تغسیل اموات کنار آب‌انبار شیخ در طرشت

همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: حاج «رضا حسین‌مردی»، از اهالی قدیمی محله، می‌گوید: «وقتی کودک بودم دست مادرم را می‌گرفتم و از پله‌های آب‌انبار پایین می‌رفتیم. آب‌انبار حدود ۴۰ پله زیر زمین قرار داشت. مردم از آب آن برای شستن امواتشان هم استفاده می‌کردند. مرده‌شورخانه‌ای کنار آب‌انبار بود. آن زمان تعدادی از افراد محلی کنار بقعه دفن می‌شدند و همان‌جا مراسم تدفین آنها انجام می‌شد. بعدها مرده‌شورخانه را خراب کردند و آب‌انبار نیز زیر خاک مدفون شد.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

همچنین در این محله یک حمام قدیمی وجود داشت. اکنون بیش از ۷دهه از ساخت حمام مدرن و شیک محله طرشت توسط مرحوم «علی زارع»، یکی از ساکنان طرشت، می‌گذرد؛ حمامی که بعد از گذشت این سالیان هنوز سرپا و فعال است. حسین‌مردی درباره این حمام قدیمی می‌گوید: «از مسجد جامع امام حسن عسکری(ع) که ۸۰۰ سال قدمت دارد تا انتهای بلوار تیموری فعلی، همگی جزء زمین‌های حاج علی ارباب بود. او یکی از ۴ ارباب طرشت و مرد خیری بود. گرمابه اصلی طرشت یا خزینه، جلو حسینیه طرشت بود که حالا به محلی برای پارک خودروها تبدیل شده است. با این حال، اگر زمین آن را حفر کنند، خزینه را خواهند دید. بعد از بین رفتن خزینه، مردم به گرمابه‌ دیگری نیاز داشتند که حاج علی ارباب آن را ساخت؛ حمامی بسیار بزرگ، شیک و شهری که برایش دوش گذاشت و نمونه‌اش را کسی در آن دوران ندیده بود. جالب است بدانید استفاده از خزینه، سرانه داشت؛ یعنی هر کدام از اهالی با توجه به تعداد جمعیت‌شان باید گندم، جو یا باقلا می‌دادند. شخصی که هیزم‌ها را رایگان از باغ‌ها برمی‌داشت، آتش حمام را روشن می‌کرد تا آب آن داغ شود.»

آب هم از قناتی تأمین می‌شد که بعد از ورود به یکی از ۴ آب‌انبار طرشت به خزینه سرازیر بود. از آن مهم‌تر چون حمام از ساروج ساخته شده بود اصلاً خرابی نداشت، برای همین اهالی پولی برای حمام در خزینه پرداخت نمی‌کردند و این موضوع خیلی به چشم می‌آمد. تیر ماه هر سال زمان خرمن‌کوبی یک نفر برای جمع کردن سرانه حمام به خانه‌های اهالی سر می‌زد و مقدار مشخصی از کشت آن سال آنها را در ازای استفاده یک سال از خزینه می‌گرفت. با ساخت گرمابه آسیا برخی اهالی از اینکه باید برای استحمام پول بدهند شاکی شدند و استفاده از دوش را هم نمی‌پسندیدند. چون قبلاً در خزینه جلو حسینیه، آقایان از غروب خورشید تا طلوع و خانم‌ها از صبح زود تا مغرب می‌توانستند از حمام استفاده کنند. همین شد که حاج علی ارباب در قسمت پایینی حمام، با خراب کردن ۳ دوش یک خزینه‌ ساخت. اما به مرور و در سال‌های ۵۰ اداره بهداشت استفاده از خزینه را قدغن کرد، چون آن زمان بیماری‌های پوستی و کچلی شیوع پیدا کرده بود.»