- اهمیت بیوفناوری در شاخه پزشکی چیست ؟
بیوفناوری در حیطه پزشکی کاربردهای متعددی دارد که شاید شاخص‌ترین و مهم‌ترین آن تولید داروهای نوترکیب باشد که از طریق مهندسی ژنتیک تهیه می‌شود.
برخی از این داروها فقط از طریق مهندسی ژنتیک[DNA] قابل تهیه شدن است. یعنی شیوه دیگری برای تولیدشان وجود ندارد و برخی داروها درصورت تولید با روش بیو فناوری ارزان تر، بی‌خطر‌تر و مطمئن‌تر هستند.
مثلا اگر واکسن هپاتیت B (که از بدو تولد تا 19 سالگی زده می‌شود) از طریق مهندسی ژنتیک تولید نشود امکان آلودگی آنها وجود دارد. برخی از داروهای بیماران هموفیلی مثل فاکتور انعقادی نیز از طریق مهندسی ژنتیک تولید می‌شود.
این نوع داروها معمولا از طریق خون‌های اضافی جمع‌آوری شده توسط سازمان انتقال خون تهیه می‌شوند که احتمال آلوده شدن آنها به ویروس‌های HIV و هپاتیت Bو C وجود داشت. ولی اکنون که به روش مهندسی ژنتیک تهیه می‌شود مقدارش خیلی بیشتر و خطرش بسیار کمتر است.
تولید برخی از داروهای دیگر حاصل مهندسی ژنتیک است و اصلا روش دیگری برای تولید آنها وجود ندارد مثل انترفرون‌ها و داروهای متعدد دیگری که برخی از آنها خوشبختانه در ایران تولید می‌شود.
بعد دیگر کاربرد بیوفناوری در پزشکی تولید کیت‌ها و موادی است که کاربردهای تشخیصی دارد مثلا آنزیم‌هایی مانند تک‌پلیمراز که برای تشخیص بیماری‌های ژنتیک به کار می‌رود. به هر صورت بیوفناوری در حیطه پزشکی تحول بزرگی در 30 سال اخیر ایجاد کرده و آینده درخشان‌تری برای دنیا و ایران به ارمغان خواهد آورد.
طرح دیگری به نام تعیین توالی ژنوم انسان وجود دارد که براساس آن در آینده هر فردی می‌تواند با هزینه کمتری ژنوم خود را دانه به دانه مشخص کند. در دهه 90 تعیین توالی ژنوم هر انسان حدود 5/3میلیارد دلار هزینه داشت اما امروز این هزینه به حدود 10تا20 هزار دلار کاهش یافته است.
در آینده نزدیک می‌توان با هزینه بسیار کمتری کل نقشه ژنوم هر انسان را تهیه کرد و براساس آن داروهای هوشمند ومقدار تجویز آن را برای هر فرد بیمارمشخص نمود.
جنبه دیگراهمیت بیوفناوری پزشکی، بیو‌انفورماتیک است یعنی اطلاعات رایانه‌ای به بیوفناوری کمک خواهد کرد که قبل از بیماری بتوانیم احتمال بیمار شدن افراد را پیش‌بینی کنیم و این تحول بزرگی در پزشکی خواهد بود و هزینه‌های درمان را کم خواهد کرد.
- مهندسی ژنتیک چه تفاوتی با بیو فناوری دارد ؟
مهندسی ژنتیک ابزاری است برای صنعت بیو فناوری. در مهندسی ژنتیک ما ژن مورد نظر را از گیاه یا حیوان جدا و آن را از طریق روش‌های مهندسی ژنتیک به ناقلین منتقل می‌کنیم و بعد آن جانوران می‌توانند تولید‌کننده دارو شوند.
این نوع حیوانات تراریخته نام دارند مثلا یک بز تراریخته می‌تواند درشیری که تولید می‌کند داروی خاصی را همراه داشته باشد. در حال حاضر این فناوری در کشور وجود دارد. این نوع حیوانات ترنس ژنیک قادرند داروی درمان پوکی استخوان را در شیر خود تولید کنند.
الان این تحقیقات در حال انجام است و حتی موشی با این قابلیت در اختیار داریم. این حیوانات تبدیل به کارخانه ساخت دارو می‌شوند. در دنیا حیوانات زیادی با این خاصیت وجود دارند. در مجتمع تولیدی انستیتو پاستور در کرج در حال حاضر نوعی مخمر برای نان‌سازی تولید می‌کنیم که با همین شیوه تولید می‌شود.
- برخی‌ها معتقد هستند بیوفناوری تبعات زیست محیطی دارد.نظر شما چیست؟
این دیدگاه را بیشتر دوستان ما در سازمان محیط زیست مطرح می‌کنند. اما اگر خوب توجه کنیم می‌بینیم که مضرات زیست محیطی کودهای شیمیایی و سموم شیمیایی که به وفور در مزارع ایران استفاده می‌شود در مقایسه با گیاهان تراریخته خیلی بیشتر است.
البته در باره حیوانات یا انسان این نوع نگرانی‌ها خیلی کمتر است. چرا که حیوانات تراریخته در محیط بسته نگهداری می‌شوند مثلا اگر حتی موش تراریخته ما فرار بکند و به طبیعت برود و حتی با سایر موش‌ها آمیزش پیدا کند اتفاق خاصی نمی‌افتد اما در باره گیاهان تراریخته این نگرانی بیشتر است.
مثلا برنج تراریخته تولیدی در ایران قادر است خودش با کرم ساقه خوار برنج مبارزه کند یعنی اگر این کرم از ساقه این نوع برنج بخورد می‌میرد لذا سالانه میلیون‌ها تومان در مصرف سم صرفه‌جویی خواهد شد.
اما طرفداران محیط زیست اعتقاد دارند اگر این گیاه بتواند به خارج از محیط خودش هم سرایت کند و تکثیر شود ممکن است سایر حشرات را که برای طبیعت مفید هستند را نیز از بین ببرد.
