میتوان گفت که عملیات خنجر بزرگترین عملیات نظامیان آمریکا از زمان حمله سال 2001 به افغانستان است. این عملیات همچنین نخستین تلاش جدی باراک اوباما بهعنوان رئیسجمهوری آمریکا برای برقراری امنیت و ثبات در افغانستان است.
علاوه بر نظامیان افغانستان و نیروهای ناتو که در مجموع تعدادشان به 700سرباز میرسید، حدود 4000 سرباز آمریکایی نیز در این عملیات شرکت کردند. واکنش طالبان در نخستین ساعات ورود نظامیان آمریکایی به یکی از روستاهای استان هلمند و کشته شدن یکی از افسران بلندپایه ارتش انگلیس و نیز اعتراف فرماندهان آمریکایی مبنی بر مقاومت نیروهای طالبان، نگرانیهای بسیاری را درخصوص عدمموفقیت این عملیات ایجاد کرد.
عملیات خنجر در حالی علیه طالبان در ولایت هلمند آغاز شده که از 3 سال گذشته تاکنون، طالبان در اکثر نواحی این ایالت کنترل را در دست داشته است.
از آنجایی که بیشتر نیروهای انگلیسی در این ایالت مستقر بودند نیروهای طالبان در این منطقه تنها با شیوه عملیاتهای نظامی نظامیان انگلیسی آشنایی داشتند. به این معنی که نیروهای انگلیسی در عملیاتهای کوتاه و محدود خود ضرباتی را بر نیروهای طالبان وارد کرده و سپس عقب مینشستند.
در نتیجه این امکان برای طالبان بهوجود میآمد که بار دیگر کنترل نواحی را در دست بگیرند و خود را بازسازی کنند. این بار اما نظامیان آمریکایی مدعی شدهاند که عملیات خنجر برای همیشه کنترل استان هلمند را از دست نیروهای طالبان خارج خواهد کرد؛ کاری که 8هزار نیروی انگلیسی نتوانستند در خلال 3 سال گذشته انجام دهند.
به دست گرفتن کنترل ولایت هلمند از آن جهت حائز اهمیت است که این ولایت از موقعیتی استراتژیک برخوردار است و از آنجایی که در جوار مرز افغانستان و پاکستان قرار دارد، بسیاری از نیروهای طالبان پاکستان میتوانند از این ولایت وارد خاک افغانستان شوند و فعالیتهایشان را در نواحی همجوار افزایش دهند.
از جمله اهداف بلندمدت آمریکا در افغانستان این است که در خلال مدت زمان یکسال تا 18 ماه آینده میزان حملات تروریستی در افغانستان را کاهش دهد. اما از اهداف جدی آمریکا این است که شورشیان طالبان را از پناهگاه امن خود که همان جنوب ولایت هلمند باشد، خارج کند. این منطقه از استان هلمند از سال 2006 تاکنون در اختیار طالبان است. فرماندهان نیروهای غربی امیدوارند که بتوانند برای یک بار هم که شده، تکلیف استان هلمند را مشخص کنند.
ویژگیای که عملیات خنجر را از دیگر عملیاتهای آمریکا و نیروهای غربی در خلال سالهای اخیر متمایز میکند حجم استفاده از تجهیزات نظامی و تعداد زیاد نیروهایی است که در این عملیات شرکت میکنند. تعداد 4 هزار نظامی آمریکایی، نزدیک به 700 سرباز افغان و همچنین 180 جنگنده در این عملیات شرکت دارند. همچنین نیروهای انگلیسی و دانمارکی نیز در نواحی مرکزی و شمالی استان هلمند به نیروهای آمریکایی کمک میکنند.
شاید بتوان گفت که پس از عملیاتی که نیروهای آمریکایی در نوامبر سال2004 در فلوجه عراق به اجرا گذاشتند، عملیات خنجر، بزرگترین عملیات نیروهای آمریکایی است. عملیات فلوجه نشان داد که نظامیان آمریکایی تا اندازهای در حذف شورشیان این استان موفق عمل کردند اما در نهایت این عملیات نتوانست در حال و روز 150 هزار نظامی آمریکایی که در دیگر نقاط عراق با حملات و بمبگذاریهای شورشیان مواجه بودند، تاثیری داشته باشد.
آمریکا، عملیات خنجر را با در نظر گرفتن اهدافی از پیش تعیین شده به اجرا گذاشته است. نخستین هدف نیروهای آمریکایی این است که تا پیش از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری افغانستان که قرار است در ماه اوت برگزار شود، طالبان را به موضع ضعف بکشاند.
دومین هدف آمریکا این است که مجاریای که طالبان از آنها اقلام و مایحتاج تدارکاتی خود را تهیه میکند، منهدم کند. اما سومین هدف آمریکا از این عملیات که اتفاقا دستیابی به آن نیز بسیار سخت است این است که به مردم افغانستان این اطمینان و قوت قلب را ببخشد که نیروهای افغان و آمریکایی، همچنان برای بهبود اوضاع امنیتی افغانستان مقاومت خواهند کرد و تمام تلاش خود را برای بهبود اوضاع به کار خواهند گرفت.
هلمند بزرگترین استان افغانستان است که هنوز رنگ امنیت و آرامش را بهخود ندیده است. مردم این استان به نیروهای ناتو مستقر در این استان اعتماد ندارند. از سوی دیگر برخی از مردم این استان، همچنان از طالبان حمایت میکنند.
بسیاری از آنها معتقدند که شورشیان طالبان نیروهای خارجی را بیرون خواهند کرد و اوضاع امنیتی، بهتر خواهد شد. تجربه نشان داده است که عملیاتهای آمریکا و نیروهای ناتو در افغانستان همواره موجب کشته شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان شده است و همین امر موجبات نارضایتی بسیاری از دولتمردان و همچنین مردم افغانستان را فراهم کرده است.
اگر بنابراین باشد که شمشیری که آمریکا در جریان عملیات خنجر از نیام بیرون کشیده بار دیگر موجب کشته شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان و بیخانمان شدن آنها شود، در این صورت مهمترین هدف آمریکا که همان جلب اعتماد مردم استان هلمند باشد، چگونه محقق خواهد شد؟ بهنظر میرسد که نیروهای طالبان نیز تاکنون از همین تناقض، نهایت سود را جستهاند و توانستهاند همچنان حمایتهای مردمی در استان هلمند را به سوی خود جلب کنند و این مسئله، کار نیروهای آمریکایی در هلمند را با مشکل جدی روبهرو خواهد کرد.