همشهری آنلاین: «فیلم‌های پازلی؛ داستانگویی پیچیده در سینمای امروز» ویراسته وارن باکلند با ترجمه محمد شهبا جدیدترین کتابی است که نشر هرمس درباره روایت‌شناسی سینمایی منتشر کرده است. وارن باکلند دانشیار رشته مطالعات فیلم در دانشگاه آکسفورد بروکز بریتانیاست. سه حیطه اصلی پژوهش‌های او عبارت است از ۱. تئوری فیلم، ۲. تئوری روایت و ۳. ادبیات و علوم انسانی در حوزه دیجیتال. از باکلند تاکنون چندین کتاب سینمایی به فارسی منتشر شده است. نخستین بار محمد شهبا که دکتری روایت‌شناسی از دانشگاه ایست انگلیای انگلستان دارد، کتاب «نشانه‌شناسی شناختی در حیطه فیلم» را از او به فارسی درآورد. «آشنایی با مبانی سینما و نقد فیلم» کتاب بعدی‌ای بود که از باکلند به فارسی ترجمه شد. شهبا سال گذشته کتاب «روایت و روایتگری؛ کنکاش در داستانگویی سینمایی» او را از مجموعه کتاب‌های Short Cuts به فارسی ترجمه کرد. به فاصله کوتاهی ترجمه دیگری هم از این کتاب منتشر شد. حالا هم کتاب مهم «فیلم‌های پازلی؛ داستانگویی پیچیده در سینمای امروز» از باکلند با ترجمه محمد شهبا در دسترس علاقه مندان روایت‌شناسی است. از دیگر کتاب‌های باکلند که به فارسی ترجمه نشده می‌توان به «پژوهشی در سینمای معاصر آمریکا»، «تماشاگر فیلم» و «به کارگردانی استیون اسپیلبرگ»، اشاره کرد. او همچنین سردبیر نشریۀ «نقد جدید مطالعات فیلم و تلویزیون» است.
اما فیلم پازلی چیست؟ در پشت جلد این کتاب، فیلم پازلی این‌طور معرفی شده است: «در دو سه دهه اخیر شماری از فیلم‌های روایتی تولید شده است که فهم آنها نیازمند تماشای چندباره است. دلیل اصلی این نیاز، روند روایتگری این فیلم‌ها است که شبیه پازل با جورچین است؛ به این معنا که باید قطعات پراکنده آنها را کنار هم چید تا به روند داستان و فهم ماجراها دست یافت. این دسته از فیلم‌های متأخر به فیلم‌های پازلی معروف شده‌اند.»
وارن باکلند در مقدمه این کتاب می‌نویسد: «تجارب بشر روزبه‌روز مبهم‌تر و گسسته‌تر می‌شود؛ به همین دلیل داستان‌هایی که سعی در بازنمایی این تجارب دارند نیز مبهم‌تر و پیچیده‌تر شده‌اند. این داستان‌های پیچیده، روش‌های فهم و درک را که در روان‌شناسیِ عامیانه رایج بود از میان برمی‌دارند و تجارب و هویت‌های کاملاً جدیدی را عرضه می‌کنند که معمولاً آنها را برآشوبنده و تکان‌دهنده می‌نامند.»
این کتاب دربردارنده یازده مقاله از نویسندگان شناخته‌شده عرصه روایت‌شناسی و فیلم پازلی است. در مقالات مختلف این کتاب به تأثیر دوران داستانگویی جدید بر سینمای امروز پرداخته شده و فیلم‌های پازلی امروز تجزیه‌وتحلیل شده است. این فیلم‌ها چرخه از فیلم‌های مشهور دهه ۱۹۹۰ به این سو را شامل می‌شود که فنون داستانگویی کلاسیک را نفی می‌کنند و داستانگویی پیچیده را جایگزین آن می‌سازند.
شهبا نیز در قسمت یادداشت مترجم درباره اهمیت این کتاب نوشته است: «با توجه به افزایش کاربرد تمهیدهای این فیلم‌ها در سینمای متعارف، ترجمۀ این کتاب اهمیت می‌یابد. البته ترجمۀ متنی درباره فیلم‌های پازلی هم دشوار است؛ زیرا برخی از این نوشته‌ها، از جمله مقالات توماس الزه‌سِر و دنی یل بارات و استفاتوگیزلوتی در همین کتاب، خوشان شبیه پازل هستند؛ یعنی فهم محتوای مقالات و نیت‌های نویسندگان به تلاشی همچون حل پازل نیاز دارد. به دیگر سخن این مقالات را می‌توان نوشتارهای پازلی دربارۀ فیلم‌های پازلی دانست. ازآنجاکه نویسندگان این مقالات بارها به کتاب معروف دیوید بوردول، یعنی «روایتگری در فیلم داستانی» ارجاع داده‌اند توصیه می‌شود خواننده این منبع مهم را مطالعه کند.»
او در بخش دیگری از این یادداشت نوشته است: «شایان ذکر است که مقالات این کتاب نوع امروزی‌تری از تحلیل فیلم را ارائه می‌دهند که لزوماً فقط بر محتوا استوار نیست و جنبه‌های فنی و فناورانۀ روایتگری را نیز برجسته می‌سازند. تلفیق جنبه‌های روایتگری با مباحث جدیدی همچون دگرمکان، لامکان، و دگر زمان مدنظر میشل فوکو یا اهمیت ایدئولوژیِ هویت در فیلم‌های متأخر هنگ‌کنگ، از جمله تازگی‌های روش‌های تحلیلیِ این مقالات است.»
«فیلم‌های پازلی: داستانگویی پیچیده در سینمای معاصر» نوشته وارن باکلند و با ترجمه محمد شهبا در ۳۳۲ صفحه به بهای ۲۴۸ هزار تومان توسط انتشارات هرمس منتشر شده است.
نظر شما