همشهری آنلاین، شقایق عرفی‌نژاد: این انیمیشن سبک زندگی مردم ایرالن در سال‌های ابتدایی سده ۱۳۰۰ را نمایش می دهد و نگاهی هم به واقعه مسجد گوهرشاد دارد. در این گفت‌وگو با محمدعلی بصیری در باره جزییات این انیمیشن صحبت کرده ایم:
فیلم شما پیش از این در جشنواره کودک اصفهان نمایش داده شده است. با توجه به این که فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره نباید قبلا در جایی نمایش داده شده باشند، ساعت جادویی چطور به جشنواره فجر هم راه پیدا کرده است؟
من در جریان این اتفاق نیستم. فیلم از طریق تهیه‌کننده به جشنواره ارسال شده، اما حس کنم از آنجایی که جشنواره امسال اهمیت خاصی برای انیمیشن قائل شده و ۴ انیمیشن در این بخش حضور دارند، به همین دلیل خواسته‌اند با بیشتر شدن فیلم ها، رقابت در این بخش جذاب‌تر باشد و کارها دیده شوند. اما از جزئیات اطلاعاتی ندارم.
انیمیش شما با چه گروه سنی ارتباط برقرار میکند و میتوانند مخاطبش باشند؟
به طور کلی سعی کردیم دامنه وسیعی از گروه مخاطبان را در نظر بگیریم. کار تم تاریخی دارد و تلاش ما این بود که روایت جذابی از یک واقعه تاریخی را نمایش دهیم. مواردی هم در کار وجود دارد که می‌تواند نظر مخاطب بزرگسال را هم جلب کند. تم کلی کار به سبک زندگی ایرانی برمی‌گردد که امروز آن را از دست داده‌ایم.
در مصاحبه ای گفته‌اید فیلم در جشنواره کودک اصفهان نتوانست با مخاطب ارتباط برقرار کند. در این باره بیشتر توضیح می‌‌دهید؟ چه اتفاقی افتاد؟
آنچه از رده سنی پایین بازخورد گرفتیم نشان می‌داد آنها نتوانسته بودند با کار ارتباط برقرار کنند و می‌گفتند مربوط به سن ما نیست. ولی نوجوانان توانسته بودند با فیلم رابطه برقرار کنند و آن را دوست داشتند.
نکته دیگری که وجود دارد این است که وقتی بچه‌های مدرسه به دیدن فیلم می‌روند نگاه متفاوت تری به فیلم دارند تا این که با خانواده آن فیلم را ببینند. وقتی کودک با خانواده فیلم را می‌بیند اگر سئوالی برایش پیش بیاید، آن را از مادر یا پدرش می‌پرسد. ولی وقتی بچه‌ها به صورت جمعی به دیدن فیلم می‌روند حواسشان چندان به فیلم نیست و سئوالی هم اگر داشته باشند، کسی نیست که پاسخ دهد.
واقعه مسجد گوهرشاد اتفاق تلخ و خشنی است و روایتش برای کودکان کار نامناسب می‌‌نماید. چه تمهیداتی داشتید که چنین واقعه ای را بدون نمایش خشونت برای کودکان روایت کنید؟
اگر بخواهیم وقایع تاریخی را در کتاب نگه داریم یا فقط مستندهایی برای بزرگسالان در باره آنها بسازیم، هیچوقت نمی‌توانیم آنطور که باید به آن بپردازیم. اگر بتوانیم این وقایع را با روایتی لطیف تر همراه با دلیل و شرح علت و معلول برای کودکان تصویر کنیم، بچه‌ها خیلی زودتر با هویت بومی خود آشنا می‌شوند. در این انیمیشن ما تم کودکانه‌ای به یک واقعه تاریخی خشن داده ایم تا کودکان فقط متوجه شوند چنین اتفاقاتی در تاریخ ما افتاده است. ضمن این که قضیه مسجد گوهرشاد فقط چاشنی فیلم ماست و ماجراهای زیاد دیگری هم وجود دارد که می‌تواند برای کودکان جذاب باشد.
در مورد گوهرشاد هم بچه‌ها وقتی بزگتر شدند، میتوانند اطلاعاتشان را بیشتر کنند و با نکات بیشتری در این مورد آشنا شوند. مثل همان اتفاقی که در مورد روایت داستان‌های شاهنامه برای کودکان می‌افتد. در این مورد هم داستانی از شاهنامه به شکلی کودکانه روایت می‌شود و زمانی که کودک بزرگتر شد، می‌تواند داستان کامل را بخواند. فکر می‌کنم خود خانواده‌ها هم از این کار استقبال می‌کنند، چون اطلاعاتی که در مورد مسائل تاریخی داریم کم است. یک انیمیشن می‌تواند این اطلاعات را به شکل جذاب به کودکان ارائه دهد.
ساعت جادویی با چه تکنیکی ساخته شده است؟
این انیمیشن با تکنیک سه بعدی کار شده است. در طول سه سال تولید، فضاسازی‌هایمان را در نرم افزار مخصوص بازی انجام دادیم و اشل کوچکی از مشهد قدیم را ساختیم. در این لوکیشن دوربین گذاری می‌کردیم و از فضاها و ساختمان‌هایی که ساخته بودیم تصویربرداری می‌کردیم. برای حرکت شخصیت‌ها و نورپردازی هم از نرم افزار مایا استفاده کردیم و بعد فضاها و شخصیت‌ها را با هم تلفیق کردیم. منظر کلی کار یک کار سه بعدی است، اما سه قطعه موسیقی هم داریم که برای این که با کودکان بیشتر ارتباط برقرار کنند، از تکنیک دو بعدی برای ساخت این قطعات استفاده کردیم.
فرایند ساخت این انیمیشن طولانی بوده است. خودتان هم اشاره کردید که سه سال زمان برده است. چرا اینقدر طولانی شد؟
علتش این است که کار سختی بود. البته این را هم بگویم که مرحله تحقیق و توسعه کار دو سال زمان برد. چون لازم بود تحقیقات میدانی انجام دهیم و این اطلاعات جمع آوری و به یک تصویر فانتزی تبدیل شد. بعد از این وارد روند تولید شدیم. همانطور که گفتم در این مرحله باید یک شهر را به شکل سه بعدی می‌ساختیم که کار زمانبری بود.
حضور انیمیشن‌ها در جشنواره همانطور که خودتان هم گفتید امسال پررنگ بوده است. قبل از این هم در طول سال گذشته چند انیمیشن موفق داشته ایم. فکر می‌‌کنید این را باید به حساب رشد انیمیشن بگذاریم یا مقطعی است.
به نظرم در چند سال گذشته نگاه هنری به انیمیشن کم رنگ‌تر شده و به شکل صنعتی به آن نگاه می‌شود. تولیدکننده‌ها و سفارش دهنده‌ها متوجه شده‌اند از این صنعت می‌شود پول درآورد. همانطور که در کشورهای دیگر این اتفاق افتاده است. وقتی یک اتفاق هنری به صنعت تبدیل شود شروع به رشد و همه‌گیر شدن میکند. علاوه بر این در ایران ما نیروهای متخصص در انیمیشن زیاد داریم. هرچند متاسفانه عده زیادی از آنها از ایران مهاجرت کرده اند. ولی اگر بستری فراهم شوند که بتوانند در ایران فعالیت کنند، ایران به زودی یکی از کشورهای موفق در تولید انیمیشن خواهد شد.
فیلم ظاهرا یکی از گزینه‌های اکران نوروز است. در این باره بگویید.
البته اکران خود نوروز نیست، ولی بعد از ماه رمضان اکران خواهد شد. هرچند زمان دقیق هنوز مشخص نشده است.
نظر شما