به تعبیر دیگر فقدان هدف و بی‌برنامگی و حتی برنامه‌های نامتناسب و ناهمگون با نیاز واقعی دانش‌آموزان و جوانان، سبب پیدایش فراغت‌های بیمارگونه و عامل ابتلا به انواع ناهنجاری‌ها و انحرافات در جامعه خواهد شد، از سوی دیگر برنامه‌ریزی صحیح و مبتنی بر واقعیت می‌تواند به شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیت و در نتیجه به رشد و تکوین شخصیت فرد و تعالی جامعه بینجامد.
در این راستا البته تعریف اوقات فراغت در زمان آن نیز اهمیت به‌سزایی دارد. چه در بسیاری از کشورهای دنیا برنامه‌ریزی درخصوص اوقات فراغت از جمله برنامه‌ریزی‌های اولویت‌دار آنها محسوب می‌شود که برخلاف کشور ما مختص فصل خاصی از سال نیست.
گام اول، تبیین استراتژی
محمد بنیادی، معاون پژوهشی و تربیت‌بدنی آموزش و پرورش استان تهران به دیدگاه این نهاد به عنوان یکی از متولیان اصلی غنی‌سازی اوقات فراغت پرداخت و گفت: «آموزش و پرورش به بحث اوقات فراغت با نگاه قرآنی می‌نگرد.
براین اساس و طبق آموزه‌های دینی ما، هرگاه کاری به اتمام می‌رسد باید کار دیگری را شروع کرد، یعنی در واقع اوقات فراغتی نداریم، لذا نگاه آموزش و پرورش تربیت کامل است. یعنی تربیت بچه‌هایی که مهارت‌های زندگی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و ... را بیاموزند و آنها را به کار گیرند.»
بنیادی تعریف طرح و برنامه مشخص آموزش و پرورش در بخش اوقات فراغت را مبتنی بر ٣ محور «مصلحت»، «نیاز سنجی»، و نیز «میل و ذائقه» به تفکیک جنسیت، مقطع و گروه سنی خواند و ادامه داد: «مصلحت ما مبتنی بر قرآن، سنت و سیره اهل بیت است، چرا که هدف ما انسان‌سازی و دستیابی به عبدصالح متعهد و متخصص است آنگاه به نیازسنجی می‌پردازیم و سپس به میل و ذائقه دانش‌آموز توجه می‌کنیم.
خوراک فکری دانش‌آموزان باید آنگونه باشد که در او تنفر و تهوع ایجاد نکند. در واقع این سه مولفه را می‌توان استراتژی آموزش و پرورش شهر تهران بر شمرد. در این راستا کانون‌های تربیتی ما در ٢٠ منطقه تهران به شدت فعالند. پیش‌بینی ما این است که حداقل بتوانیم ٨٠ درصد از دانش‌آموزان علاقه‌مند را جذب و تحت پوشش قرار دهیم.» ب
نیادی به شعار آموزش و پرورش در حوزه اوقات فراغت اشاره کرد و گفت: «شعار ما این است که «آموزش و پرورش هیچوقت تعطیل‌بردار نیست.» لذا ما از تحصیل دانش‌آموزان در یک دوره ٩ ماهه به فصل جدیدی از تهذیب، آموزش، ورزش، نشاط و شادابی در یک دوره ٣ ماهه می‌رسیم.»
امکانات نداریم
معاون پژوهشی و تربیت‌بدنی آموزش و پرورش استان تهران به اهتمام این نهاد برای ایجاد تعامل با دیگر نهادها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی پرداخت، چه وی نیز معتقد است که «یک دست صدا ندارد» و اگر مجموعه دولت یکپارچه - نظیر دیگر کشورهای پیشرفته و توسعه یافته - به یاری آموزش و پرورش نشتابد، بسیاری از برنامه‌ها عقیم می‌ماند و البته کارشناسان تربیتی معتقدند که شاید این مختصر نیز بر زمین بماند.
به گفته این کارشناسان دولت‌های رفاهی دنیا در دهه‌های اخیر سعی در کاهش وظایف دیگر و تاکید بر پرداختن به مسائل کودکان و دانش‌آموزان دارند و به طور خاص در زمینه اوقات فراغت و مسائل فرهنگی که با رفتار مردم سروکار دارد، وظایفشان را گسترده‌اند. بنیادی گفت: «ما درخصوص ایجاد تعامل و رابطه با هیچ نهادی مشکل نداریم.
در واقع ما ملزم به بسترسازی و یادگیری بازی جمعی هستیم، ولی باید قبول کنیم که امکانات نداریم و همکاری برخی ارگان‌های دولتی بسیار کمرنگ است.»
وی ادامه داد: «به عنوان مثال سامانه ١٩٢٠ آموزش و پرورش جهت دریافت مطالبات مردم و پاسخگویی به آنها در نظر گرفته شده است، ولی مخابرات همکاری لازم را ندارد. ما امکانات لازم را نداریم. ریه‌های آموزش و پرورش خوب تنفس نمی‌کنند و هوای کافی در اختیار ندارند. معاون پژوهشی و تربیت‌بدنی آموزش و پرورش استان تهران تاکید کرد: «دچار خلاءهای قانونی هم نیستیم، چون اهمیت این نهاد در کانون نیز تصریح شده است و تنها با خطا در نوع دیدگاه مجریان قانون مواجه‌ایم.»
وی از عدم همراهی برخی دستگاه‌ها در پرداخت بودجه به آموزش و پرورش نیز گلایه کرد و گفت: «اگر سازمان‌هایی که ملزم به پرداخت بودجه آموزش و پرورش هستند در پرداخت این بودجه مدیریت فردی نکنند، ابزار لازم هم برای ما فراهم می‌آید.»
آموزش و پرورش نیازمند تغییر است
بنیادی برآیند ٣ ماهه تابستان سال ٨٨ در بخش اوقات فراغت و غنی‌سازی آن را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «من اختلاف حداقل ٥٠ درصدی برآیند کاری امسال نسبت به سال گذشته را نوید می‌دهم، چون خوب طراحی کرده‌ایم.» آن عده که تحت پوشش ما هم نیستند، به لحاظ منطقی درصد بسیار پایینی را تشکیل می‌دهند که خانواده‌هایشان برنامه‌ریزی می‌کنند.
وی ادامه داد: «در هیچ کدام از مراکز ما به دلیل بی‌پولی اولیا، به روی بچه‌هایشان بسته نیست و من بر این امر تاکید می‌کنم و در عین حال معتقدم که اگر بهداشت روحی و روانی بچه‌ها را خوب رصد نکنیم، بچه‌های بزهکار و پرخاشگری خواهیم داشت که از مسیر خود خارج می‌شوند.»
همشهری حمعه
