از سوی دیگر گسترش فقر نیز باعث شده است که بسیاری افراد به‌ویژه از نواحی روستایی به مناطق پررونق‌تر اقتصادی کوچ کنند و میلیون‌ها تن راهی شهرها شوند. این مهاجرت‌ها سهم بسزایی در تخریب منابع طبیعی داشته است.
هر کشوری اگر بدون توجه به مسائل زیست‌محیطی به‌دنبال توسعه باشد، نه‌تنها برای خود بلکه برای جهان عواقب فاجعه‌آمیزی به‌وجود خواهد آورد.
پایداری یکی از برنامه‌های هزاره جاری است؛ براین اساس، ضروری است اقدامات لازم برای حفظ محیط‌زیست انجام پذیرد زیرا جبران فجایعی همچون فقدان منابع طبیعی برای نسل‌های آینده و هزینه‌های بسیار زیاد پاکسازی محیط‌زیست از پسماند‌ها در چرخه حیات بسیار بیش از آن است که به تصور آید.
فراموش نکنیم آینده جهان در گرو حمایت و بقای محیط‌زیست است. بهره‌وری سبز با تلاش و هماهنگی سازمان بهره‌وری آسیایی ( APO ) برای مواجهه با عملکردهایی است که موجبات آلایندگی محیط‌زیست را فراهم می‌آورند. سازمان بهره‌وری آسیایی، بهره‌وری سبز را در واکنش و تعهد خود به «کنفرانس زمین، ریودوژانیرو 1992» و در راستای حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار، آغاز کرد. هدف مقدماتی برنامه بهره‌وری سبز، بهبود بهره‌وری با توجه به حفظ و حمایت از محیط‌زیست بود و این آغازی برای حرکت بهره‌وری سبز APO و کشورهای عضو به‌شمار می‌رود.
برای اینکه بهبود بهره‌وری و عملکرد زیست‌محیطی عملاً به نمایش گذاشته شود APO راهکارهایی را به‌صورت پروژه‌هایی برای صنایع کوچک و متوسط تعریف و تدوین و به اجرا درآورده و نتایج موفقیت‌آمیز آنها را به‌صورت فیلم‌های مستند، سمینارها و کارگاه‌های آموزشی و گزارش‌ها برای صنایع همگون در همان کشورها یا دیگر کشورهای عضو، ترویج و گسترش می‌دهد.
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که روند و روش APO برای بهبود بهره‌وری با عملکرد زیست‌محیطی مؤثر واقع شده و متدولوژی تهیه شده برای اجرای این پروژه‌ها، استانداردی است برای آموزش در تمامی بخش‌های اقتصادی که با محیط‌زیست در ارتباط هستند.
اولین کنفرانس جهانی بهره‌وری سبز در سال1996 در مانیل پایتخت فیلیپین- برگزار و طی آن، موجبات توافق کشورهای شرکت‌کننده فراهم شد.
اعلامیه‌ای که در این کنفرانس صادر شد حاکی از این توافق بود. در این اعلامیه آمده است: «تمامی افراد ذی‌نفع باید از طریق مشارکت فعال در شبکه‌سازی فعالیت‌های داوطلبانه، تبادل نظرات و تجربیات، اشاعه اطلاعات، و ترغیب و تشویق تمامی افراد دخیل در حرکت بهره‌وری سبز که به‌عنوان راهبردی برای کیفیت بهتر زندگی محسوب می‌شود، همکاری متقابل و آگاه‌سازی درخصوص بهره‌وری سبز را توسعه دهند.»
APO در سال1994 با تشکیل دفتر محیط‌زیست تلاش خود را برای اشاعه و ترویج بهره‌وری سبز با 3 برنامه شروع کرد تا از این طریق روش بهره‌وری سبز را در کشورهای عضو گسترش دهد و اعضا، ارتقای بهره‌وری را بهبود بخشند.
زمینه‌های کاربرد بهره‌وری سبز
روند توسعه، افزایش جمعیت، ارتقای سطح استانداردهای زندگی و نظایر آن همگی از عواملی هستند که سبب ایجاد آلودگی بیشتر محیط‌زیست انسانی می‌شوند.
پیامد این آلودگی، ایجاد خسارات جبران‌ناپذیر بوده و ادامه این روند به بحران زیست‌محیطی گسترده‌ای منجر خواهد شد که برای جبران آن طی 30سال آینده فقط در آسیا بیش از 10تریلیون دلار هزینه برآورد شده است.
این در حالی است که کنترل آلاینده‌ها به‌صورت سنتی گذشته تأثیر چندانی نداشته بلکه هزینه‌های بسیاری را نیز ایجاد می‌کند. برای کنترل آلاینده‌ها ضروری است ریشه آلاینده‌ها شناسایی و اصلاح شود؛ افزون براین، نباید برای کنترل آلاینده‌ها فقط به انتهای فرایند توجه داشت. به‌عنوان مثال در گذشته نسبت خروجی آلاینده‌های اتومبیل‌ها یعنی انتهای فرایند END OF PIPE مورد توجه بود اما اکنون مشخص شده که ریشه آلایندگی، سوخت اتومبیل و تنظیم نبودن موتور و کاربراتور است.
با توجه به ضرورت تعادل بین حفاظت محیط‌زیست و فعالیت‌های اقتصادی، سازمان بهره‌وری آسیا در سال1994 برنامه‌های بهره‌وری سبز را تدوین و به اجرا درآورد. بنابراین زمینه‌های کاربردی آن در سال‌های اخیر افزایش یافته و در بخش‌ها و حیطه‌های مختلف صنعتی، خدماتی، کشاورزی و جوامع محلی به‌صورت مستمر در حال معرفی و اجراست. این برنامه‌ها بخش‌های زیر را شامل می‌شوند: بهره‌وری سبز در توسعه جوامع محلی (روستایی)، بهره‌وری سبز در مدیریت جامع دفع آفات، بهره‌وری سبز در کمک‌های اطلاعات فنی و بهره‌وری سبز در سلامتی و ایمنی شغل.
منافع بهره‌وری سبز
ارتقای بهره‌وری با عملکرد زیست‌محیطی اثرات بسیاری در منابعی همچون، کاهش مصرف انرژی، کاهش مصرف مواد خام، سودآوری، رقابت‌پذیری، بهبود محیط کار و کاهش هزینه‌های بیمه دارد.
بهره‌وری سبز بهبود فرایند کار، ایمنی و بهداشت کارکنان، کیفیت محصول را مورد توجه قرارداده و خلاقیت را تشویق و ترغیب کرده و موجب ایجاد و جلب بازارها و مشتریان جدید می‌شود. تشویق به سرمایه‌گذاری، موجب اشتغال و کارآفرینی شده و راهبرد چندمنظوره‌ای است که هم عملکرد بنگاه‌ها و هم کیفیت زندگی را به‌طور همه جانبه بهبود می‌بخشد.
تعریف بهره‌وری سبز
بهره‌وری سبز به‌عنوان یک فلسفه توسعه از ائتلاف 2 راهبرد مهم «بهبود بهره‌وری» و «حمایت از محیط‌زیست» شکل گرفته است. «بهره‌وری» چارچوبی برای بهبود مداوم و «حمایت از محیط‌زیست» پایه و اساس حفظ و تداوم بهبود را ارائه می‌دهد. بهره‌وری سبز، راهبردی برای افزایش بهره‌وری و عملکرد زیست‌محیطی به‌منظور توسعه فراگیر و جامع اقتصادی- اجتماعی است.
بهره‌وری سبز عبارت است از: به کارگیری نظام مدیریت، تکنولوژی‌ها و فنون مناسب و صحیح برای تولید کالا و ارائه خدمات سازگار با محیط‌زیست و همچنین استفاده بهینه از آلاینده‌ها (گازها، مایعات، جامدات). همچنین بهره‌وری سبز ارائه‌دهنده برنامه مدیریتی است که باعث تعادل و تعاملی منطقی می‌شود.
براساس تعاریفی که ارائه شد می‌توان در یک عبارت گفت، بهره‌وری سبز عبارت است از «به حداقل رساندن ضایعات و آلودگی در چرخه عمر یک محصول یا خدمات، با رویکرد جدیدی از تولید که طی آن، باید به حداقل رساندن آلودگی را در هر مرحله از چرخه عمر محصول، از طراحی تا مصرف مدنظر باشد.»
روش‌های به کارگیری بهره‌وری سبز
بازبینی و ارزیابی مجدد فرایند کار و محصول، اثرات زیست‌محیطی را کاهش داده و موجب بهبود بهره‌وری و کیفیت بهتر کالای تولید شده می‌شود.
مفهوم و متدولوژی بهره‌وری سبز
تمامی رویکردهای پیشین برای حمایت از محیط‌زیست منجر به نادیده گرفتن یا حذف فعالیت‌های اقتصادی شده به‌طور سنتی ثابت شده است که تکنولوژی یا تکنیک انتهای فرایند (End of pipe) بسیار گران و بی‌تأثیر است. از آنجایی که بسیاری راهکارهای پیشگیری‌کننده مدیریت زیست‌محیطی روی بهره‌وری هیچ‌گونه تمرکزی نکرده بودند همراه با بهره‌وری، تأثیر مثبت چنین برنامه‌هایی بر محیط‌زیست و تجارت کاهش یافت. در همین حال، پیمان نامه‌ها و برنامه‌های سنتی بهبود بهره‌وری مشکلات و مسائل محیط‌زیست را نادیده گرفته و یا فرصت کمی را به شرکت‌ها برای تمرکز روی چنین مشکلاتی در استراتژی تجارتشان به آنها داده است.
اکنون به‌نظر می‌رسد که بهره‌وری سبز بر این رویکردهای قدیمی فایق آمده و حمایت از محیط‌زیست را با کیفیت، اثرگذاری بر هزینه‌ها و ابداع تکنولوژیکی برای به‌وجود آوردن رقابت در هم آمیخته است. در بخش صنایع، بهبود در بهره‌وری سبز اثرات مثبت بسیاری را از کاهش مصرف سوخت و مصرف مواد خام تا کاهش مخارج حق بیمه موجب شده است. اثرگذاری در هزینه‌ها، سودآوری، رقابت و بهبود در کار محیط‌زیست از اهداف اساسی هر راهبردی بهره‌وری سبز است.
اکنون این روند هر چه بیشتر با محیط‌زیست سازگار شده و تغییرات بهره‌وری سبز موجب بهبود فرایند تولید شده و موجبات بهداشت، سلامتی، ایمنی کارگران و همچنین بهبود کیفیت محصولات را فراهم آورده است. بهره‌وری سبز، خلاقیت، ابداع و نوآوری را مورد تشویق و ترغیب قرار داده و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که در بازار به سرمایه‌گذاری‌هایی روی آورند که شاخص‌های زیست‌محیطی بالایی را می‌طلبد.
براین اساس، بهره‌وری سبز یک راهبرد چند بعدی است که عملکرد تجارت و از همه مهم‌تر کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد.
کاربرد بهره‌وری سبز
بازیافت منابع هدر رفته، مصرف بهینه و بهبود کارایی و همکاری دست‌اندرکاران طی چرخه تولید
فواید بهره‌وری سبز
بهره‌وری سبز، منافع بسیاری برای تولیدکننده و مصرف‌کننده در پی دارد که نتیجه آن منجر به عملکرد تولید پایدار و عملکرد مصرف پایدار می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از: تولیدکنندگان و مصرف کنندگان.
تولیدکنندگان: افزایش سود، کاهش هزینه تولید، کاهش هزینه احیاء و رفع ضایعات، بهبود نگرش بازار، ارتقای نگرش عمومی نسبت به بنگاه اقتصادی مورد نظر، بهبود بهداشت و ایمنی کارکنان، بهبود روحیه و مشارکت کارکنان و کیفیت زندگی کاری و اجابت قوانین و مقررات.
مصرف کنندگان: محصول با کیفیت عالی، بهبود کیفیت و سلامت محیط‌زیست؛ بهبود بهداشت و ایمنی، ارتقای کیفیت زندگی، حفاظت بهداشت عمومی و زندگی.
