این پدر و پسر خیر بودند و مردمدار | یادگارهای میرزا موسی و میرزا عیسی در تهران

همشهری آنلاین- نصیبه سجادی: فراهانی‌ها از جمله خاندانی بودند که تا چند نسل دست اندرکار در حکومت و سیاست بودند، همه هم دانشمند و مردمدار. از قائم مقام فراهانی، ‌وزیر نامدار محمدشاه که همه جا تاریخ از او به شایستگی یاد کرده و آخر جانش را برای آبادانی ایران گذاشت، تا می‌رسد به میرزا موسی وزیر(مستوفی و وزیر ناصرالدین شاه) که بنا به روایتی فرزند همین قائم مقام بزرگ و پدر میرزا عیسی وزیر دولتمرد سرشناس ناصرالدین شاه است؛ ‌ پدر و پسری که هر دو خیرخواه و مردمدار بودند و یادگارهایی که از خود به جا گذاشته‌اند هنوز هم خیر و خوبی است که حواله مردم می کند.

پسر کو ندارد نشان از پدر

سال ۱۳۰۲ هجری قمری است. بلای خانمانسوزی می آید و در "۲ روز هزار و ۶۰۰ نفر می میرند در تهران و آنطور که اعتمادالسلطنه می گوید، «در قبرستان‌ها چنان مرده می‌چیدند که گویا پارچه سفیدی روی گورستان کشیده‌اند...» همه را هم در گورهای دسته‌جمعی می‌ریختند. عیسی‌خان وزیر، اما این را بر نمی‌تابد و دستور می‌دهد اموات را بشویند و با کفن و طبق آداب اسلامی دفن کنند. میرزاعیسی که نه از پشت دیوارهای مجلل دربار، بلکه مستقیم بر حال و روز مردم بی‌نوای وبازده و کفن و دفن اموات‌شان نظارت می‌کرد، وقتی وبا به‌جانش می‌زند و می‌داند که زمان زیادی از زندگی‌اش باقی نیست از شیخ هادی نجم‌آبادی، روحانی نواندیش، آزادی‌خواه و قرآن‌پژوه عقل‌گرا می‌خواهد از ثلث اموالش بیمارستانی بسازد؛ در محله‌ای در جنوب تهران که اکنون شیخ هادی نامیده می شود. شیخ دستش را در دست میزرا عیسی می‌گذارد تا بیمارستان بالاخره ساخته شد.

میرزاعیسی اما وبا امانش نمی‌دهد و سال ۱۳۱۰ قمری از دنیا می‌رود. میرزا عیسی وزیر که به گفته برخی تهران‌شناسان، عارف‌مسلک و روشنفکر زمان خود بوده، قناتی هم وقف کرد، با این تفاوت نسبت به بقیه که همه آب قنات را وقف کرد. در آن روزگار اغلب افرادی که قنات داشتند مازاد آب خود را وقف مردم می‌کردند. قنات آب شاه اول در قصر شاه می‌گذشت و بعد به مردم می‌رسید و قنات فرمانفرما اول در خانه‌اش می‌چرخید و.... اما میرزا عیسی کل آب قنات را وقف مردم می‌کند نه مازاداش را.

اقدامات خیرخواهانه پدر مردمدار

اما بشنوید از پدر که او هم دولتمرد بود، ‌ هم خوشنام و هم خیر. میرزا موسی وزیر محمدشاه و مدتی هم ناصرالدین شاه بود. میرزا موسی به واسطه سواد و دانش بالایی که داشت توانست از نفوذ افکار بابیه جلوگیری کند. مسجد، کاروانسرا، آب انبار و آبخوری هم به نام میرزا عیسی در بازار تهران همچنان موجود است که مردم از منافع آن بهره مند می شوند. آب انبارها در قدیم برای ذخیره آب و دسترسی مردم به آب شرب و تمیز ساخته و وقف می شد. یکی از این آب انبارها را میرزا موسی وزیر در ملک شخصی خود ساخت که شامل زمینی به مساحت ۱۶۰۰ متر بوده به کسب اجازه از حاجی عیسی‌خان بیگلربیگی در سال ۱۲۶۱ که به سبب همجواری با بقعه زیارتی سیداسماعیل از همان ابتدای ساخت، به نام آب‌انبار سید اسماعیل مشهور شد و اکنون یکی از قدیمی‌ترین آب انبارهای بازار تهران است و به گفته حسن شهبازی، تهران‌پژوه، یکی از دلایل اصلی رونق بخشیدن به این محله و آبادانی آن بوده است.