امام باقر(ع)؛ مردی که همه‌چیز را می‌دانست

همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: ادبیات آیینی در بخش داستان‌کوتاه و رمان، طی سال‌های اخیر دستاوردهای قابل توجهی داشته که بخشی از این موفقیت‌ها مرهون حمایت‌های بی‌دریغ مراکز انتشاراتی مرتبط با موضوع ائمه اطهار(ع) است. مانند انتشارات به‌نشر (آستان قدس رضوی) که به طور اختصاصی با موضوع ادبیات آیینی فعالیت دارد و آثار تالیفی متعددی با موضوع اندیشه‌های دینی، سیره و زندگی ائمه (ع) و مسایل مرتبط با آن تهیه و منتشر کرده است. یکی از تازه‌ترین کتاب‌ها در این زمینه، رمان «مردی که همه‌چیز را می‌دانست؛ روایت زندگی امام محمد باقر (ع)» نوشته مریم بصیری است که توسط انتشارات به نشر (آستان قدس رضوی) چاپ و منتشر شده است. الباقر، امام محمد بن علی علیه‌السلام، ابوجعفر محمّد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم‌السلام، امام پنجم از ائمّه اثنا عشر و یکی از چهارده معصوم است که راویان و محدثان شیعه غالباً با کنیه ابوجعفر از امام باقر علیه‌السلام یاد کرده‌اند. برای تمایز احادیث منقول از امام نهم، حضرت محمّد بن علی الجواد علیه‌السّلام، که او نیز کنیه ابوجعفر داشته است، از روایات امام باقر علیه‌السّلام، لفظ «ثانی» را به کنیه امام نهم افزوده‌اند. لقب مشهورشان «باقر» یعنی شکافنده علوم است، امّا القاب دیگری چون «هادی» و «شاکر» هم داشته‌اند. نقش انگشتری ایشان هم، به روایت ابن عساکر، «اَلْقُوَّةُ للّهِ جمیعاً» بوده است. در خصوص وجه تسمیه به باقر هم همه مؤلّفان در ادیان شیعه و سنّی سبب ملقب شدن آن حضرت را به « باقر » دانش فراوان او دانسته‌اند؛ و غالباً این نام‌گذاری را از پیامبر اکرم صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلّم می‌دانند که جابر بن عبداللّه انصاری از آن حضرت نقل کرده است. سیره و زندگی این حضرت هم فراز و نشیب‌هایی داشته که نویسنده کتاب مردی که همه‌چیز را می‌دانست، کوشیده فرازهای مهم آن را در قالب رمان به نگارش درآورد. مریم بصیری، نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی این رمان را با صرف ۲ سال مطالعه و تحقیق در بیش از هفتاد عنوان کتاب و بیشتر از آن نزدیک به دویست پایان‌نامه و مقاله معتبر از سایت‌های فقهی و شیعی و فصلنامه‌های تخصصی تاریخ اسلام نوشته است. این رمان با ۱۰ فصل روایتگر یک دوره زمانی دوساله در اوایل دهه ۱۱۰ هجری درباره زندگی، خانواده، دوستان و دشمنان امام پنجم و دورانی است که ایشان بیشتر درگیر غلوکنندگان در دین و مذاهب بودند. رمان «مردی که همه‌چیز را می‌دانست»؛ اولین رمان درباره امام محمد باقر (ع) براساس مستندات تاریخی معتبر در حوزه بزرگسال است که نویسنده آن سعی کرده احادیثی که مربوط به دوره زمانی زندگی حضرت و وقایع رمان بوده را انتخاب و آن‌ها را به منولوگ و دیالوگ امام با دیگران تبدیل کند. شیوه تدریس امام در آن دوران بیشتر مبتنی بر پرسش و پاسخ بود و با شیوه‌های آموزش امروزی فرق داشت. این دیالوگ‌ها در کلاس‌های درس ایشان بیشتر استفاده شده است. زاویه دید در این رمان دانای کل غیر محدود است و هر بار یکی از شخصیت‌های اصلی از دید خود داستان را روایت می‌کند. چاپ اول کتاب «مردی که همه‌چیز را می‌دانست؛ روایت زندگی امام محمد باقر (ع)» نوشته مریم بصیری در ۴۴۰ صفحه، قطع رقعی و قیمت ۱۵۰ هزار تومان از سوی انتشارات به نشر (آستان قدس رضوی) چاپ و منتشر شده است.