او سالهاست که در جشنوارهها و کنگرههای مختلف حضور دارد و میگوید که همیشه و در همه داوریهایش تلاشکرده رابطه مخدوش جشنوارههای دولتی با شعر نو و سپید را ترمیم کند. این ویژگیها سبب شده که او در 10، 15سال اخیر شاعری متعهد اما محترم در میان جریانات روشنفکری به شمار برود اگرچه علاقه افراطی او به ساختار، همواره فاصلهای محسوس میان شعر او و تعلقخاطر جریان موسوم به دهه 70 ایجاد کرده است.ویژگی دیگر شعر و اخلاق او احتیاط است که البته معمولا در نقد و نقادی جای خود را به رکگویی میدهد و همین مسئله تاکنون چه بسا شاعران مورد نقد را آزرده خاطر کرده است.شکارسری در 2سال اخیر پرکار شد و بهطور میانگین سالی 2کتاب روانه بازار کرد. البته خود او این ازدحام را تصادفی و ناشی از تاخیر و بدقولی بعضی از ناشران میداند.هفته گذشته نشست نقدوبررسی مجموعه شعر «پیرتر از خود» در کانون ادبیات ایران برگزار شد. گزارش آن در پی میآید.
«شکارسری در سالهای اخیر جایگاه قابل توجهی در نقد ادبی کشور دست و پا کرده است اما «پیرتر از خود» نشان از آن دارد که حیثیت شاعری او نیز در همین حد است.»
«دکتر بهروز یاسمی»، در این نشست با بیان این مطلب گفت: اگر بپذیریم که شعر شاعر متکی بر بینش او به جهان است و همین بینش، عناصر شعرش را شکل میدهد، باید بپذیریم که زندگی شاعر خواهناخواه، نوع زبان شاعرانه او را تعیین میکند. به همین خاطر است که مضمون اصلی کتاب؛ یعنی نقد مدرنیسم و زندگی مدرن شهری برآمده از صداقت شاعر در پرداخت زبانی شعرهاست و برآمده از دغدغهای ناشی از تضاد تمدن امروز با فرهنگ انسانی، بهخصوص فرهنگ انسان شرقی است. او افزود: نقد مدرنیسم در این شعرها بسیار زیرپوستی است و برخلاف روال حاکم بر اینگونه شعرها، به ندرت بستری نوستالوژیک دارد.
یاسمی در بیان ویژگیهای «پیرتر از خود» گفت: استفاده بسیار کم از قابلیتهای صوری زبان و ارائههای ادبی، بهرهگیری از زبان ساده و بدون برجستگی و در عین حال شعریت آثار از ویژگیهای این کتاب است. در این راه کلمات کلیدی که صفاتی تازه، کنایات و ابهاماتی بدیع و تاویلهایی متفاوت را باعث میشوند، نقشی عمده دارند.
او با مروری بر مضامین کتاب و نسبت آن با سرمنشأ الهام شاعرانه گفت: مضامین شعرها از تمام لحظات دم دستی زندگی گرفته شده است و بهنظر میرسد که شاعر به الهام با تعریف سنتی آن اصلا وابسته نیست و حتی نوع دقت در چینش شعرها، نسبت او را با شوریدگی الهامی شعرها نقض میکند. در این شعرها به جای اینکه احساسات درونی به بیرون از وجود شاعر نسبت داده شود، از تحریکها و تحرکهای بیرونی برای توصیف احساسات شاعر بهره برده شده است.
یاسمی یادآوری کرد: به خاطر نوع پرداخت زبانی شعرها، قابلیت ترجمه از مهمترین ویژگیهای شعرهای کتاب به شمار میرود. از طرف دیگر طنز تلخی در این شعرها دیده میشود که تنها طنز اجتماعی نیست و به طنز فلسفی پهلو میزند.شاعر «همان گناه همیشه» افزود: تاکید بسیار بر خود شعر و شاعری در شعرها (فاصلهگذاری) که بهنظر میرسد از شگردهای رایج شعرهای شکارسری است نیز در این مجموعه به چشم میخورد.
یاسمی در پایان گفت: اگر 3مولفه قدرت کلامی، دید تخیلی و دید آفرینشی را برای شعر خوب در نظر بگیریم، شعر شکارسری با استفاده از دید عمیق آفرینشی توانسته به موفقیت برسد و به گمان من «پیرتر از خود» از جمله آثار موفق شعری دهه اخیر است.
در این نشست همچنین «مهرنوش قربانعلی» گفت: شعر روایی بر خلاف انواع دیگر گفتمانها خود را در معرض گونههای زیادی از شگردهای زبانی قرار میدهد، برای مثال گزارههای مصداقی، اخلاقی، سنجشی وارد شعرها میشوند.
او به تقسیمبندی شعرها از نظر جنسگزارهها دست زد و افزود: اگر براساس این رویکرد نگاهی به شعرهای مجموعه «پیرتر از خود» داشته باشیم با انواع مختلفی روبهرو میشویم. نوع نخست پارهای از شعرها هستند که آن را میشود نعت و منقبت امروزی نام داد؛ یعنی گرچه ویژگیهایی که در نعت و منقبتهای کلاسیک دیده میشد، مانند: ذکر مستقیم فضایل، اشاره به کرامتی عیان و آشکار، ذکر همراه تاریخ (یا تاریخی) برخی رخدادها و پیشآمدهای دوره زیست چهرههایی که شعر به آنها میپردازد و ابراز خلوصی که سراینده در خود، اندیشه و قلبش از آن سراغ میگیرد، به لحاظ ساختاری در آن دیده نمیشود اما جانمایه شعر همان تکریم کرامتهای ائمه است که در آنها شیوه بیانی نامتعارف شاعر در ارائه منقبتهای یاد شده و بازتاب علقههای مذهبی روند دیگرگونی را در شعر رقم زده است.
این شاعر و منتقد ادامه داد: شعرهای اپیزودیک که درگیر تعارضات و چالشهایی در زمینه واکنش به موقعیتی یا پاسخ به سؤالی یا انتخاب یک چیز از میان شمار کثیری از فرصتهای موجود هستند، نیز بخش دیگری از شعرهای این مجموعه را رقم میزند. بهترین نمونههای آن را در بخش «عصر پایان معجزات» میتوان سراغ گرفت که در قالب کتابی مستقل و دو زبانه نیز ارائه شده است.
او افزود: فانتزی از دیگرگونههایی است که در مجموعه «پیرتر از خود» با آن روبهرو میشویم؛ یعنی شعرهایی که دارای عناصر خیالی در فضایی خود مجسم شکل میگیرد و منطق و قوانین خاص خود را دارد که با منطق عادی متفاوت است. در هر اثر فانتزی، عناصر نه فقط باید از قوانین پیروی کنند بلکه بهدلیل انسجام طرح و توطئه، محدودیتهایی در آن اعمال میشود.
قربانعلی که مسئولیت علمی جلسات شعر کانون ادبیات ایران را نیز برعهده دارد در پایان گفت: مجموعه شعر «پیرتر از خود» حمیدرضا شکارسری در سویههایی که از خودآگاهی به سوی ناخودآگاهی پیش میرود و رفتار پیش اندیشیده با کلام را به روالی سیال و جاری میسپرد، نمودهای بارزی مییابد که دعوت به تأمل مکرر در آن با توجه به این ویژگی رواست.