او تاکید دارد که برای طولانی‌ترین مناقشه خاورمیانه راه‌حلی نهایی بیابد. اما آیا میهمانان او هم برای دستیابی به چنین راه‌حلی آماده هستند؟
اواخر امشب، باراک اوباما در دفتر کارش در کاخ سفید با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل دیدار می‌کند. 5 دقیقه از این جلسه صرف احوالپرسی می‌شود، 30 ثانیه برای تعارف قهوه صرف می‌شود و در مدت زمان 84 و نیم دقیقه بعد، دوطرف مذاکراتی را انجام می‌دهند که ممکن است بسیار دشوار و البته سرنوشت‌ساز باشد.
اوباما که با شعار « بله ما می‌توانیم» وارد کاخ سفید شد، ادعا می‌کند که می‌خواهد کاری را که دیگران نتوانسته‌اند، به انجام برساند. در هفته‌های آینده او چندین نشست فوق‌العاده خواهد داشت. بعد از نتانیاهو، حسنی مبارک رئیس‌جمهوری مصر و محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به کاخ سفید می‌روند.
رئیس‌جمهوری آمریکا بعد از این دیدارها با چند تن از هم‌پیمانان منطقه‌ای‌اش مشورت می‌کند، فرستادگانی به کشورهای منطقه اعزام می‌کند و با رهبران دنیا تلفنی صحبت می‌کند.
سپس در هفته اول ماه ژوئن، اوباما شخصا به مصر می‌رود تا سخنرانی تاریخی درباره استراتژی خودش را برای صلح خاورمیانه و همچنین رابطه کلی آمریکا با دنیای اسلام انجام دهد.
گفته می‌شود که اوباما، مطالعات عمیقی را درباره تاریخ و جغرافیای این مناقشه شروع کرده و درمورد موضوعات مهمی مانند شهرک‌نشینان یهودی، بلندی‌های جولان، حق بازگشت آوارگان فلسطینی و تهدید امنیتی اسرائیل، مطالب و کتاب‌های زیادی خوانده یا می‌خواند.
تونی بلر فرستاده ویژه گروه چهارجانبه در امور خاورمیانه یعنی نماینده آمریکا، اتحادیه اروپا، سازمان ملل و روسیه ، متقاعد شده که اتفاق مهمی در حال روی دادن است.
بلر را معمولا آدم خوشبینی می‌‌دانند و کسی شک ندارد که موانع زیادی در این راه وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این موانع توانایی خود رئیس‌جمهوری آمریکا برای توجه به مسائل معمولا پیچیده است.
اوباما و گروه او در حال حاضر با مجموعه‌ای از مشکلات سیاست خارجی رو‌به‌رو هستندکه از دولت بوش برایشان به ارث مانده است. افغانستان، پاکستان و عراق از جمله این مشکلات هستند و همزمان، بحران اقتصادی هم غیرقابل چشم‌پوشی است.
در منطقه خاورمیانه بسیاری بعد از خروج بوش از کاخ سفید، نفس راحتی کشیدند اما شادی بیش از حد به خاطر حضور اوباما در کاخ سفید و امید بستن به حل مناقشه خاورمیانه و دیگر نقاط دنیا هم، چندان واقع‌بینانه نیست.
ابراز حسن نیت و کاریزمایی که او دارد می‌تواند تفاوتش را با دیگران مشخص کند اما دست‌کم در خاورمیانه این امیدواری چندان دوام نخواهد آورد. بسیاری معتقدند که ماه عسل اوباما رو به اتمام است. این عده می‌گویند که سیاست خارجی آمریکا همیشه در آغاز کار رئیس‌جمهوری‌های جدید با خوشبینی و گاه ساده‌انگاری همراه بوده اما کمتر گشایشی به همراه داشته‌است.
مردم و مقامات منطقه خاورمیانه اکنون دیگر به عبارت روند صلح هم آلرژی پیدا کرده‌اند. فلسطینی‌ها هم‌اکنون شامل 2گروه هستند که گروهی در کرانه باختری مستقر است و گروه دیگر در غزه. در این شرایط انتظار هرگونه واکنش واحد به نتیجه مذاکرات فعلا میسر نیست.
جنگ خونین اخیر اسرائیل در غزه هم، فضا را بیش از حد مسموم کرده و منطقه را کاملا دو قطبی نموده‌است. حماس براساس منشورش همچنان به نابودی اسرائیل متعهد است و محبوبیت محمود عباس در حال رنگ باختن. در همه جای خاورمیانه مشکلات اقتصادی و احساس تحقیر و انزوا بیشتر از هر زمان دیگری موج می‌زند.
در اسرائیل، نتانیاهو که به خاطر مواضع تندش درباره مسائل امنیتی در منطقه شهرت دارد با حمایت راست‌های افراطی در کنست دولت تشکیل داده و یکی از همین ملی‌گراهای افراطی هم‌اکنون وزیر خارجه اسرائیل است.
نه او و نه هیچ‌کدام از اعضای این دولت از زمان به قدرت رسیدن حتی یک بار هم از تشکیل کشور مستقل فلسطین سخن نگفته‌اند. این در حالی است که تشکیل کشور مستقل فلسطین، پایه و اساس تمامی مذاکرات صلحی بوده که در سال‌های اخیر انجام شده‌است.
نتانیاهو در دیدار روزهای اخیرش با رئیس‌جمهوری مصر و پادشاه اردن، تنها از سرمایه‌گذاری بیشتر در اقتصاد فلسطین و آموزش نیروهای امنیتی آن سخن گفت. قرار است در دیدار با اوباما هم همین حرف‌ها را تکرار کند.
اما در همین حال، شکل و شمایل برنامه بلندپروازانه اوباما برای خاورمیانه در حال پدیدار شدن است. در مرحله اول بعد از سال‌ها حمایت بی‌چون‌و چرای آمریکا از اسرائیل، اکنون تل‌آویو برای دادن امتیازات بزرگ تحت فشار جدی قرار گرفته‌است. بوش کاملا پشت اسرائیل بود. اما اوباما برنامه دیگری دارد.
او در محل زندگیش یعنی شیکاگو، پیش از شروع مبارزات انتخاباتی سخنانی در همدردی با فلسطینیان گفته‌بود اما بعدها موضعی نزدیک به اسرائیل گرفت. هیلاری کلینتون وزیر خارجه اوباما پیش‌تر در مقام سناتور ایالت نیویورک، حامی سرسخت اسرائیل بود اما در هفته‌های اخیر او از گسترش شهرک‌های یهودی نشین در کرانه باختری انتقاد کرده است.
آمریکا هفته گذشته به بیانیه شورای امنیت سازمان ملل که توسط روسیه آماده شده‌بود و در آن بر حمایت جامعه بین‌الملل از فرمول تشکیل 2کشور فلسطین و اسرائیل تاکید شده‌بود، رای مثبت داد.
مقامات آمریکایی حتی گفته‌اند که بهتر است اسرائیل پیمان عدم‌تکثیر هسته‌ای یا ان‌پی‌تی را امضا کند. همین‌ها باعث شد تا ایتان هابر از روزنامه‌نگاران قدیمی اسرائیل هفته گذشته به نتانیاهو توصیه کند که برای تغییر آماده باشد زیرا این آمریکا آن آمریکایی نیست که اسرائیل می‌شناخته.
لحن جدید دولت آمریکا بحث‌های زیادی را در داخل اسرائیل دامن زده‌است. پنجشنبه شب گذشته عده‌ای از شهرک‌نشینان متعلق به جناح راست در مقابل خانه نتانیاهو در بیت‌المقدس جمع شدند و با در دست داشتن پلاکاردهایی و سر دادن شعار از نخست‌وزیر خواستند که در دیدار با اوباما حتی یک گام هم عقب ننشیند.
اما فردای همان روز گروهی از صلح‌طلبان اسرائیلی در روزنامه هاآرتص آگهی‌ای به چاپ رساندند که متن آن این بود: میهن‌پرستان واقعی اسرائیلی امیدوارند و دعا می‌کنند که اوباما نتانیاهو را تحت‌تأثیر خود قرار دهد نه برعکس.
در آمریکا هم لابی قدرتمند اسرائیل در برابر تغییر در سیاست آمریکا تسلیم شده‌است. 2هفته پیش و در نشست سالانه آیپک، جو بایدن معاون رئیس‌جمهوری، رویکرد جدید واشنگتن را با گفتن اینکه شهرک‌سازی‌های کرانه باختری باید متوقف شود، کاملا مشخص کرد. البته او در انتهای سخنش این را هم اضافه کرد که: ممکن است شما از این موضوع خوشتان نیاید.
اما فراموش نکنید که آیپک قابل تغییر است. بعد از 8 سال که این لابی با جورج بوش و دیک چنی همساز بود، در نشست امسال به لی روزنبرگ که یک بازرگان شیکاگویی و از نزدیکان اوباماست، برای ریاست این سازمان رای داد.
دیدار امروز اوباما و نتانیاهو نخستین گام در مسیری طولانی برای واشنگتن است.
آبزرور- 17 می2009
