می‌شود گفت یکی از معدود جرم‌های آسمانی اهل مطالعه و کنجکاو و کمی هم عجول در همسایگی کهکشان راه شیری است که بر حسب اتفاق یک روز وقتی با تلسکوپش به سیاره زمین نگاه می‌کرد، متوجه نشریه دوچرخه شد و شروع به خواندن آن کرد.
همینطور که با اشتیاق مشغول خواندن «دوچرخه» بود، از بین مطلب‌ها، توجهش به خبرهای نجومی جلب شد و بعد از کمی تحقیق، فهمید که خوانندگان این نشریه علاقه زیادی به نجوم دارند. آنجا بود که با ما تماس گرفت و گفت حاضر است با ما همکاری کند. به این ترتیب ارتباط ما با اخترک شروع شد و سال گذشته خبرهای نجومی جالبی از گوشه و کنار کیهان برای ما مخابره کرد که در دوچرخه چاپ شد. اما چند وقتی بود که خبری از او نداشتیم تا این که هفته گذشته دوباره سر و کله‌اش پیدا شد و گفت که همزمان با اعتدال بهاری، در زمین به مسافرت رفته بوده و حالا که برگشته برای جبران تصمیم دارد گزارشی از روز نجوم در تهران تهیه کند و برای ما بفرستد. پس این شما و این هم یک گزارش اخترکی از 11 اردیبهشت سال 1388!»
گروهی از نوجوانان ، عکس یادگاری روز نجوم را چتر به دست تجربه کردند
سعید گنجیان در غرفه نجوم باستانی
اولین چیزی که در شلوغی پارک زعفرانیه توجهم را جلب کرد، مردی بود که لباس دریانوردی به تن داشت و دستگاه عجیبی را در دست گرفته بود. به سرعت با او ارتباط برقرار کردم و درباره حضورش در نمایشگاه نجوم پرسیدم.
-«ناخدا سوم مهندس ارشد، سیدجواد حسینی هستم که نقش و کاربرد نجوم در دریانوردی را به بازدیدکنندگان توضیح می‌دهم. ما با بررسی آسمان و به کمک وسیله‌ها و محاسبه‌های ویژهای، می‌توانیم طول و عرض جغرافیایی و موقعیت کشتی را (بدون استفاده از دستگاه‌های الکترومغناطیسی) در هر جای کره زمین به دست بیاوریم. مثلا دستگاه «ارتفاع‌یاب» وسیله‌ای است که به کمک آن ارتفاع خورشید در روز و ارتفاع ستاره در شب را پیدا کرده و بعد با مراجعه به کتاب‌های مرجع، موقعیت دقیق خودمان را می‌فهمیم. اگر من الان از روی صورت فلکی دب‌اکبر، ستاره قطبی را پیدا کنم و با ارتفاع‌یاب، ارتفاع آن را اندازه بگیرم، میتوانم عرض جغرافیایی تهران را به دست بیاورم.»
بعد از شنیدن صحبت‌های جالبی درباره نجوم و دریانوردی، تلسکوپم را طرف دیگری از پارک چرخاندم و متوجه گروهی نوجوان شدم که دور میزی جمع شده بودند و چتر به دست با اشتیاق زیاد با مردم صحبت می‌کردند. «رها جوادی» دانشآموز کلاس اول راهنمایی درباره موضوع تحقیقش گفت: «موضوع پروژه ما این است که آیا زمین تک‌دردانه خداست و یا خواهر و برادر دیگری هم دارد! در واقع ما به دنبال سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی هستیم که در آینده انسان بتواند در آن زندگی کند.» دوست و همکار رها به نام «آوا ایرانمنش» ادامه داد: «سه ماه و نیم پیش، سازمان فضایی ناسا، سفینه‌ای به نام «کپلر» را به فضا فرستاد که ماموریتش یافتن سیاره‌ای شبیه زمین است. روش کار این سفینه به این ترتیب است که به یک ستاره خیره می‌شود تا وقتی سیاره‌ای که حول محور این ستاره می‌چرخد، از جلوی آن عبور کند؛ آن وقت سفینه می‌فهمد هر چند وقت یک‌بار سیاره موردنظر به دور ستاره خودش می‌چرخد. 300 سیاره در اطراف منظومه شمسی وجود دارد که شرایطشان مثل زمین است و امکان حیات در آنها وجود دارد. نخستین سیاره در سال 1995 میلادی کشف شد و نزدیک‌ترین سیاره 1/5 سال نوری با زمین فاصله دارد. پیرترین سیاره هم 12/7 میلیارد سال عمر دارد.»
سید جواد حسینی در حال توضیح دستگاه ارتفاع یاب
محمد مهدی و زهرا محاوری ، خواهر و برادر علاقه مند به نجوم
در گوشه دیگری از پارک، جوانی بود که روی میز مقابلش چند وسیله چوبی به‌چشم می‌خورد. از آنجا که خیلی کنجکاو بودم بدانم این وسیله‌های ساده چه کاربردی دارند، دوربین‌هایم را به طرف «سعید گنجیان»، دانشجوی20ساله رشته الکترونیک نشانه گرفتم: «این وسیله‌های نجومی در زمان باستان استفاده می‌شده و هر کدام کاربرد متفاوتی دارند، وسیله‌هایی مثل «ربع جداری» و «اسطرلاب» که در رصدخانه مراغه وجود دارد و نشان می‌دهد در گذشته دانشمندان ایرانی چگونه تحقیق می‌کردند. متاسفانه دانش مردم از نجوم باستانی ایران خیلی کم است و علم و فناوری جدید باعث شده علاقه مردم به نجوم باستانی کم شود؛ ولی برای من دانستن این مطلب‌ها باعث می‌شود هر لحظه از نقاشی قانونمندی که خداوند برایمان کشید، بیشتر لذت ببرم.»
همین طور که مشغول رصد غرفه‌ها بودم و به دنبال موضوع جالبی برای گزارش می‌گشتم، شنیدن بحث‌های علمی پیچیده‌ای، گوش‌هایم را تیز کرد. خواهر و برادری را یافتم که در غرفه پرسش و پاسخ به سؤال‌های بازدیدکنندگان جواب می‌دادند و اطلاعات و قدرت تحلیل آنها باعث تعجب حاضران شده بود. «محمدمهدی محاوری» که کلاس سوم دبیرستان است و خواهرش «زهرا محاوری» با صبر و حوصله سؤال‌های نجومی مردم را جواب می‌دادند. من هم درباره تولد و مرگ ستاره‌ها از آنها پرسیدم که زهرا در جوابم گفت: «در مرحله اول یک ابر هیدروژنی وجود دارد که باعث به وجود آمدن ستاره می‌شود. به این ترتیب که وقتی تکه‌ای از ابر، چگالی‌اش بیشتر از بقیه قسمت‌ها شود، جاذبه آن تکه بیشتر می‌شود و کل ابر حول آن نقطه جمع می‌شود. بعد فشار وارد آمده باعث می‌شود که اتم‌ها با سرعت زیاد حرکت کنند و دما در آن قسمت بالا برود و اتم‌ها با سرعت خیلی زیاد به هم برخورد کرده و هسته‌هایشان با هم ترکیب شده و اتم‌های هیدروژن، هلیوم را تشکیل بدهند. اولین لحظه‌ای که هیدروژن به هلیوم تبدیل شود، می‌گوییم ستاره متولد شده است که بنا به جرم ستاره هم‌جوشی‌های دیگری هم روی می‌دهد و کربن و یا عنصرهای دیگری تولید می‌شود. «درباره مرگ ستاره‌ها » محمدمهدی ادامه داد: «هر ستاره نمودار ویژهای دارد و بر اساس شکل و رنگ و جرمش تقسیم‌بندی می‌شود. در این نمودار خطی وجود دارد که وقتی ستاره از این خط خارج شود، می‌گوییم ستاره مرده است. در واقع ستاره روی این خط در حالت تعادل قرار دارد. بر اساس جرم هر ستاره، روند مرگ آن متفاوت است. یک ستاره
پر جرم ممکن است به سیاهچاله و یا ستاره نوترونی تبدیل شود. ستاره‌هایی با جرم کمتر ابتدا شعاعشان کم و زیاد می‌شود و بعد انفجار خفیفی رخ می‌دهد و جرم‌هایی به نام «کوتوله سفید» به وجود می‌آورند.»
حسین شمس در غرفه تعیین سن ووزن در سیاره ها
غرفه تعیین سن و وزن در سیاره‌های منظومه شمسی، یکی از غرفه‌هایی بود که بارش شدید باران از شلوغی آن کم نکرده بود. «حسین شمس» دانشآموز کلاس دوم راهنمایی و یکی از اعضای این غرفه گفت: «ما با محاسبه‌ای ساده، سن و وزن شما را در سیاره‌های دیگر به دست می‌آوریم. مدار و نیروی جاذبه هر سیاره متفاوت است. هر چه سیاره دورتر باشد، بیشتر طول می‌کشد دور خورشید بچرخد و در نتیجه سن کمتر می‌شود. مثلاً من 14سال دارم، یعنی 41 بار زمین با من دور خورشید چرخیده است، اگر به سیاره مریخ بروم، سن من تقریباً 7 سال می‌شود! چون فاصله آن تا خورشید تقریبا دو برابر زمین است، پس مدت زمانی بیشتری طول می‌کشد تا یک دور به گرد خورشید بچرخد!»
