در زمان حاضر که اشکال گوناگونی بر این جنبه از زندگی شهروندان مربوط است، بخش زیادی از فعالیت‌های شهرداری تهران به این امر اختصاص یافته و در راستای سیاست‌های کلان شهرداری، توجه خاصی به گسترش فضاهای فرهنگی و بویژه مساجد شده است.
تشکری‌نیا می‌افزاید: مروری بر تاریخ ساخت و حیات مساجد در شهرهای اسلامی و بویژه ایران به خوبی موید این مطلب است و فعالیت‌های بسیار متنوع و مهم اجتماعی در کارکرد و فضای مساجد به خوبی دیده می‌شود.
وی با بیان این که مساجد عناصر شاخص شهری محسوب می‌شوند، می‌گوید: تعلیم و تعلم، فعالیت‌های سیاسی، انجام امور خیریه و نیکوکارانه از جمله فعالیت‌هایی هستند که به خوبی در کنار مساجد و بعضاً در طول زمان شکل گرفته‌اند و در اغلب موارد مهم‌ترین فعالیت‌های اجتماعی در حاشیه مساجد شکل می‌گیرند و همه این‌ها فقط بخشی از عملکرد‌های مسجد در زندگی شهری است.
توجه به مجموعه‌های مذهبی و آئینی
به عقیده تشکری‌نیا فضاهای مذهبی نقش قابل توجهی در صحنه‌های اجتماعی دارند و از کارکردهای ارزشمندی در تحرک و شادابی معنوی جامعه برخوردارند؛ ضمن آن که همه ما می‌دانیم که از گذشته تا به امروز مساجد نقش محوری و بسیار مهمی در سلامت جامعه و کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی ایفا کرده‌اند.
وی با بیان این که تقویت کارکردهای مذهبی در اولویت برنامه‌ریزی طرح جامع توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران قرار دارد، ادامه می‌دهد: از آن جا که در جامعه ما فضاهای مذهبی و آئینی مانند مساجد، تکایا، امامزاده‌ها و زیارتگاه‌ها، نقش قابل توجهی در تقویت سرمایه معنوی و اجتماعی ایفا می‌کنند و همواره از جایگاه موثر و تعیین کننده‌ای در حرکت‌ها و تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برخوردار بوده‌اند، توجه به تقویت بخش‌های مختلف مذهبی در دستور کار شهرداری قراردارد.
تشکری‌نیا، منظومه فضاهای مذهبی و آئینی را در سه گروه تقسیم‌بندی می‌کند و می‌گوید: فضاهای عبادی مانند نماز‌خانه‌ها، مساجد و مصلی‌ها در دسته اول، فضاهای آئینی مانند تکایا و حسینیه‌ها در دسته دوم و در دسته سوم فضاهای یادمانی مانند زیارتگاه‌ها و امامزاده‌ها جای می‌گیرد و این تقسیم‌بندی بر‌اساس مقیاس‌های واقعی و علنی شهر یعنی کلانشهر، شهر، کلان‌محله و محله صورت می‌گیرد.
توجه به ایجاد مراکز مذهبی در محله‌ها
وی می‌گوید: با در نظر گرفتن مصلی به عنوان مقیاس شاخص کلانشهر، مسجد جامع برای مقیاس شهر، مسجد در مقیاس کلان‌محله و شبستان برای مقیاس محلات در ابعاد کوچکتر در نظر گرفته می‌شود، چرا که مسجد فضای عبادی است که در آن خطبه خوانده می‌شود و امام جماعت در آن حضور دائم دارد و در حال حاضر نیز همه مساجد در مقیاس کلان محله‌ای فعالیت دارند.
تشکری‌نیا ادامه می‌دهد: اگر در محله‌ای فضای یادمانی مذهبی مانند امامزاده‌ها، زیارتگاه‌ها و یا سقاخانه‌ها وجود داشته باشد، با ساماندهی کالبدی و عملکردی آن، مجموعه مذهبی را تشکیل می‌دهد که ضمن آن که به عنوان فضای عبادی روزانه ساکنین مورد استفاده قرار می‌گیرد، فضای مناسبی برای برگزاری مراسم مرتبط در مواقع خاص عزاداری‌ها و اعیاد مذهبی است.
مدیر عامل شرکت توسعه فضاهای معنوی شهرداری تهران می‌افزاید: در صورتی که فضای یادمانی مذهبی در محله‌ای نباشد، اما دارای تکیه و یا حسینیه باشد، با ساماندهی می‌تواند به مجموعه‌ای مذهبی تبدیل شود که دارای کارکرد عبادی و آئینی در مقیاس محله باشد و این مجموعه می‌تواند بازتاب مناسبی از خاطرات جمعی، مذهبی و آئینی و نیز تمامی تحولات اجتماعی و فرهنگی مرتبط با مشارکت‌های جمعی - مذهبی در مقیاس محله باشد.
تشکری‌نیا در مورد فضاهای عبادی در محله‌های نوپا می‌گوید: اگر محله‌ای نوپا باشد و هیچ کدام از فضاهای یادمانی و آئینی را نداشته باشد، احداث شبستان در آن می‌تواند محوریت ایجاد یک مجموعه مذهبی و آئینی را در جریان زندگی محله‌ای تشکیل دهد.
اجرای پروژه‌های فرهنگی – مذهبی در کنار ساخت مساجد
تشکری‌نیا همچنین از عملیات اجرایی برخی پروژه‌های فرهنگی–مذهبی در کنار ساخت مساجد می‌گوید و با تاکید بر الزام داشتن چنین اماکنی می‌گوید: تپه نور الشهدا دارای 1300 متر مربع است که در ایستگاه سوم کلکچال قرار دارد و هم اکنون در مرحله طراحی است، ضمن آن که پروژه یادمان شهدای هفتم تیر نیز که دارای وسعتی بیش از 10 هزار متر مربع است، نیز در حال طراحی است که این پروژه در خیابان مصطفی خمینی، خیابان امیر کبیر، خیابان صیرفی پور قرار دارد.
وی می‌افزاید: یادمان شهدای گمنام تهرانسر نیز از دیگر پروژه‌های فرهنگی-مذهبی است که در حال اتمام است و بزودی در خیابان تهرانسر، بلوار لاله در ضلع جنوبی پارک نیلوفر با 268 متر مربع افتتاح می‌شود. به گفته مدیر عامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی، باغ موزه دفاع مقدس در تپه‌های عباس‌آباد نیز در مرحله اجرای اسکلت قرار دارد و شهریور ماه امسال بهره‌برداری خواهد شد.
همشهری جمعه
