره‌ـ سقز و سپس جاده تکاب‌ـ ایرانخواه برسانید. راه این جاده را ادامه دهید تا به منطقه‌ای به نام گور بابا علی برسید، سپس به جاده کرفتو برسید. راه این جاده را نیز ادامه داده تا از روستای یوزباش کندی عبور کنید و ۳ کیلومتر بعد از روستا، غار کرفتو را خواهید دید.
* معرفی: قدمتش به ۲ هزار سال قبل از میلاد برمی‌گردد و جزو آثار صخره‌ای و طولانی‌ترین و مهم‌ترین غارهای تاریخی ایران قرن سوم میلادی است. برخی قسمت‌های غار توسط انسان‌ها تغییر شکل داده شده، به همین دلیل بزرگ‌ترین غار دست‌کند ایران هم شناخته می‌شود. تحقیقات و کتیبه‌های یافته‌شده در این غار نشان می‌دهد که سکونت و استفاده از فضای غار به دوره سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و اسلامی بازمی‌گردد و گرچه برخی مطالعات هم نشان می‌دهد که آثار مربوط به سکونت دوره پیش از تاریخ و اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد است. داخل غار انشعاب و راه‌های فرعی زیادی وجود دارد. برای ورود به برخی از بخش‌های طبیعی غار باید از دالان‌های کم‌عرض و کم‌ارتفاع عبور کرد و به‌دلیل وجود سقف و دیوارهای رنگی دارای منحنی‌ها و قوس‌های زیبایی است. بخش دست‌کند هم به‌صورت آپارتمانی ۴ طبقه است که با تراشیدن قسمت‌های مختلف غار چند اتاق، راهرو و دالان ایجاد شده و حدود ۱۸ اتاق در بخش ورودی این غار وجود دارد.
طولانی‌ترین غار آبی ایران
* نام مقصد: غار علیصدر
* موقعیت: شهر همدان
* نوع غار: آبی
* مشخصات: ارتفاع غار از سطح دریا ۲۱۰۰متر است.
* امکانات: مهمانسراها، ویلاهای چوبی، چادرهای صحرایی و مسیرهای کوهنوردی دارد.
* نیاز به کوهپیمایی: دارد
زمان ثبت در فهرست آثار ملی: ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ۳۳۰
زمان قرارگرفتن در فهرست موقت یونسکو: ۲۴ آبان ۱۴۰۱
* مسیردسترسی: باید به ۷۵کیلومتری شمال غربی همدان بروید، در آنجا روستایی به نام علیصدر هست که از توابع شهرستان کبودرآهنگ است. از آنجا تابلوهای راهنمای متعدد، شما را به مقصد می‌رسانند.
* معرفی: قدیمی‌ترین جاذبه طبیعی استان همدان شناخته می‌شود که میلیون‌ها سال قدمت دارد؛ یک غار آبی زیرزمینی با ۱۲ کیلومتر طول گرچه فقط ۳کیلومترش قابل بازدید هست و ۹کیلومتر بقیه به‌دلیل خطرناک‌بودن مسیر، هنوز به‌طور کامل رونمایی نشده است. غار نخستین بار در سال ۱۳۴۲ توسط ۱۴ نفر از اعضای تیم کوهنوردی، کشف و معرفی شد. البته مردم روستای علیصدر، از سال‌های بسیار دور این غار را کشف کردند و از آن به‌عنوان مخزن نگهداری آب سرد در فصل گرما استفاده می‌کردند. این غار دالان‌ها و راه‌های پرپیچ و خم زیاد و دریاچه‌ای بزرگ وسط غاره دارد. عمق دریاچه به ۱۴متر می‌رسد و کف دریاچه حفره‌هایی وجود دارد که عمق برخی به ۴۰متر هم می‌رسد. سنگ‌های آهکی داخل غار هنوز هم در حال تشکیل هستند و هر سال یک میلی‌متر به ضخامت‌شان اضافه می‌شود. همین موضوع باعث شده غار به حیات خودش ادامه داده است. البته قندیل‌های بسیار بلند آویزان از سقف و سنگ‌های داخلی غار در میلیون‌ها سال به شکل‌های مختلف درآمده است.
نمکی‌ترین غار
* نام مقصد: غار نمکی یا نمکدان
* موقعیت: ۹۰ کیلومتری از شهر قشم
* نوع غار: نمکی
* مشخصات: ۲۳۷متر از سطح دریا فاصله دارد.
* امکانات: دارد
* نیاز به کوهپیمایی: ندارد
* مسیر دسترسی: پس از ورود به قشم تا ۲ کیلومتری غار را می‌توانید با ماشین بروید، اما بعد از آن باید مسیری ۲ کیلومتری را پیاده‌روی کنید.
زمان ثبت در میراث فرهنگی: سال ۱۳۹۰ با شماره ۱۷۳
زمان ثبت در فهرست موقت یونسکو: ۸ آذر ۱۳۸۶
* معرفی: در بخش انتهایی جنوب غربی جزیره قشم کوه گنبدی یا همان غار نمکی قرار دارد. وجود رگه‌های سفید نمک بر بدنه این کوه از دور منظره‌ای زیبا را نمایان می‌کند. این غار میلیون‌ها سال قدمت دارد و کارشناسان شکل‌گیری آن را متعلق به قبل از دوره کامبرین (یکی از دوره‌های زمین‌شناسی از دوران دیرینه‌زیستی) می‌دانند. لایه‌های نمکی چند رنگی که در غار تشکیل شده، به همین دلیل آن را به نمایشگاهی با تابلوهایی از نمک تشبیه می‌کنند که هرکدام ده‌ها هزار سال قدمت دارد، این نمک‌ها خاصیت درمانی دارند و اهالی معتقدند نفس‌کشیدن در هوای غار، حساسیت و آسم را تسکین می‌دهد. رطوبت هوای جزیره و نفوذ آب در غارها باعث چکیدن آب نمک اشباع شده بر بدنه قندیل‌ها می‌شود. این جریان آب در دل کوه نمکدان دائمی است. در مقابل در غار نمک قشم یک حوضچه‌ای طبیعی به رنگ سفید وجود دارد که آبی که از دل این غار بیرون می‌آید درونش جمع می‌شود و به‌صورت یک چشمه نمک رنگی در دامنه کوه جلوه‌گری می‌کند.
نخستین زادگاه هوشمندان
* نام مقصد: غار کلدر
* نوع غار: آهکی
موقعیت: شهرستان خرم‌آباد، دهستان رباط نمکی، روستای قلعه‌سنگی
زمان ثبت ملی: ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ۱۸۷۹۶
زمان ثبت در فهرست موقت یونسکو: ۸ آذر ۱۳۸۶
* مشخصات: در ارتفاع یک هزار و ۱۷۰متر از سطح دریا قرار دارد.
* امکانات: دارد
* نیاز به کوهپیمایی: دارد
* مسیردسترسی: ابتدا باید به استان لرستان بروید. پس از آن در جاده سفیدرود حرکت کنید. پس از رسیدن به دره خرم‌آباد، باید ۲۰ دقیقه پیاده‌روی کنید تا به غار برسید.
* معرفی: در دره‌ای به عرض ۱۵ و پهنای ۱۰ کیلومتر بین کوه‌های آهکی که به موازات هم کشیده شده‌اند و براساس پژوهش‌های صورت گرفته بین ۲۰ تا ۴۰ هزار سال قدمت دارد. به همین دلیل مجموعه این دره در فهرست موقت یونسکو قرار گرفته است. اما در آخرین کاوشی که هیأت ایرانی و اسپانیایی در دره خرم‌آباد و غار کلدر انجام داد قدمت این غار را ۵۴ هزار و ۴۰۰ سال نشان داد. به همین دلیل این غار جزو اولویت‌ها برای ثبت قرار گرفت. این غار مربوط به دوران پارینه‌سنگی ـ دوران فرادیرینه‌سنگی ـ دوره نوسنگی است که نتایج اخیر کاوش باستان‌شناختی نشان داد ایران در زمره نخستین زادگاه‌های انسان‌های هوشمندی است که برای نخستین بار موفق به مهاجرت به قاره اروپا شده‌اند. با کشف بخشی از جمجمه انسان هوشمند در غار کلدر خرم‌آباد این غار جایگاه جهانی یافت و تکمیل‌کننده نظریات کارشناسان پیرامون فرایند موج دوم مهاجرت انسان‌های هوشمند یا هموساپین به اروپا شد.
نظر شما