به گزارش همشهری آنلاین منتقدان فرهنگ را ماتیو آرنولد و چند تن از متفکران انگلوساکسون نوشتند که اواسط دهه 70 با ترجمه دکتر ضیاء موحد از سوی انتشارات طرح نو به بازار کتاب عرضه شده بود.
در این کتاب مفهوم فرهنگ به معنایی که روشنفکران، اندیشمندان و نویسندگان انگلیس از نیمه دوم قرن نوزدهم تاکنون به کار برده‌اند مورد بازکاوی قرار گرفته است .
در ابتدای این نشست دکتر ضیاء موحد کتاب منتقدان فرهنگ را گزارش انتقادی از اندیشه‌های فرهیختگان، نویسندگان و اهل ادب انگلیس از نیمه دوم قرن نوزدهم تا امروز در باب مهمترین مسائل فرهنگی و اجتماعی بیان کرد و اظهار داشت: منتقدان فرهنگ طرح یک مسئله ضروری است.
سپس دکتر یوسف اباذری استاد جامعه‌شناس دانشگاه تهران درباره کتاب «منتقدان فرهنگ» گفت: منتقدان فرهنگ را می‌توان سنگ بنای مطالعات فرهنگی به شمار آورد. این کتاب کاری کلاسیک و بسیار مهم است و نشان می‌دهد که چگونه روشنفکران انگلیسی مسائل و بحران‌های زمانه خود را در قالب فرهنگ بررسی و تحلیل کردند. شیوه و روش آنها می‌تواند برای ما نیز آموزنده باشد.
وی با اشاره به اینکه از دهه هشتاد به بعد بیشتر توان فکری غرب صرف مسائل فرهنگی شده است، گفت: از این دهه به بعد بحث فرهنگ نقطه اشتراک مباحث ادبی، هنری، جامعه‌شناسی، علوم رفتاری و... بوده است که در حال حاضر نیز ادامه دارد.
اباذری اهمیت کتاب منتقدان فرهنگ را از این رو دو چندان توصیف کرد که برای نخستین بار کوشید وضعیت انگلیس را در 140 سال پیش در قالب مفهوم فرهنگ تحلیل نماید. وی گفت با توجه به این که ما نیز امروز مسائل خود را مساله‌ای فرهنگی می‌دانیم، شیوه و روش مواجهه ماتیو آرنولد و این گروه متفکران می‌تواند برای ما نیز آموزنده باشد. اباذری تاکید کرد مقصود من تقلید نیست بلکه به شیوه تحلیل و رویکرد آنها نظر دارم.
وی در ادامه سخنانش به اهمیت موضوع فرهنگ اشاره کرد و اظهار داشت: تا زمانی که مسئله کلی‌تری به اسم فرهنگ حل نشود سایر مسائل چون آموزش، هنر، سینما و... را نمی‌توانیم حل کنیم، اما مقوله فرهنگ در عصر جدید دارای همان اهمیتی است که ماتیو آرنولد بر آن انگشت گذاشته است.
وی با اشاره به اینکه ماتیو آرنولد 40 سال بازرس مدرسه بود و از نزدیک وضعیت اسفبار مدرسه‌های انگلیس در قرن نوزدهم را مشاهده کرده است، گفت: ماتیو آرنولد با توجه به شناخت دقیقی که از مسئله آموزش داشت این کتاب را نوشت.
اباذری جامعه آن زمان انگلستان را از نگاه ماتیو آرنولد به سه طبقه اشراف، متوسط و کارگر تقسیم می‌کند و به وقایع مهمی می‌پردازد که جامعه انگلستان را دستخوش اغتشاشات عظیمی می‌کند و تحولات بزرگی را به وجود می‌آورد.
اغتشاش‌های مهمی که در همه حوزه‌های سیاسی، فلسفی، مذهبی و... رخ می‌دهد و همه طبقه‌های انگلستان و دولت، مردم و کلیسا را در بر می‌گیرد. در این شرایط ماتیو آرنولد مقوله فرهنگ را انتخاب می‌کند و با لیبرالیسم دوران خودش در می‌افتد.
وی به این موضوع اشاره می‌کند که ماتیو آرنولد به دنبال رسیدن به کمال در جامعه آن زمان انگلستان بوده است. وی می‌گوید: کمالی که ماتیو آرنولد به دنبال آن بوده، اصلا یک کمال معنوی که در انزوا حاصل شود، نبوده است. بلکه کمال از نگاه او دنیوی بوده است.
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی نیز به اهمیت فرهنگ اشاره کرد و گفت: فرهنگ امری بسیار مهم است که با ما عجین شده است و گاهی آنچنان به ما نزدیک و با وجود ما آمیخته شده است که شاید بتوان گفت جنبه بیولوژیک یافته است. مثلا کودکان ما بسیاری از عناصر فرهنگی را در مدارس نخوانده‌اند اما با آن آشنا هستند و با آن زندگی می‌کنند.
وی با تاکید بر این نکته که فرهنگ اساس است و بدون فرهنگ نمی‌توان کاری انجام داد، گفت: اما فرهنگ ایران ظریف است و مسائل فرهنگی ایران باید از زوایای گوناگون بررسی شود. فرهنگ ایران یک فرهنگ غنی است ولی کمتر می‌دانیم غنای آن کجاست.
استاد احمد سمیعی نیز به وجود فرهنگ رسمی و غیر رسمی اشاره کرد و گفت در برخی موارد فرهنگ غیررسمی کمبودهای فرهنگ رسمی را می‌پوشاند. مثلا جریانات فکری و ادبی یا هنری غیردانشگاهی و در فضای عمومی در کنار فرهنگ رسمی دانشگاهی به گسترش فرهنگ عمومی جامعه کمک می‌کنند.
در این نشست دیگر حاضران نیز با بیان نکات و نقدهای در باره موضوع جلسه در این بحث مشارکت کردند. در پایان جلسه مهندس حیدریان معاون هنری و امور بین‌الملل با بیان این که هدف این جلسه ایجاد زمینه‌ها مباحث چندرشته‌ای با محوریت هنر است اظهار امیدواری کرد که با طرح مباحث نظری در باره هنری، افق‌های تازه‌ای در مباحث هنری و فکری بگشاید. وی از مشارکت و حضور اعضای جلسه قدردانی و نسبت به نتایج مباحث این جلسه ابراز امیدواری کرد.
همانند نشستهای گذشته در این نشست نیز چهره‌‌‌هایی چون یوسف اباذری، غلامحسین ابراهیمی دینانی، حسین پاینده، ضیاء موحد، شاپور اعتماد، احمد سمیعی گیلانی، محمد احصانی، محمدرضا شجریان، داریوش مهرجویی، محمدجواد غلامرضا کاشی،فریدون رحیم‌زاده، محمود عزیزی، محمد سریر، سیدمحمد بهشتی، محسن گودرزی، احمدرضا درویش، مهران مخبر، حسن ریاضی، سیف‌الله داد، محمدعلی حسین‌نژاد، اسماعیل بنی اردلان، محمد مهدی حیدریان و علی اصغر محمدخانی برگزار شد.
برخلاف جلسات قبلی استاد شجریان و هنرمندان موسیقی در این نشست حضور نداشتند و محمد سریر تنها موزیسین این نشست بود.
