همچنین آموزش این زبان‌ها در پیش دبستانی مورد توجه قرار گرفت. این در حالی است که میلیون‌ها نفر از کودکان در سراسر جهان از آموزش ابتدایی محروم هستند و علت آن نه فقط فقیر بودن خانواده بلکه این است که مقامات محلی اجازه نمی‌دهند این بچه‌ها در مدرسه به زبان مادری خود درس بخوانند.
بنا بر گزارشی که اخیراً توسط گروهی در انگلیس منتشر شده است، بیش از 100میلیون نفر کودک در سراسر جهان به مدرسه نمی‌روند و بیشتر این افراد یعنی بین 50 تا 70درصد از مردمان بومی یا اقلیت هستند.
به گزارش ای‌پی‌اس، گروه بین‌المللی حقوق اقلیت در لندن با همکاری صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) گزارشی با عنوان وضعیت مردمان بومی و اقلیت جهان در سال2009 منتشر کرده است. این گزارش نشان می‌دهد کودکان اقلیت یا بومی چگونه به‌طور نظام‌مند طرد می‌شوند، مورد تبعیض قرار می‌گیرند یا به قدری فقیر هستند که از عهده مخارج تحصیل برنمی‌آیند.
گزارش یادشده نشان می‌دهد در کشورهای در حال توسعه که بیشتر کودکان تحصیل‌نکرده را دارند، مانند بنگلادش، اتیوپی، کنیا، هند، نیجریه و پاکستان، مردمان بومی و اقلیت بسیار کمتر از دیگر گروه‌های اکثریت به آموزش در مدرسه دسترسی دارند. مثلاً در پاکستان کودکان اجازه ندارند به زبان پنجابی بخوانند و بنویسند، هرچند که پنجابی زبان اکثریت جمعیت این کشور است. در این گزارش آمده است اگر دانش‌آموزان نتوانند در امتحاناتی که به زبان انگلیسی یا اردو به آنان داده می‌شوند، نمره خوبی بگیرند، با چوب کتک می‌خورند.
مارک لاتیمر، مدیر اجرایی گروه بین‌المللی حقوق اقلیت گفت: مقامات باید بدانند فقط کمبود منابع نیست که باعث می‌شود بچه‌های زیادی از مدرسه محروم باشند؛ ده‌ها میلیون کودک فقط به علت تبعیض قومی یا مذهبی به‌طور نظام‌مند از مدرسه طرد می‌شوند یا فقط از آموزش درجه دوم برخوردار می‌شوند. وی بر این اعتقاد است درصورتی که سیاست‌های مناسب با نیازهای اقلیت‌ها یا مردمان بومی تدوین نشود، تحقق اهداف توسعه هزاره در خلال 6سال آینده برای جامعه بین‌الملل ناممکن خواهد بود.
اهداف توسعه هزاره که در سال2001 توسط مجمع عمومی سازمان ملل تعیین شد، دربرگیرنده اهدافی در زمینه‌های فقر، بیماری، بی‌سوادی و محیط زیست است که باید تا سال2015 محقق شود. هدف مربوط به بی‌سوادی، تحقق آموزش ابتدایی برای همگان است. لاتیمر گفت: آموزش برای همه هدفی است که بارها توسط دولت‌ها در دهه گذشته مورد تأکید قرار گرفته است اما همان‌طور که این کتاب نشان می‌دهد آموزش خوب در اختیار مردمان بومی، اقلیت و قشرهای آسیب‌پذیر قرار نمی‌گیرد. فراهم آوردن آموزش کافی برای کودکان اقلیت و بومی یک گزینه نیست بلکه یک الزام حقوقی برای دولت‌هاست.
کارشناسان معتقدند اختصاص‌ندادن منابع کافی به آموزش، جلوی رشد اقتصادی را می‌گیرد و هسته نزاع‌های بین‌قومی و بین‌مذهبی را می‌کارد. گای‌مک‌دوگال، نویسنده مقدمه این گزارش می‌گوید: وقتی از اقلیت‌های محروم می‌پرسم بزرگ‌ترین مشکلشان چیست، جواب آنان همیشه یکسان است. آنان از این نگران هستند که بچه‌هایشان از آموزش باکیفیت محروم هستند. در سراسر جهان کودکان اقلیت به شکل نامتوازنی دچار نابرابری در برخورداری از آموزش باکیفیت هستند.
به گزارش مؤسسه مطالعات توسعه در انگلیس، بیش از یک میلیارد نفر به زبان‌های محلی تکلم می‌کنند که در آموزش رسمی به کار نمی‌رود. این رقم شامل 221میلیون کودک در سنین مدرسه‌روی است. کلر توماس، یکی از نویسندگان گزارش یادشده گفت: روشن است که وقتی کودکان زبانی را که در کلاس به کار می‌رود، بفهمند، بهتر یاد می‌گیرند اما در حال حاضر تعداد زیادی از بچه‌ها در مدارس سراسر جهان به زبانی باید درس بخوانند که خوب نمی‌فهمند یا اصلاً نمی‌فهمند.
توماس به معاهده حقوق کودک سازمان ملل اشاره و تصریح می‌کند: کودکان باید با زبانی درس بخوانند که با آن با مادران، پدران، برادران، خواهران و والدین بزرگ خود ارتباط برقرار می‌کنند. این معاهده تصریح می‌کند دولت‌ها وظیفه دارند از هویت فرهنگی کودک حمایت و صیانت کنند زیرا هویت فرهنگی، عنصری اساسی برای رشد کودک است. مقدمه معاهده، اهمیت سنن مختلف و ارزش‌های فرهنگی را برای رشد هماهنگ کودک ضروری می‌داند.
به‌نظر توماس، سیاستگذاران اغلب به اشتباه فکر می‌کنند آموزش به زبان مادری سبب خواهد شد که کودکان هرگز به زبان ملی یا اکثریت مسلط نشوند. وی گفت: در حقیقت برعکس این امر درست است؛ موضوع، آموزش چندزبانه است؛ یعنی کودکان با زبان مادری خود شروع می‌کنند و در طول زمان، زبان‌های دیگر را می‌آموزند. این مطالعه از موارد بی‌شماری یاد می‌کند که نشان‌دهنده تبعیض و طرد مردمان بومی و اقلیت است. بیشتر از همه دختران فقیری مورد تبعیض قرار می‌گیرند که در خانواده‌های فقیر در مناطق روستایی متعلق به جوامع اقلیت زندگی می‌کنند.
مثلاً در گواتمالا فقط 4درصد دختران بومی بسیار فقیر تا 16سالگی به مدرسه می‌روند. در سراسر جهان، بیش از نیمی از دختران بی‌سواد مدرسه نرفته‌اند و ممکن است بدون کمک هرگز پایشان به مدرسه باز نشود. نویسندگان گزارش یادآور شده‌اند بی‌سوادی یکی از عوامل اساسی منازعات مسلحانه در جهان است. در کشورهای آفریقایی مانند بوروندی، رواندا و سودان، طرد از مدرسه و نبود فرصت‌های آموزشی برای کودکان از عوامل مهم منازعه مسلحانه بوده است.
کارشناسان خاطرنشان می‌کنند برای تحقق اهداف توسعه هزاره، دولت‌ها باید مدارس بیشتری در مناطق متعلق به جوامع بومی بسازند تا بچه‌های آنها بتوانند به زبان محلی درس بخوانند. آنان معتقدند محرومیت از آموزش از عوامل اصلی حاشیه‌نشینی اجتماعی، فقر و محرومیت مردمان بومی است.
به علاوه، محتوا و هدف تحصیل نباید به زوال فرهنگ، زبان و سبک زندگی آنها کمک کند.
