جمعیت کشور ما هم اساسا جوان هستند و این امر باعث شده تا مسئولان به فکر ساخت برنامههای گوناگون باشند. در همین راستا شبکههای تلویزیونی به گروههای مختلف تقسیم شده است.
یکی از این شبکهها، شبکه 3 است که اعم برنامههایش در حوزه ورزش است. اما اینکه چقدر این شبکه در حوزه خود موفق عمل میکند و آیا اساس برنامههای ورزشی که پخش میشود پوشش دادن به کل برنامههای آن است؛ چیزی است که فکر همه را بهخود مشغول کرده است.
در تمام دنیا وقتی یک مسابقه فوتبال پخش میشود عده زیادی هستند که پای تلویزیونهای خود مینشینند تا بازی مورد علاقه شان را ببینند و همین باعث شده تا فوتبال از یک مسابقه صرفا ورزشی تبدیل به یک صنعت پردرآمد شود که یکی از دلایل افزایش ساخت برنامههای ورزشی است، بهطوری که برنامههای ورزشی و مسابقات دیگر را هم زیر سایه خود قرار داده است.
بهنظر خیلی از کارشناسان و متخصصان حوزه ورزش، تلویزیون ما که یک رسانه دولتی است و تنها یک شبکه را به ورزش اختصاص داده، خوب عمل کرده است اما آنچه پیداست همه از این امر راضی و خرسند نیستند و بیشتر تمایل به این دارند که تلویزیون ما یک رسانه خصوصی باشد تا هر رشته ورزشی بتواند یک شبکه مختص بهخود داشته باشد یا اگر هم نیست یک شبکه اختصاصی که تمام ساعاتش به ورزش اختصاص دارد وجود داشته باشد.
بهنظر دکتر بیژن ذوالفقار نسب که خود یکی از فعالان فوتبال ایران است تلویزیون به اندازه کافی به ورزش میپردازد اما بخش عمده برنامههایش بهصورت زنده پخش میشود و بخش کوچکی از آن تولیدی است. بهنظر وی بیشتر برنامهها در حوزه فوتبال، بسکتبال و کشتی است و به سایر ورزشهای دیگر بسیار کم پرداخته میشود که آن هم از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست و تنها مسابقات خارجی از کیفیت مطلوبی برخوردار هستند.
مهدی اسلامی، کارشناس هندبال و یکی از گزارشگران ورزشی سیما درباره چرایی پخش مسابقات فوتبال میگوید:طبیعی است که این ورزش طرفدار زیادی داشته باشد و در دنیا هم به همین شکل است. همه چیز به سیاستهای سازمان باز میگردد. در شبکه 3 ، سیاست حمایت از تمامی رشتههای ورزشی است و تاکنون هم این کار را انجام داده است و برنامههایی مانند توپ و تور در زمینه والیبال و هندبال، فنون شرقی در زمینه ورزشهای رزمی و همگام با ورزش که برنامهای مستقیم است را ساخته که این ویژگی خوبی است.
در این بین، جایگاه فوتبال را نمیتوان رد کرد چرا که مخاطب عمومی دارد و ورزشکاران دیگر هم این رشته را میبینند اما در ورزشهای دیگر فقط مخاطب خاص وجود دارد. بررسی افکارسنجی سازمان که از طریق اسام اس، تلفن و... انجام میشود نشان میدهد که فوتبال مخاطب بیشتری دارد. ضمن اینکه فدراسیون فوتبال نسبت به دیگر فدراسیونها فعالتر است و بازیهای بیشتری برگزار میکند و چون مسابقات بیشتری هم برگزار میکند فوتبال، فعالترین و با برنامهریزترین فدراسیون حال حاضر است. این موضوع میطلبد که مسابقات بیشتری از رسانه ملی پخش شود.
اسلامی در زمینه برنامههایی که در این زمینه ساخته میشود و مورد توجه قرار میگیرد نیز میگوید: برنامه نود علاوه برمجری و برنامه گذارانی که دارد، صداقت درگفتارش هست و سخت نمی گیرد، ملاحظات سیاسی و دستهبندی در آن وجود ندارد و همین عامل باعث میشود بر دل مردم بنشیند. جدای از انتقادهایی که صورت میگیرد برنامه پرطرفداری است و این باعث میشود که برنامه حمایت شود.
اسلامی در ادامه میگوید: برنامهای که انتقادی است خیلی به مذاق دیگران خوش نمیآید و این طبیعی است وقتی تیمی میبازد مربی میخواهد از کار خود و یارانش دفاع کند و تقصیرات را برگردن عوامل دیگر بیندازد. اما اگر برنامهای منتقدانه و بدون غرض ورزی کار کند و مسابقه را در بخشهای دیگرتجزیه و تحلیل کند باعث کیفیت کارخود شده و نقاط ضعف را در بخشهای ورزشی نشان میدهد.
اما اینکه چرا تمام برنامههای تلویزیون این روزها به مسابقات فوتبال اختصاص یافته و مسابقات دیگر در سایه این ورزش هستند بهنظر اسلامی به عملکرد فدراسیونها باز میگردد: خیلی از رئیس فدراسیونها نمیخواهند عملکردشان نشان داده شود و به همین دلیل برد و باختها و ضعفها را نشان نمیدهند و حتی با نشریات هم این همکاری دیده نمیشود چرا که میخواهند در حاشیه امن باشند. ولی فوتبال بهدلیل فشار افکار عمومی و درخواست مردم نمیتواند دور از دید باشد. خیلی از فدراسیونها بهدلیل اینکه ارزیابی میشوند علاقهای ندارند تا مسابقاتشان از سیما پخش شود و این نقطه ضعف بزرگی است بر ورزش ما.
اسماعیل کبوتران، کارشناس ورزش قهرمانی و مربی تیم دو ومیدانی نیز میگوید: وقتی شما تمام برنامههای ورزشی را که از سیما پخش میشود نگاه میکنید میبینید که بهترین زمان ممکن مختص به مسابقات فوتبال است و مسابقات دیگر رشتههای ورزشی در زمانی نامناسب پخش میشود. فوتبال علاوه بر ورزش، صنعت است اما در کنار این صنعتی شدن تجارت هم باید در نظر گرفته شود و این باید عمومیت پیدا کند.
بهنظر کبوتران، برنامههایی که پخش میشوند اصولی نیستند چرا که کارشناسی در مورد ورزش به دست مردم عام افتاده است و نظر کارشناسان هم خیلی در این زمینه مثمر ثمر نیست. او میگوید:تصمیمگیریهای ما براساس نظر مردم عامی شده است و این درست نیست. ما نمیتوانیم روی نظر افراد عام کار کنیم. اتفاقی که برای فوتبال ما و علی دایی افتاد کارشناسی نبود و تنها براساس نظر مردم عام اتفاق افتاد. این مشکل بزرگی است که کارشناسی ما روی نظر عوام باشد.
حسن رنگرز که یکی از کشتی گیران کشور است، عملکرد شبکه 3 را بهمراتب بهتر از شبکههای دیگر میداند و عقیده دارد: ما در کشورمان درصد جمعیت جوانی داریم که اهمیت ورزش را بالا میبرد و هر چقدر به این امر پرداخته شود به شکل بنیادی و فرهنگی که متولی آن هم میتواند صدا و سیما باشد جای کارکردن دارد. رنگرز میگوید: با وجود اینکه کشتی ما حرف اول را در دنیا میزند اما زیر سایه فوتبال قرار گرفته است نه تنها کشتی بلکه دیگر رشتههای ورزشی هم به همین شکل زیر سایه قرار گرفتهاند و بهنظر من اگر همین طور پیش برود آسیب بزرگی بر بدنه ورزش وارد میشود.
رنگرز درباره مفید بودن برنامههای ورزشی سیما میگوید:مفید بودن و نبودن بحث دیگری است، فوتبال به شکل صنعت پر درآمد دردنیا در آمده است و ارتباط دوسویهای بین فوتبال و رسانه وجود دارد. بهنظرم باید پخش برنامه در این زمینه معقول و به اندازه باشد. ورزش فوتبال، حامیان زیادی دارد اما در سایر رشتهها چنین حمایتی نداریم و پرداخت به فوتبال سایر رشتهها را به لحاظ جمعیتی و انگیزش قهرمانان آسیب پذیر میکند