همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی: سنت کتابداری که بعدها در پایتخت به شغل تبدیل شد ریشه تاریخی دارد. آن‌طور که ایرج افشار در کتاب «کتابداری در کتابخانه‌های قدیم ایران» نوشته کتابدارها، کتاب را داخل صندوق‌های مخصوص نگهداری می‌کردند و این سنت از دوره ابوعلی سینا رواج داشته است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
شیوه‌های مدرن کتابداری آرام آرام توسط مسافران از فرنگ برگشته و برخی جهانگردهای خارجی وارد پایتخت شد و از اواخر دوره قاجار شیوه‌های جدید جایگزین روش‌های سنتی نگهداری کتاب در کتابخانه‌های بزرگ شد.
پوراندخت سلطانی یکی از افرادی است که نقش قابل اعتنایی در جا انداختن شیوه‌های مدرن کتابداری در پایتخت داشت و نیم قرن در این شغل دوام آورد که خودش یک رکورد منحصربه‌فرد است. به همین خاطر از او به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران علوم کتابداری در ایران نام می‌برند. در واقع پوراندخت سلطانی کسی بود که کتابداری را از یک سنت به علم تبدیل کرد و خدمات او به اهالی کتاب و کتابخوانی در تهران فراموش نمی‌شود.
بانو سلطانی بعد از شروع زندگی عاشقانه با مرتضی کیوان، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی دوره پهلوی دوم، پیشه کتابداری را انتخاب کرد اما تیرباران همسرش پس از کودتای ۲۸ مرداد، او را برای مدتی از کتاب و کتابداری دور کرد. پوراندخت سلطانی ۶۹ روز بعد از ازدواج با مرتضی کیوان، خبر تیرباران همسرش در زندان قصر را شنید و بعد از این ماجرا به انگلستان مهاجرت کرد. او در انگلستان ادامه تحصیل داد و در بازگشت به ایران ابتدا در کتابخانه بانک مرکزی مشغول به کار شد و به واسطه شیوه‌های نوینی که در طبقه‌بندی کتاب و حفظ میراث مکتوب به کار گرفت به‌عنوان کتابدار به ساختمان کتابخانه ملی که آن سال‌ها در میدان مشق تهران بود راه پیدا کرد.
پوراندخت سلطانی از نسل اول کتابدارهای تهران بود و نقش بی‌بدیلی در شکل‌گیری کتابخانه ملی ایران داشت. خیلی‌ها او را نخستین بانوی کتابدار می‌دانند و به همین خاطر لقب «مادر کتابداری ایران» را به او داده‌اند. نخستین بانوی کتابدار تهران یکی از کسانی بود که سطح علمی و فنی بزرگ‌ترین کتابخانه ایران را ارتقا داد و شیوه‌های نوین طبقه‌بندی کتاب، اسناد و مدارک و اصول حفظ میراث مکتوب ایران را در تهران ابداع کرد.
نقش پوراندخت سلطانی در علمی شدن شیوه‌های مدرن کتابداری در کتابخانه ملی نوعی میراث ماندگار برای پایتخت است و به حدی اهمیت دارد که کتاب «شصت سال عاشقی» برای نکوداشت او منتشر شده است.
بانو سلطانی لابه‌لای همه دلمشغولی‌هایش بابت علمی شدن کتابداری در پایتخت، دستی هم در تألیف داشت و کتاب «هنر عشق ورزیدن» با ترجمه او منتشر شد. مادر کتابداری نوین ایران در آبان ماه ۱۳۹۴ درگذشت اما میراث ماندگاری برای اهالی پایتخت به جا گذاشت.
نظر شما