قربان شهریاری، در گفت‌وگو با مهر با اشاره به گزارش بانک جهانی در این زمینه می‌گوید: در این وضعیت بیشترین خسارات با 25 هزار و 500میلیارد ریال در بخش آب و پس از آن با 22هزار و 600 میلیارد ریال در بخش سرزمین وجنگل که شامل اراضی کشاورزی، جنگل‌ها و مراتع، تالاب‌ها و فرسایش می‌شود، بوده است.
این استاد محیط‌زیست و منابع طبیعی با اشاره به اینکه خسارات ذکر شده به‌طور متوسط ماهانه بیش از 33 هزار تومان از سفره خانوارهای ایرانی کم می‌کند، می‌افزاید: به‌نظر می‌رسد با جلوگیری از خسارات زیست‌محیطی موجود و اصلاح مدیریت‌ها و کارهای فرهنگی آموزشی با مردم، بتوان بخشی از هزینه‌های تحمیل شده به مردم را حذف کرد.
تفاوت این سیاست با سیاست پرداخت مستقیم پول نفت به مردم تنها از نظر اقتصادی این است که با حفظ محیط‌زیست درآمد پایان‌ناپذیر و دائمی نصیب مردم می‌شود، ولی در توزیع پول نفت، درآمد زوال‌پذیر و نامطمئنی را در نظر می‌گیریم که در آینده نیز معلوم نیست این خرج از ذخیره تا چه زمانی ادامه پیدا کند.
دکتر شهریاری بررسی شاخص‌های جهانی نظیر شاخص عملکرد زیست‌محیطی کشورها را نشان‌دهنده روند نزولی ایران در رده بندی جهانی می‌داند: «تنها در سال 2008 میلادی این سقوط 14 پله بوده است.»
البته در این زمینه آمارهای داخلی نیز امیدوار‌کننده نیستند: براساس دومین گزارش ملی محیط‌زیست کشور با وجود اینکه کشور ایران با سرانه 2/0 هکتار جنگل، جزو کشورهای فقیر از نظر جنگل به حساب می‌آید، با این حال سالانه به‌طور متوسط 142 هزار هکتار جنگل نابود می‌شود که عوارض آن‌را با تشدید سیلاب‌ها و فقر و فرسایش خاک در عرصه‌های جنگلی و مهاجرت و فقر مردم این عرصه‌ها مشاهده می‌کنیم.
این فعال محیط‌زیست با اشاره به آلودگی‌های آبی هشدار می‌دهد: با نابود شدن منابع آب زیر زمینی، به‌طوری‌که حدود یک سوم دشت های حاصلخیز کشور از نظر توسعه برداشت آب زیر زمینی ممنوعه اعلام شده، باید تاکید کنیم که در سرزمین خشک و نیمه خشکی مثل ایران آبهای زیرزمینی مطمئن‌ترین منابع آب به حساب می‌آیند.
با این حال آلودگی اغلب منابع آب سطحی به‌ویژه در حوضه کارون و دز و کرخه که مجموعا یک سوم منابع آب سطحی کشور را شامل می‌شوند، بالاست و شهرهایی چون آبادان، خرمشهر و حتی اهواز در معرض کیفیت نامناسب آب قرار دارند و این در حالی است که هر سه این شهر‌ها در پرآب‌ترین جلگه کشور واقع شده‌اند.
به اعتقاد این فعال محیط‌زیست، نظر به اهمیت و جایگاه محیط‌زیست در توسعه پایدار کشور و تخریب روز افزون آن در کشور نگرانی‌هایی دربین استادان و دوستداران محیط‌زیست ایجاد شده که این نگرانی بیشتر در مورد بخش‌هایی است که در چند سال اخیر به نام توسعه به محیط‌زیست وارد شده است.
نابودی گونه‌های گیاهی شمال
اظهارات دکتر شهریاری در حالی است که معاون منابع انسانی محیط‌زیست گلستان نیز تنوع گونه‌های گیاهی شمال را در حال از بین رفتن می‌داند.
«مشکل ما کم شدن سطح جنگل‌ها نیست بلکه همنوع شدن و هم ژن شدن جنگل‌هاست که مشکل ایجاد می‌کند.»
مهران جهانشاهی، همنوع شدن جنگل‌ها را ناشی از نابودی تنوع گیاهی می‌داند و معتقد است که باید توجه ویژه‌ای به حفظ پوشش گیاهی شود.
رئیس منطقه حفاظت شده جهان نمای گلستان نیز در این زمینه می‌گوید: براساس قانون، حفاظت از محیط‌زیست بر عهده مردم بوده و مشارکت مردم در این امر مهم و ضروری است.
قنبرعلی تمسکنی می‌افزاید: اگر مردم در حفظ محیط‌زیست همکاری نکنند شاهد از بین رفتن گونه‌های گیاهی خواهیم بود.
مهم‌ترین فاجعه زیست‌محیطی
«مهم‌ترین زمینه و اصلی‌ترین عامل تخریب محیط‌زیست این است که دغدغه حفظ محیط‌زیست و پایداری از ملاحظات زیستی در سبد اولویت‌های دولت جایگاه بالایی ندارد.»
این را محمد درویش، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور می‌گوید.
به اعتقاد این کارشناس، معمولا ملاحظات اجتماعی و اقتصادی به قدری پررنگ هستند که ملاحظات زیست‌محیطی در این میان ذبح می‌شوند.
عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، منابع طبیعی و محیط‌زیست را بستر اصلی تولید عنوان می‌کند و می‌افزاید: اگر روند تخریب منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور ادامه پیدا کند، دیگر بستر تولیدی برای فعالیت در دیگر عرصه‌ها نخواهیم داشت.
درویش با اشاره به اینکه هم‌اکنون نیمی از عمق دریاچه ارومیه از دست رفته و 30درصد از سطح آن کاسته شده است، می‌افزاید: با توجه به وضعیت ناهنجار تالاب پریشان، تالاب بختگان، مهارلو، ارژن و دریاچه ارومیه شاید بتوان گفت که مهم‌ترین فاجعه زیست‌محیطی که در کشور رخ داده، مرگ تالاب‌هاست.
« در حال حاضر،خاکی را که برای تشکیل هر یک سانتی متر مکعب از آن 800 سال زمان لازم است با سرعت 2میلیارد تن در سال از دست می‌دهیم در حالی که می‌دانیم با نابودی این خاک، هیچ کشوری حاضر نیست حتی با گرفتن میلیاردها تومان ذره‌ای از خاک خودش را به ما بدهد.»
عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، خاطر نشان می‌کند: حدود 4 سال پیش رتبه ایران از نظر پایداری محیط‌زیست در جهان 132 بود و در حال حاضر این رتبه با 5 پله سقوط به 137 رسیده است این یعنی در هر سال از اجرای برنامه5 ساله چهارم توسعه یک پله از نظر پایداری محیط‌زیست سقوط کرده‌ایم.
