همشهری آنلاین: سیاتیک از جمله دردهایی است که معمولا به‌واسطه‌ی فشارهای سنگین عصبی یا عادت‌های غلط در سبک زندگی و گاهی هم حمل و جابه‌جایی غیراصولی وسایل و اشیای سنگین و بزرگ رخ می‌دهد. دردی که آن‌قدر شدید می‌شود که گاه نفس انسان را می‌برد و فرصت مناسب را برای درمان به‌موقع از وی می‌گیرد. اما امروزه برای درمان و از بین بردن درد ناشی از مشکلات اعصاب سیاتیک در کنار سایر روش‌های درمانی از جمله جراحی و فیزیوتراپی و مصرف دارو، شیوه‌های جدیدی مورد توجه قرار گرفته‌اند که می‌توانند عوارض به‌مراتب کمتری را برای بیمار به وجود بیاورند و در امر درمان هم مؤثرتر باشند. با دکتر صالح نیازی، متخصص طب سوزنی درباره‌ی تأثیر درمان‌های طب سوزنی بر عوارض ناشی از درد سیاتیک و نیز روش‌های نوین درمان این عارضه‌ی به گفت‌وگو نشستیم.
درد سیاتیک برای خیلی‌ها عارضه‌ی نسبتا آشنایی است. غیر از درمان‌هایی که از سال‌های پیش برای رفع این عارضه رایج بوده‌اند، آیا درمان سیاتیک با طب سوزنی امکان‌پذیر است؟ آیا این روش، درمانی مؤثر و قطعی برای سیاتیک محسوب می‌شود؟
امروزه تعداد زیادی از بیماران را مشاهده می‌کنیم که به علل متنوعی از جمله تنش‌های عصبی، سبک‌های اشتباه در زندگی، فشار کار روزانه و... با درد عصب سیاتیک مواجه و ناچار می‌شوند فعالیت‌های روزانه‌ی خود را تعطیل و بالاجبار خانه‌نشینی را انتخاب کنند. این درد گاهی آن‌قدر روی این بیماران فشار می‌آورد که مجبور می‌شوند از انواع داروها و مسکن‌های شیمیایی بهره ببرند و دردهایشان را آرام کنند.
اما نکته‌ی مهم این‌جاست؛ درصورتی‌که این بیماران بدانند شیوه‌هایی مدرن و قطعی وجود دارد که می‌تواند مانع دچار شدنشان به بیماری شود، با اطمینان کامل می‌توانند با بهره‌گیری از این روش‌ها، احتمال ابتلا به این بیماری را به کمترین حد خود برسانند و از دستورات و تدابیر طب سنتی برای پیشگیری و درمان سیاتیک استفاده کنند؛ بنابراین می‌توانم بگویم بله، قطعا طب سوزنی مسیر مناسبی برای درمان بیماری سیاتیک است.
دچار شدن به سیاتیک صرفا عصبی است یا دلایل دیگری هم در بروز این بیماری نقش دارند؟
برخی از افرادی که سیاتیک را به‌عنوان یک بیماری تجربه می‌کنند، ممکن است به دلایلی به‌جز جابه‌جایی دیسک و لگن یا تجمع رسوبات در اطراف مفاصل به این بیماری دچار شده باشند. در جهان افرادی وجود دارند که سیاتیک را به‌صورت ارثی از پدر یا مادر خود به ارث برده‌اند. بخشی از مردم نیز وجود دارند که به دلیل استرس، اضطراب و عصبانیت در خطر ابتلا به سیاتیک قرار دارند. این بخش به علت ظهور تنش یا شوک‌های روانی و عصبی، با انقباض عضله‌ها و اعصاب مخصوصا سیاتیک مواجه شوند.
درواقع فشارها و تنش‌های عصبی در بدن موجب منقبض شدن عضلات شده و این مسئله به تنگ شدن مجرای ریشه‌های عصبی و دردناک شدن سیاتیک منجر می‌شود. بر این اساس قرار گرفتن در محیط‌های پراسترس و شلوغ برای مبتلایان به سیاتیک مناسب نیست؛ زیرا این افراد با داشتن شغل‌های پرمشغله و پراسترس امکان انقباض و اسپاسم‌های عضلانی و عصبی را در بدن خود افزایش می‌دهند.
از مهم‌ترین مسائلی که بیماران دچار به سیاتیک باید به آن توجه کنند، تشدید دردهای سیاتیک و اسپاسم‌های عضلانی در فصل‌های سرد سال است. به اعتقاد درمانگران، سرمای هوا یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش غلظت مایع میان مفصلی در بدن است که موجب کاهش فضای موردنیاز ریشه‌های عصبی در جایگاه خود می‌شود. به‌این‌ترتیب افراد مبتلا به سیاتیک باید مراقبت‌های لازم را برای پیشگیری از عود کردن درد رعایت کنند. برای این منظور می‌توانند با پوشش مناسب و قرار نگرفتن در معرض هوای سرد از تشدید درد پیشگیری کنند.
به‌عنوان فردی غیرمتخصص می‌توانیم دردهای بسیاری را نشانه‌های بیماری سیاتیک بدانیم.
چگونه می‌شود این دردها را شناسایی و تفکیک کرد؟
در درد سیاتیک باید بدانیم که درد در قسمت کمر همراه با درد در ناحیه‌ی ساق پا همراه می‌شود که معمولا درد ساق پا شدیدتر از درد ناحیه‌ی کمر است. درد بخش پایینی کمر را اگر کسی تجربه‌ی کرده باشد، می‌داند که این درد شدیدتر از درد ساق پا نیست. یکی دیگر از علائم این بیماری بروز درد در یک طرف باسن همراه با درد در ناحیه‌ی ساق پا خواهد بود که اغلب هم در یک طرف بدن رخ می‌دهد. در این زمینه باید به دردی که از پشت کمر و باسن شروع می‌شود و در مسیری که عصب سیاتیک وجود دارد مثل ناحیه‌ی پشت ران و پایین ساق پا و حتی مچ پا ایجاد می‌شود، اشاره کرد.
این‌که احساس درد هنگامی‌که بیمار استراحت می‌کند یا راه می‌رود، کمتر می‌شود و هنگام ایستادن و نشستن، شدیدتر می‌شود، از دیگر نشانه‌های این بیماری است. از دیگر نشانه‌ها باید به دردی که می‌توانیم آن را دردهای شدید و مزمن توصیف کنیم، اشاره کنیم؛ درد که به‌هیچ‌عنوان خفیف نیستند، البته در برخی باید به موارد احساس سوزن‌سوزن شدن، ضعف و بی‌حسی در پایین ساق پا هم اشاره کرد.
دردهای سیاتیک از لحاظ میزان آسیب، شدت و دوام متفاوت است. نشانه‌های سیاتیک هم بر اساس نوع، محل، شدت و بر اساس شرایطی که باعث بروز سیاتیک شده است (مانند بیرون‌زدگی دیسک کمر) متفاوت است. در صورت بروز علائم دردناک، آسیب‌دیدگی‌های همیشگی عصب سیاتیک کمتر رخ می‌دهد.
شیوه‌ی درمان این بیماری به وسیله‌ی طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی می‌تواند روی روند درمان گرفتگی رگ سیاتیک بسیار اثرگذار باشد. در حقیقت باید اشاره کرد، سیاتیک یکی از بیماری‌هایی محسوب می‌شود که در طول تاریخ سبب شهرت طب سوزنی شده است. طب سوزنی با دارا بودن تأثیراتی چون تسکین درد، شل‌کنندگی و رهاسازی عضلانی و آرام‌بخشی، می‌تواند با سرعت بالایی سبب بهبودی بیمار شود. البته باید به این مسئله اشاره داشت که بیمار باید دستورات پیش و بعد از درمان را کاملا رعایت کند تا بیماری دوباره ظاهر نشود.
البته در برخی از موارد، درصورتی‌که درد به درمان جواب ندهد یا پیشرفت ضعف عضلانی، عدم کنترل ادرار یا مدفوع وجود داشته باشد ممکن است جراحی لازم شود. در طب سوزنی، بیماران معمولا در طول یک دوره‌ی‌ی سه‌ماهه و در قالب ۱۵جلسه درمان می‌شوند و سه ماه پس از آن مورد پیگیری قرار می‌گیرند.
بر اساس آموزه‌های طب سنتی چین و طب سوزنی در این اختلالات یک گرفتگی Qi و خون در کانال مثانه یا در کانال کیسه‌ی صفرا موجود است که همراه با اختلال پاتوژن‌های آب و هوا، سرما و رطوبت با احساس سرما و دردهای متناوب به وجود می‌آید.
هنگام بروز دردهای شدید و حاد این بیماری‌ها، روش مبتنی بر تحریک شدید ناحیه‌ی دچار درد شده با کمک دست یا سوزن‌ها و حتی استیمولاسیون الکتریکی بسیار مؤثر خواهد بود و فواید درمانی خوبی دارد. در برخی اوقات و هنگام شروع شدن این بیماری نارسایی‌هایی در بخش طحال و پانکراس نیز دیده می‌شود. در مواقعی که اسپاسم شدید در ناحیه‌ی عضلات پشت کمر دیده شود، گرفتگی در جریان کبد هم وجود دارد.
انتخاب سه تا چهار نقطه در ناحیه‌ی دردناک در هر دو طرف بدن با تأکید به سوزن زدن در طرف دردناک نقاط به‌عنوان نقطه‌های کلیدی و یک تأثیر برجسته و مخصوص روی ستون فقرات خواهد داشت و درد مهره‌های کمر تا حدود زیادی تسکین می‌یابد. مهم‌ترین اثر طب سوزنی در بیماران دچار دیسک کمر، افزایش کورتیزول در خون است که التهاب ریشه‌های عصبی را هدف قرار می‌دهد و به مرور زمان باعث کاهش التهاب ریشه‌های عصبی می‌شود که خود در کاهش و تسکین درد بیماران نقش بسزایی دارد.
از موارد دیگر تأثیر طب سوزنی افزایش اندورفین‌ها و انکفالین‌های خون بیماران است که اثر طبیعی و مؤثری در کنترل درد بیماران دارند. همچنین در مکانیسمی موازی از طریق فیبرهای A دلتا و با مهار فیبرهای C که درد را به لایه‌های فوقانی مغز منتقل می‌کنند، در ناحیه‌ی دروازه‌ی درد در قسمت «Substansia jelatinosa» قرار می‌گیرند و مانع انتقال حس درد به لایه‌های فوقانی مغز جهت تفسیر درد می‌شود.
سؤال این‌جاست که این روش‌ها از نظر علمی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ثابت شده‌اند؟
تمامی این روش‌ها به شکل آزمایشگاهی و گرفتن ام. آر. آی از لایه‌های مختلف مغز مورد بررسی دقیق قرار گرفته‌اند.
چگونگی درمان در این شیوه‌ی پزشکی بر این مبناست که با ایجاد انرژی در بخش‌های ویژه‌ای از بدن می‌توان به نتیجه‌ی مطلوب دست پیدا کرد. سوزن‌های بسیار باریکی که معمولا بدون درد هستند در ناحیه‌ی اطراف موضع درد تزریق می‌شوند.
طب سوزنی توسط اف. دی. ای (سازمان دارویی آمریکا) و سازمان بین‌المللی سلامت تأیید شده است و این طب می‌تواند برای کاهش درد ناحیه‌ی کمر که بر اثر سیاتیک ایجاد شده است، بسیار مؤثر باشد.
روش‌های دیگر درمان سیاتیک
ماساژ درمانی
شیوه‌های متنوعی از ماساژدرمانی قادر خواهند بود درد ناحیه‌ی کمر را کاهش دهند. ماساژ موجب افزایش جریان خون در بدن، شل شدن عضله‌ها و آزاد شدن اندورفین می‌شود.
فیزیوتراپی و تمرینات مخصوص سیاتیک
تمرین‌های فیزیوتراپی مثل تمرینات کششی، استقامتی و تمرینات ایروبیک باعث کاهش درد سیاتیک خواهد شد.
تمرینات استقامتی
بسیاری از تمرین‌های استقامتی می‌تواند به استقامت ستون‌مهره‌ها و نیز محافظت از ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و لیگامنت‌ها یاری رساند. انجام بیشتر این تمرین‌ها نه‌تنها موجب کاهش درد در ناحیه‌ی تحتانی کمر می‌شود بلکه می‌تواند به بهبود مفاصل دیگر مانند مفصل شکم، باسن و لگن نیز کمک کند.
تمرینات کششی
تمرینات کششی معمولا برای کاهش درد سیاتیک توصیه می‌شوند و در قالب تمرین‌هایی با هدف انعطاف پیدا کردن و شل کردن ماهیچه‌هایی که به دلیل سیاتیک، دچار گرفتگی و عدم‌تحرک شده‌اند، استفاده می‌شود.
تمرینات ایروبیک برای رفع فشارهای واردشده بر کمر
تعدادی از تمرینات که برای کاهش فشارهای کمر مناسب است شامل پیاده‌روی، شنا و آب‌درمانی است. انجام این تمرینات همانند تمرینات ایروبیک می‌تواند باعث تحریک بدن برای جذب مواد لازم شود و همچنین می‌تواند باعث بهبود بیماری شود.
کمپرس‌های گرم و سرد
استفاده از کمپرس‌های یخ و گرم می‌تواند به کاهش درد ساق پا مخصوصا در مراحل اولیه کمک کند. معمولا کمپرس یخ و گرم حدود۲۰دقیقه باید روی موضع قرار بگیرد و هر دو ساعت یک‌بار تکرار شود. اکثر افراد در مرحله‌ی اولیه از یخ استفاده می‌کنند، درحالی‌که بعضی دیگر با استفاده از کمپرس گرم باعث کاهش‌درد در بدن می‌شوند که هر دو مورد می‌تواند مؤثر باشد. برای آگاهی از مؤثر بودن هر یک از دو کمپرس یخ و گرم با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
تزریق استروئید برای سیاتیک
در صورت بروز دردهای شدید، تزریق استروئید می‌تواند باعث کاهش درد و التهابات موضع شود. استروئیدهای تزریقی با نوع خوراکی آن کاملا متفاوت هستند. استروئید تزریقی به‌صورت مستقیم در ناحیه‌ی دردناک اطراف عصب سیاتیک برای کاهش التهابات و درد و تحت نظر پزشک تزریق می‌شود.
اوزون‌درمانی (اوزون‌تراپی)
یک روش درمانی مبتنی بر تزریق اکسیژن است. این درمان برای انواع مختلف درد مفاصل و ماهیچه‌ها از جمله درد عصب سیاتیک مناسب است و یکی از راه‌های درمان سیاتیک محسوب می‌شود. اوزون‌درمانی باعث اصلاح اختلالات به‌صورت پاتولوژی (آسیب‌شناسی) می‌شود. این روش تا ۷۵درصد باعث درمان مبتلایان به بیماری‌های ناحیه‌ی مفاصل می‌شود.
نظر شما