‌ویروسی که کبد را می‌بلعد

این بیماری‌های ویروسی خطرناک سالانه میلیون‌ها نفر را مبتلا کرده و همین تعداد را به کام مرگ می‌کشانند.

درباره ایدز و هپاتیت B صحبت‌های زیادی صورت گرفته اما به‌نظر می‌رسد هنوز بسیاری از مردم آشنایی چندانی با خطرناک‌ترین نوع بیماری هپاتیت ندارند.

هپاتیت C یک بیماری ویروسی است که آرام‌آرام و بی‌سرو صدا کبد را مورد هجوم قرار می‌دهد. اغلب بیمارانی که با ویروس هپاتیت C آلوده شده‌اند کاملا بدون علامت هستند؛ در واقع اغلب بیماران اصلا نمی‌دانند که مبتلا به چنین بیماری هستند و زمانی متوجه وجود این بیماری می‌شوند که چند دهه بعد علایم آسیب کبدی بروز کرده، یا در خلال آزمایشات رایج پزشکی کشف شود.

هپاتیتC یکی از انواع 6 گانه ویروس‌های هپاتیت است. سایر موارد عبارتند از AوBوE وDو G. تمام این ویروس‌ها باعث التهاب و عفونت کبد شده و در عملکرد کبد ایجاد اختلال می‌کند.

هپاتیت C خطرناک‌ترین و جدی‌ترین نوع بیماری هپاتیت است. بد نیست به انواع دیگر هپاتیت نیز اشاره‌ای داشته باشیم. هپاتیت A و E از طریق آب و غذای‌آلوده انتقال می‌یابند، درست مثل انواع بیماری‌های گوارشی ویروسی و باکتریایی.

این 2نوع هپاتیت بدون مشکل و حتی گاهی بدون درمان بهبود یافته و هرگز بیمار به‌صورت ناقل مزمن در نمی‌آید. اما سایر انواع هپاتیت به واسطه خون منتقل شده و می‌توانند باعث ایجاد بیماری مزمن و ازکارافتادن کبد شوند.

اگر کسی مبتلا به هپاتیت C باشد با گذشت زمان ممکن است دچار سرطان کبد، ازکارافتادن کبد یا سیروز(یک بیماری برگشت‌ناپذیر و بالقوه کشنده کبدی) شود.

برخلاف ویروس ایدز، ویروس هپاتیت C معمولا از طریق تماس جنسی انتقال نمی‌یابد. در عوض اگر کسی در معرض خون آلوده قرار داشته باشد به‌شدت در خطر ابتلا به بیماری خواهد بود. این وضعیت در معتادان تزریقی که از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند یا کسانی که خون دریافت می‌کنند بیشتر دیده می‌شود.

اگرچه برای هپاتیت A و B واکسن مؤثری وجود دارد ولی هپاتیت C کماکان واکسن ندارد. محققان امیداوارند دارویی بیابند که تکثیر و رشد ویروس را کند کرده یا به‌طور کامل جلوی آن‌را بگیرد و از عوارض بلندمدت بیماری نیز جلوگیری کند؛ عوارضی نظیر سیروز و سرطان کبد.

علائم بیماری

همانطور که اشاره شد بیماری هپاتیت C در مراحل اولیه معمولا علامت خاصی ندارد. این علایم اگر هم وجود داشته باشند چیزی شبیه علایم یک آنفلوانزای خفیف هستند نظیر خستگی، کاهش اشتها و گیجی، درد عضلات و مفاصل و احساس درد و حساسیت در محل کبد(زیر دنده‌ها سمت راست).

حتی با پیشرفت بیماری نیز علائم تا چند دهه ظاهر نمی‌شوند. گاهی امکان دارد بیمار علاوه بر علائمی که در بالا ذکر شد تب خفیف هم داشته باشد و پوست بدن و سفیدی چشم‌ها به تناوب زردرنگ شوند.

توجه به این علامت می‌تواند کمکی برای تشخیص زودتر بیماری باشد. از دیگر علائم بیماری در مراحل پیشرفته می‌توان به خواب‌آلودگی یا گیجی فزاینده، استفراغ، اسهال و درد ناحیه‌شکم اشاره کرد.

متأسفانه بی‌علامت بودن این بیماری باعث بی‌توجهی بیمار شده و زمینه انتقال آن‌را به سایرین فراهم می‌کند. هپاتیتC حتی بدون وجود هرگونه علامتی می‌تواند کبد را از کار بیندازد.

بنابراین اگر کسی احساس می‌کند به نوعی در مجاورت این ویروس قرار گرفته یا رفتاری داشته باشد که شانس ابتلای او به هپاتیت C را افزایش می‌دهد حتما باید به پزشک مراجعه کند.

چطور مبتلا می‌شویم؟

به‌طور کلی هپاتیت C از تماس با خون آلوده به ویروس منتقل می‌شود. اغلب مبتلایان به هپاتیت C افرادی بودند که پیش از سال 1992 فراورده‌های خونی دریافت کرده بودند اما از سال 1992 به بعد تکنیک‌های غربالگری خون پیشرفت قابل توجهی داشت و این احتمال بسیار کاهش پیدا کرد.

راه دیگر ابتلا به بیماری استفاده از سوزن مشترک در معتادان تزریقی است. این احتمال در خالکوبی‌های غیربهداشتی و سوراخ کردن بدن (مثلا برای کارگذاشتن حلقه در بینی) نیز به میزان کمتری وجود دارد.تعداد اندکی از نوزادان مادران مبتلا به این بیماری نیز با ویروس هپاتیت C آلوده می‌شوند. البته احتمال انتقال بیماری از مادر به جنین در مادرانی که همزمان به هپاتیتC و ایدز مبتلا هستند بیشتر است.

احتمال انتقال این بیماری از طریق رابطه جنسی نیز وجود دارد گرچه این احتمال بالا نیست.

عوارض

متأسفانه درصورت عدم‌مداخله درمانی به موقع تعداد محدودی از بیماران مبتلا به هپاتیت C بدون عوارض دائمی بهبود می‌یابند. در اغلب موارد بیماری به‌صورت مزمن تثبیت شده و به آرامی به کبد حمله می‌کند. البته در این مراحل نیز علایم و شدت بیماری از هر فرد به فرد دیگر متغیر خواهد بود.

اغلب مبتلایان به هپاتیت C درصورت عدم‌درمان به موقع دچار هپاتیت مزمن می‌شوند. برخی از مبتلایان به هپاتیت20Cتا 30 سال پس از ابتلا دچار سیروز کبدی می‌شوند. اگر بیمار همزمان مبتلا به ایدز هم باشد روند سیروز کبدی تسریع می‌شود. ازکار افتادگی کبد در این بیماران 4درصد است و 1 تا 5 درصد هم در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد قرار می‌گیرند.

بیماران مبتلا به هپاتیت سی 20  تا 30 درصد در معرض خطر ابتلا به سرطان دستگاه لنفاوی(لنفوما) قرار دارند. در این بیماران خطر عوارض پوستی و کلیوی نیز وجود دارد.

درمان

اگر شدت بیماری خفیف و خطر بروز سیروز کبدی در آینده پایین باشد، شاید پزشک، دارویی تجویز نکند چون داروهایی که برای درمان هپاتیت C وجود دارد عوارض جانبی متعددی دارند. هدف اصلی از دارو درمانی، حذف ویروس از جریان خون است تا بدین ترتیب با کاهش تعداد ویروس، بیمار به سمت بهبودی پیش برود.

داروهایی که در حال حاضر برای درمان هپاتیتC در دسترس است به‌صورت ترکیبی و در یک یا چند دوره برحسب نتیجه درمان تجویز می‌شوند. در آمریکا این داروها 40 تا 80 درصد باعث بهبودی بیماران مبتلا به هپاتیتC می‌شوند.

درصورت ابتلای بیمار به سیروز‌کبدی پیوند کبد نیز مدنظر قرار می‌گیرد.

پیشگیری و الگوی زندگی

چون واکسنی برای پیشگیری از هپاتیت C وجود ندارد رعایت نکات مربوط به پیشگیری در این بیماری مثل ایدز اهمیت فراوانی دارد. مهم‌ترین مواردی که باید از آنها اجتناب کرد مشابه بیماری ایدز است؛ یعنی عدم‌استفاده از سرنگ مشترک، پرهیز از خالکوبی غیربهداشتی و پرهیز از روابط جنسی پرخطر.

برخی توصیه‌ها برای داشتن یک زندگی سالم برای همه مردم مشترک است مواردی نظیر پایبندی به اصول اخلاقی و خانوادگی، عدم‌مصرف مشروبات الکلی، پرهیز از مواد‌مخدر، پرهیز از مصرف داروهایی که برای کبد مضر هستند، ورزش منظم و رژیم‌غذایی سالم حاوی میوه و سبزیجات. اما رعایت این توصیه‌ها برای بیماران مبتلا به هپاتیت‌C اهمیتی صدچندان دارد.