و چند سوراخ هم به تنش می‌زنند آن وقت از انار خالی شده صدایی در می‌آید شبیه صدای خوش نی و کسانی هستند در کرمانکه به نوازنده‌های انار یا به اصطلاح ساز سوتاکو معروفند. می‌گوید چند سال پیش در جشنواره موسیقی جیرفت، تمام مهمانان خارجی دور پیرمرد کرمانی جمع شده بودند که داشت با انار می‌نواخت. اینها را سید فواد توحیدی، نوازنده و آهنگساز گروه ارفع و پژوهشگر موسیقی نواحی کرمان می‌گوید.
همجواری کرمان با استان‌های هرمزگان، فارس، یزد، خراسان و سیستان‌وبلوچستان باعث شده تا این استان دارای تنوع موسیقایی چشمگیر و حیرت‌انگیزی باشد. این را در اولین قطعه موسیقی که هر کس در زندگیش می‌شنود می‌توان دریافت؛ همان لالایی‌ها که به وسعت خاک کرمان متنوع است و زنان کرمانی با لحن و ترانه متفاوت می‌خوانندشان.
از سوتک و جوغ تا کیبورد و ارگ
کرمان نیز مانند بقیه استان‌های ایران دارای موسیقی نواحی غنی است با یک عالمه سازی که حتی یکبار هم اسمش را نشنیده‌ایم چه برسد به این که صدایش به گوشمان رسیده باشد. مگر آنکه شانس آورده باشیم و روزی در کوچه و پس کوچه‌های کرمان گذرمان به پیرمرد یا پیرزنی افتاده باشد که سازی غریب را بنوازد یا آوازی بخواند و آرام‌آرام به خودمان بگوییم آهان، این است موسیقی نواحی کرمان.
سازها و صداها رو به فراموشی است و اساتیدش پشت به دنیا، اگر آنها نباشند بی‌شک موسیقی نواحی کرمان هم خواهد مرد، این مرگ به نشانه پایان گستره‌ای از سازها، نواها و مهمتر از همه خاطره‌های یک قوم است
مثل خیلی چیزهای دیگر که حالا افسانه شده‌اند منتها در این میان فرقی هست و آن این که موسیقی نواحی کرمان با گستره‌ای که دارد دیگر قادر به شبیه‌سازی نیست مگر تمام سازها و ملودی‌هایش به نسل جوان منتقل شده باشند، نسلی که بیشتر ترجیح می‌دهد با گیتار و پیانو همراه باشد تا با چوغرو، جاریگ، کوزک، خلخال و...
سید فواد توحیدی، که حاصل پژوهش‌های خود را از موسیقی نواحی کرمان در چندین کتاب و 15 سی‌دی به نام «کویرانه» ارائه داده است، می‌گوید: «تا چند سال پیش خیلی‌ها حتی فکر می‌کردند کرمان موسیقی نواحی ندارد. چند سال پیش من و دیگر پژوهشگران به این صرافت افتادیم
که واقعا دنبال موسیقی نواحی‌مان باشیم. من به راهنمایی محمد‌رضا درویشی مشغول شدم و بیش از 3 هزار نوازنده و خواننده موسیقی نواحی شناسایی کردم که البته بیشترشان در حد آماتور می‌نوازند
همچنین بیش از 25 نوع ساز کشف کردم که چند تا از آنها نه تنها در ایران بلکه در جهان منحصربه‌فرد هستند مانند چغور، جاریگ، جوغ، سورنای گلی، دورک، دایره روده‌ای، بلبون، سوتاکو و چنگ قطی. موسیقی نواحی در نقش‌خوانی قالیبافی، کاروان‌های شتر، لالایی‌ها، عزاداری‌ها و جشن‌ها و... طیف گسترده‌ای دارد.»
توحیدی که همراه با گروهش در چندین کنسرت بین‌المللی شرکت کرده است از 8 سالگی ساز زدن را شروع کرده و اولین سازش دف بوده اما بعد‌ها سازهای تار، سه‌تار، عود و تنبور را هم یاد می‌گیرد: «چون پدرهیچ وقت اجازه یاد گرفتن سازی را پیدا نکرد و به همین دلیل می‌خواست علاقه‌اش را در من جاودانه کند. او هر سازی که می‌خواستم فورا برایم تهیه می‌کرد.»
او همچنین سازی را نیز طراحی کرده است که توسط استاد فولادی ساخته شده، اسم این ساز «هوار» است اما توحیدی به این علت که آن را ساز بی‌ریشه می‌داند می‌خواهد که زیاد درباره آن حرف زد ه نشود: «کار ابتکاری است و اصل و ریشه ندارد. صدایش بین تنبور و دیوان است و وسعت صدا دهیش از تمام سازها بیشتر. چند بار با این ساز برنامه اجرا کردم اما سازی نیست که اصالت داشته باشد.»
همشهری استانها
