او معتقد است که با دانش امروز بشر99 درصد موارد نازایی درصورتی که سن بارداری نگذشته باشد، قابل درمان است اما هزینه‌های درمان‌های پیشرفته آن قدر گران است که حتی در ثروتمندترین کشورهای دنیا نیز امکان پرداخت این هزینه‌ها برای همه مردم فراهم نیست، بنابراین پیشنهاد می‌دهد که بهترین راه برای کنترل نازایی در جهان پیشگیری از بروز این عارضه است که باید با آموزش مردم از خانواده و مدرسه شروع شود. گفت‌وگوی ما را با او بخوانید.
- ابتدا درخصوص نوآوری خود تان در حوزه زنان و زایمان برای ما توضیح دهید.
چیزی که به آن افتخار می‌کنم، نظریه پیشگیری از نازایی است که من برای نخستین بار 18 سال پیش در آمریکا مطرح کردم. آن موقع خیلی‌ها فکر می‌کردند که عقل من کم شده و به من خندیدند اما خیلی‌ها هم مثل سازمان بهداشت جهانی و مؤسسه سلامت آمریکا نظر مرا پذیرفتند. حرف من این بود که بچه‌دار شدن باید به‌عنوان یک حق اولیه مثل حق حیات برای هر فرد به رسمیت شناخته شود، پدر یا مادرشدن یک حق اولیه است، بنابراین باید شرایطی فراهم شود که همه از این حق برخوردار باشند.
در آن زمان روش‌ای وی اف تازه ابداع شده بود و هزینه آن بی‌نهایت بالا بود، شاید 5 تا 10درصد زوج‌های نازا بیشتر موفق نمی‌شدند از این روش استفاده کنند. میزان موفقیت این روش همین الان هم در ایران و حتی آمریکا بیش از 25 درصد نیست. البته در برخی مراکز استثنایی ممکن است میزان موفقیت آن به 40 درصد برسد اما 15 درصد حاملگی‌هایی که به روش‌ای وی اف انجام می‌شود به سقط جنین منجر می‌شود. پیشنهاد من این بود که کاری کنیم که اساساً میزان نازایی کم شود.
- چگونه؟
ببینید تمام بیماری‌هایی که منجر به نازایی می‌شوند، قابل پیشگیری هستند، به جز 5 درصد که ژنتیک هستند ولی بالای 90 درصد این بیماری‌ها قابل پیشگیری هستند. مهم‌ترین علت نازایی در زنان بالارفتن سن است. بهترین سن برای بارداری زنان 20 تا 30 سالگی است. از30 سالگی به بعد تخمدان و تخمک‌ها شروع به ضعیف شدن می‌کنند و در سن 40 سالگی شانس بارداری به 5 درصد می‌رسد و از سن 45 سالگی به بعد شانس بارداری در حد صفر است؛
البته به جز موارد استثنایی که باید در کتاب رکوردها ثبت شود. بنابراین اگر به مردم این آگاهی را بدهیم که در چه سنی می‌توانند باردار شوند، بسیاری از موارد نازایی کم می‌شود. مثالی بزنم؛ خانم کلینتون در سن 46 سالگی تصمیم به بارداری گرفته بود و این مسئله در رسانه‌های آمریکا خیلی مطرح شده بود، از قضا یکی از رسانه‌ها با من که دموکرات هم نیستم تماس گرفت و پرسید راه حل چیست، من گفتم بهتر است ایشان بروند و فرزندخوانده‌ای را انتخاب کنند و بچه‌‌ای به فرزندی قبول کنند. این مصاحبه من در آمریکا خیلی بازتاب داشت.
بعد از مسئله سن، بیماری‌های مقاربتی، مهم‌ترین عامل نازایی است که اکثراً قابل پیشگیری هستند. مسئله دیگر بیماری آندومتریوزاست که یک پروسه فیزیولوژیک دارد، گرچه در سال‌های اخیر بسیار زیاد شده اما این بیماری نیز کاملاً قابل پیشگیری است.
بیماری دیگر بیماری پولی کیستیک است که طی آن تخمدان‌ها آسیب می‌بینند و تضعیف می‌شوند. این 4 علت عامل 80 درصد نازایی‌ها هستند و همگی قابل پیشگیری هستند، بنابراین با آموزش و آگاهی دادن به مردم می‌توانیم از وقوع 80 درصد نازایی‌ها پیشگیری کنیم. مسئله دیگری که باعث نازایی در زنان می‌شود و در آمریکا خیلی شایع است، مصرف دخانیات و سیگار است که به تخمدان‌ها آسیب می‌زند.
- خوب اگر کسی پیشگیری نکرد و دچار نازایی شد، چه باید بکند؟
اولین کاری که برای زوج‌های نابارور انجام می‌شود این است که زن و شوهر را تحت آزمایش قرار می‌دهیم. هر کدام ممکن است 50 درصد علت باشند، بنابراین از شوهر شروع می‌کنیم چون تشخیص ساده‌تر است، اگرنطفه مرد قوی بود و اشکالی نداشت، مرد کنار می‌رود. البته نازایی در مردان طی 40 سال گذشته در آمریکا به‌شدت افزایش یافته و دو برابر شده است، علتش هم معلوم نیست و دلایل آن هنوز نامعلوم مانده است. ما در آمریکا برای پیشگیری از این مسئله نامه‌ای به کنگره آمریکا نوشتیم و پیشنهاد دادیم که یک برنامه سراسری در آمریکا اجرا شود تا میزان سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی و داروهای مخدر و نیز داروهای استروئیدی نیروزا و بیماری‌های مقاربتی در آمریکا کم شود.
- مثل ایدز؟
نه، بیماری‌های مقاربتی دیگری مطرح هستند مثل سل، سوزاک، کلومدیا، واروکوسی، همچنین ضربه به بیضه و الکترومگنتیک که به علل مختلفی به‌خصوص گذاشتن لپ‌تاپ روی پای مردان خیلی زیاد شده است. گرما و ارتعاشات لپ‌تاپ وقتی که روی پا گذاشته شود، باعث تضعیف اسپرم در مردان می‌شود. برخی آقایان می‌روند و ساعت‌ها در سونا گپ می‌زنند این حرارت، بدترین آسیب را به بیضه‌ها می‌زند، مصرف داروهای شیمیایی هم مهم است، با این حال هنوز علت 45 درصد ناباروری‌ها در مردان ناشناخته است ولی در 30 درصد موارد واریس و آسیب به بیضه عامل نازایی در مردان است.
- ناتوانی جنسی هم در نازایی مؤثراست؟
بله، معلوم است، وقتی مردی قبل از دخول دچار انزال بشود، معلوم است که نطفه‌ای درست نمی‌شود. این مسائل و کمبود تمایل جنسی که در ایران خیلی درباره آن صحبت می‌شود در آمریکا هم شایع است که بیشتر فشارهای روانی و مسائل زیست‌محیطی را در بروز آن دخیل می‌دانند ولی در مورد این پدیده نیز هنوز خیلی ابهام هست، ما پیشنهاد پیشگیری از ناباروری مردان را به کنگره آمریکا دادیم اما هنوز اعتباری برای آن تصویب نشده است.
- چه میزان از نازایی‌ها در زنان درمان می‌شود؟
مهم‌ترین گام برای درمان نازایی تشخیص به موقع است. تشخیص علت نازایی باید حداکثر ظرف 2 ماه انجام شود. حدود 6 ماه تا یکسال هم باید درمان را پیگیری کنند، اگر نشد، توصیه من این است که بروند به سمت فرزندخواندگی، این بهترین کار است، حالا می‌توانند یکسال هم بروند روی درمان‌ای وی اف اما این درمان گران است و همه نمی‌توانند از آن استفاده کنند. در آمریکا هزینه یک با ر‌ای وی اف 16 هزاردلار است البته در ایران این هزینه بسیار کمتر و در حدود یک سوم است. اما فرزند خواندگی هم پاداش دنیوی دارد و هم ثواب اخروی.
- آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز علت 30 تا 40 درصد نازایی در زنان است. خانم‌هایی که به این عارضه مبتلا هستند، مقداری ازخون قاعدگی‌شان، دوباره به لوله‌ها برمی‌گردد. این خون دارای سلول‌های زنده است که هر جا محیط مناسب باشد به آن می‌چسبد و دوباره جداره رحم را می‌سازد. این جداره جدید روی تخمدان لانه گزینی می‌کند و هنگام پریود خونریزی می‌کند، به این ترتیب تخمدان را از کار می‌اندازد و حالت فعال لوله را از بین می‌برد و باعث به‌وجود آمدن کیست هم می‌شود و این مشکلات هم برای اسپرم و هم تخمک کشنده است و باعث ناباروری می‌شود. حدود 40 درصد علل ناباروری در آمریکا همین مسئله است و با وجود اینکه بیماران تحت درمان قرار می‌گیرند اما عامل مهم عقب افتادن حاملگی است. به همین خاطر در طرح پیشگیری آورده‌ام خانم‌هایی که کیست دارند یا مستعد این بیماری هستند، زودتر درمان را شروع کنند و در نخستین فرصت بعد از ازدواج باردار شوند زیرا بعد از 35 یا 40 سالگی دیگر فرصتی برای درمان نیست.
- بیماری پولی‌کیستیک چیست؟
این بیماری در واقع کمبود یک نوع آنزیم در زنان است که ممکن است با افزایش سن به‌وجود‌آید یا مادرزادی باشد. خانم‌ها بیشتر در سن 20 تا 30 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. در این بیماری تخمدان‌ها بزرگ می‌شوند. جداره تخمدان و هورمون‌های زنانه مختل می‌شود، تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود، مقداری هورمون آندروژن و هورمون‌های مردانه تولید می‌شود؛ به‌طوری که زنان مبتلا به این بیماری حتی ریش و سبیل در می‌آورند، آکنه و جوش غرور جوانی می‌زنند، چاق می‌شوند و حتی در خطر دیابت قرار می‌گیرند. علت بروز این بیماری را نمی‌دانیم اما می‌دانیم که بر اثر کمبود یک نوع آنزیم است.
- درمان آن چیست؟
این بیماران باید هر چه زودتر از نظر دیابت کنترل شوند. این کار با مصرف دارو انجام می‌شود، درضمن با لاپاراسکوپی هم می‌توانیم برویم و کپسول اوول قطور شده را با لیزر سوراخ کنیم تا تخمک‌گذاری انجام شود، بعد هورمون هم می‌دهیم، به این ترتیب نازایی درمان می‌شود و حاملگی صورت می‌گیرد.
- درمان‌ای وی اف برای چه کسانی است؟
وقتی خانمی هیچ دلیل و علتی برای ناباروری نداشت ولی بعد از ماه‌ها کوشش باز هم باردار نشد، درصورتی که علت آن با علم و امکانات امروز قابل تشخیص نباشد، از روش‌ای وی اف یا لقاح مصنوعی استفاده می‌کنیم. همچنین وقتی لوله‌ها بسته باشد روش‌ای وی اف کاربرد دارد، در مواردی هم چون بیماراصلاً تخمک‌گذاری ندارد، ممکن است از این روش برای آنها استفاده شود. افرادی هستند که به‌طور مادرزادی تخمک‌گذاری ندارند. مواردی هم هست که رحم خشک شده یا شکل طبیعی ندارد، ممکن است تخمدان‌ها به‌صورت یک پوسته شده باشد. درمان این بیماری‌ها خیلی سخت است، اگر رحم سالم باشد می‌توانیم از تخمک اهدایی استفاده کنیم. اما اگر رحم سالم نباشد می‌توان از رحم اجاره‌ای استفاده کرد.
- امکان پیوند رحم وجود دارد؟
چنین کاری تاکنون در دنیا انجام نشده است. برای نخستین بار من و همکارانم در دانشگاه مکزیکو در محیط آزمایشگاهی پیوند رحم را روی بره انجام دادیم که در آخرین بار موفقیت آمیز بود. وقتی جنین را گذاشتیم تا مدت‌ها هم جواب داد اما در نهایت سقط شد، با این حال امیدهای زیادی برای پیوند رحم به‌وجود آمده است. بهتر است وارد این درمان نشویم چون هنوز در مراحل خیلی ابتدایی است.
- فیبروم رحم چیست؟
فیبروم رحم یک بیماری نسبتاً شایع در زنان است. 20 تا 30 درصد زنان وقتی به سن 35 سالگی می‌رسند دچار فیبروم رحم می‌شوند. اگر فیبروم در جداره رحم باشد، حاملگی اتفاق نمی‌افتد در این صورت باید فیبروم را درآوریم و بعد رحم را دوباره سرجایش بگذاریم تا حاملگی اتفاق بیفتد اما اگر فیبروم خارج از رحم باشد، باعث نازایی نمی‌شود، مگر اینکه خیلی بزرگ باشد، در این صورت حتی اگر حاملگی هم اتفاق بیفتد، امکان سقط بالاست.
- پیشرفت علوم جدید را در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته چگونه ارزیابی می‌کنید؟
علوم پزشکی در ایران به سرعت در حال رشد است. آنچه من در ایران حتی در شهرستان‌ها دیدم هیچ‌چیزی از آمریکا کم ندارد حتی در رشته سلول‌های بنیادی کارهایی که در مؤسسه رویان می‌شود از آمریکا هم جلوتر است چون در آمریکا تا قبل از اوباما تحقیق روی سلول‌های بنیادی ممنوع بود اما در ایران من توانستم با نامه‌ای که از طریق دکتر فاضل به مقام معظم رهبری رساندم فتوای شیعه را درباره جواز فعالیت روی سلول‌های بنیادی بگیرم و بعد از آن، این علم در ایران خیلی پیشرفت کرده است.
