همشهری آنلاین: آدم‌ها چقدر به ازدواج کردن نیاز دارند؟ آدم‌هایی که ازدواج می‌کنند یا خواهان ازدواج هستند، باید دارای چه ویژگی‌های روانی‌ای باشند؟ فردی که دچار مشکلات اعصاب و روان است، چطور از پس بده‌بستان عاطفی با دیگری برمی‌آید و چطور می‌تواند تنش‌های موجود در یک رابطه احساسی را پشت سر بگذارد؟ آیا فردی که از نظر روانی دچار مشکل است، قادر به ازدواج هست؟ مستند «پروژه ازدواج» ساخته عطیه عطارزاده و حسام اسلامی اگر نگوییم که به این سوالات جواب دقیقی می‌دهد، دست‌کم بیننده‌اش را در موقعیتی قرار می‌دهد که با این پرسش‌ها مواجه شود و جز اینکه درباره دیگران قضاوت می‌کند، نیازها و خواست‌هایش از ازدواج را مورد بازنگری قرار دهد و حتی سلامت روان خودش را در مقایسه با شخصیت‌های فیلم محک بزند؟
«پروژه ازدواج» به موضوع ازدواج بیماران یک مرکز نگهداری از بیماران اعصاب و روان می‌پردازد. در این موسسه پیشنهاد ازدواج بیماران اعصاب و روان با یکدیگر مطرح می‌شود و مستندسازان که از قبل با این مرکز آشنایی داشته‌اند، این آزمایش را فرصت خوبی برای بیان وجوه انسانی و اجتماعی و اخلاقی موضوع ازدواج می‌بینند. پس فراموش نکنید که پیشنهاد ازدواج بیماران با یکدیگر را مستندسازان مطرح نکرده‌اند و آنها تنها از این موقعیت برای ساخت مستندشان بهره برده‌اند. اما این چیزی از اعتبار کار آنها نمی‌کاهد چون مستندساز خوب، به اصطلاح، سوژه خوب را بو می‌کشد و تشخیص می‌دهد چه سوژه‌ای برای بیان چه عمقی از موضوع به کار می‌آید.
آزمایش‌های روانشناسی مشهور مثل میلگرام یا زندان استنفورد جنبه‌های مخوف و پنهانی اما عادی و مغفول روان آدمی را مورد بررسی قرار می‌دهند. در اینجا هم بیمارانی که قرار است مورد آزمایش قرار بگیرند، با طرح مخالفت یا موافقت‌شان با ایده ازدواج، درونیات‌شان را درباره موضوعی عادی که برای آنها غیرعادی فرض می‌شود آشکار می‌کنند و این فرصت را به مخاطب می‌دهند که از خلال حرف‌ها و مخالفت‌ها و موافقت‌های آنها از زاویه جدیدی به ازدواج فکر کند. اما آن چیز مخوف در حرف‌ها و احساسات آنها یا مخالفت و موافقت‌شان با ازدواج نیست؛ مخوف شرایطی است که به طرد این آدم‌ها منجر شده و از جایی به بعد این فرض را به همه قبولانده که نیازی به شنیدن حرف آنها نیست.
بیننده‌ای که به دور و بر خود کاملا بی‌اعتناست و برای این بی‌اعتنایی دلایلی در آستین دارد که بیشتر منفعت‌طلبی او را هویدا می‌کند، با دیدن این مستند و شنیدن استدلال‌های بیماران اعصاب و روان و دیدن حس و حال سرکوب‌شده کاملا انسانی آنها باید در سلامت روان خودش تردید کند و در خودش دقیق شود که چطور این‌چنین از آدم‌ها و احساسات واقعی‌شان منتزع شده و دورافتاده است. این شاید مهم‌ترین دستاورد این مستند و آن آزمایش باشد.
نظر شما