وقوع این دو سانحه هوایی به فاصله چند روز موجب شده تا بر خلاف گذشته، اکنون تحریم‌های هوایی عامل توجیه چنین سوانحی نبوده و بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مقام‌های قضایی کشور با تکیه بر سوء مدیریت حاکم بر صنعت هوایی کشور، وزیر راه و ترابری را مسئول این سوانح دانسته و یا از احتمال استیضاح وی خبر دهند.
در واقع بررسی علل سوانح اخیر هوایی کشور که پیش از این در دستور کار 3 کمیسیون اقتصادی، عمران و امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس قرار گرفته و با حضور وزیر و سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری در مجلس پیگیری می‌شد، این روزها رنگ و بوی دیگری به‌خود گرفته است.
از سوی دیگر، مسئولان صنعت هوایی کشور که تا پیش از سانحه هواپیمای ایلوشین در مشهد در مقام پاسخگویی به انتقادات مطرح شده در زمینه فرسودگی ناوگان هوایی و اصرار بر استفاده از هواپیماهای مستهلک شرقی در خطوط هوایی کشور پرداخته بودند، این روزها با تغییر رویکرد به برگزاری جلساتی برای عبور از بحران روی آورده‌اند، به‌نحوی که روز گذشته حمید بهبهانی و محمد علی ایلخانی به تشکیل جلسه در این وزارتخانه پرداختند.
دیدگاه‌های سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری در زمینه برخورد با شرکت‌های هواپیمایی متخلف و اعلام لغو مجوز فعالیت شرکت هواپیمایی آریا قشم پس از سانحه مذکور آن هم بدون ذکر هیچ دلیل خاصی بیانگر تغییر رویکرد مسئولان صنعت هوایی کشور پس از قوت گرفتن احتمال استیضاح وزیر راه و ترابری است.
نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه وزیر راه و ترابری باید در زمینه سوانح اخیر هوایی کشور به مجلس و مردم پاسخگو باشد، به خبرنگار ما گفت: جابه‌جایی مدیران سازمان هواپیمایی کشوری در روزهای پایانی فعالیت دولت به دلایل سیاسی و نه تخصصی صورت گرفته و به صلاح کشور نبوده است.
امین شعبانی با بیان اینکه سهل انگاری در اصول مدیریت مهم‌ترین علت سوانح اخیر بوده است، افزود: با توجه به سوانح اخیر باید وزیر راه و ترابری به مجلس و مردم پاسخگو باشد چرا که معتقدیم برخی پنهانکاری‌ها منجر به تغییرات مدیریتی در سازمان هواپیمایی کشوری شده و درگیری رئیس سابق این سازمان با قائم مقام وزارت راه و ترابری بیانگر تاثیر مباحث سیاسی در تغییرات مذکور بوده است.
این در حالی است که بخش راه و ترابری حوزه‌ای تخصصی است که باید از سیاسی‌کاری‌ها به دور باشد. وی با بیان اینکه طی سال‌های اخیر تحریم‌ها به‌عنوان بهانه‌ای برای سرپوش گذاشتن بر سوانح هوایی کشور بوده است، تصریح کرد: در سال‌های اخیر با تاکید مسئولان صنعت هوایی بر به‌کارگیری هواپیماهای شرقی مانند توپولف، افزایش سوانح هوایی را شاهد بوده‌ایم و هر بار عوامل متفاوتی در زمینه علت سقوط این هواپیماها اعلام شده که افکار عمومی را اقناع نکرده است.
شعبانی افزود: با وجود گزارش‌های وزیر راه و سازمان هواپیمایی کشوری به کمیسیون عمران و اینکه هنوز نتایج بررسی سوانح اخیر اعلام نشده است، باید نتایج این بررسی‌ها تا سه‌شنبه هفته جاری به کمیسیون مذکور ارائه شود.
همچنین انجام برخی اقدامات در زمینه ابطال مجوز فعالیت شرکت‌های هواپیمایی پس از سوانح اخیر و بدون هیچ توجیه منطقی صحیح نبوده و درصورتی که این شرکت‌ها فاقد استانداردهای لازم برای فعالیت بوده‌اند باید قبل از این سوانح از فعالیت آنها جلوگیری می‌شد.
سرپیچی از استانداردهای جهانی پرواز
یکی از وزرای پیشین راه و ترابری نیز با اشاره به اینکه تلاش‌های اخیر در ارزان کردن نرخ پروازها و صرفه‌جویی در قیمت‌ها یکی از عوامل مؤثر در سوانح اخیر بوده است، به خبرنگار ما گفت: این واقعیت همان موضوعی است که رئیس سابق سازمان هواپیمایی کشوری با اشاره به آن اعلام کرده بود که این روند موجب نادیده‌گرفته شدن مقررات فنی در پروازها شده و با این روند مقررات جهانی به محلی تنزل یافته است.
اکبر ترکان، افزود: مقررات پرواز براساس استانداردهای ایکائو جهانی و غیرقابل تغییر است اما هنگامی که از معیارهای فنی عدول می‌کنیم شکل‌گیری سوانح اجتناب‌ناپذیر است. راه حل خروج از بحران کنونی اجرای دقیق و بدون اغماض مقررات جهانی پرواز است.
وی تصریح کرد: هنگامی که استانداردهای جهانی هوانوردی به شوخی گرفته شده و تغییر مدیران صنعت هوایی به دور از تخصص و مهارت‌های لازم صورت می‌گیرد باید انتظار چنین سوانحی را داشت.
در واقع مشکل اصلی صنعت هوایی کشور سوء‌مدیریت است؛ بر این اساس باید مدیران این صنعت در سلسله مراتب متخصص بوده و استانداردهای جهانی پرواز بدون هیچ سهل‌انگاری رعایت شود.
امکان استیضاح وزیر راه و ترابری
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه باید باز‌خوانی امنیتی از پرونده سازمان هواپیمایی کشوری صورت گیرد و برای رفع مشکلات مدیریتی تلاش کنیم، به خبرنگار ما گفت: به هر دلیل از جمله وجود تحریم‌ها نباید مردم را بر هواپیمایی سوار کنیم که از ایمنی لازم برخوردار نیست. وزیر راه باید در زمینه سوانح اخیر هوایی کشور پاسخگو باشد و درصورتی که توضیحات وی نمایندگان کمیسیون را قانع نکند امکان استیضاح بهبهانی در مجلس وجود دارد.
حشمت‌الله فلاحت پیشه، با بیان اینکه پیش از این نیز در پرونده سقوط هواپیمای سی 130 با وجود 7 جلسه پیگیری کمیسیون، نتیجه‌ای حاصل نشد، افزود: واقعیت این است که ناوگان هوایی کشورمان فرسوده‌ترین ناوگان دنیاست و حتی با ناوگان عقب‌افتاده‌ترین کشورها نیز قابل مقایسه نیست. از سوی دیگر با ضعف‌های بسیار در بخش مدیریت هوایی مواجه هستیم.
وی تصریح کرد: پرسش مطرح آن است که درصورت اعمال تحریم‌ها علیه صنعت هوایی کشورمان چگونه برخی شرکت‌های هواپیمایی خصوصی قادر به تهیه هواپیماهای نوتری هستند اما مسئولان از نقش تحریم‌ها در فرسودگی ناوگان هوایی خبر می‌دهند. با وجود این باید توجه کرد که نگاه توبیخی صرف نیز قادر به رفع مشکلات صنعت هوایی کشور نیست.
برخورد قاطع قضایی با عوامل سوانح هوایی
دادستان کل کشور از برخورد قاطعانه قضایی با عوامل مقصر در سوانح اخیر هوایی کشور خبر داد و اعلام کرد: درصورت احراز قصور یا تقصیر هر یک از عوامل پرواز در سوانح هوایی کشور، در این خصوص قاطعانه اقدام قضایی خواهیم کرد.
به گزارش روابط عمومی دادستانی کل کشور، آیت‌الله قربانعلی دری نجف آبادی ضمن تسلیت به بازماندگان سانحه هوایی تهران – مشهد، گفت: قصور، تقصیر، اهمال و سهل انگاری در رخداد حوادث و سوانح هوایی مؤثر بوده و موجبات خسارات جانی و مالی بعضا جبران‌ناپذیر برای مسافران و مردم می‌شود که قابل پیگرد قضایی است.
دادستان کل کشور با اشاره به تکرار حوادث مشابه هوایی در کشور، افزود: انتظار مردم این است که درصورت اثبات اهمال یا قصور و تقصیر عوامل پرواز اعم از خلبان، برج مراقبت و تیم فنی، برخورد قاطع و بازدارنده قضایی اعمال شود تا حداقل شاهد کاهش چشمگیر این حوادث باشیم.
وی خاطرنشان کرد: هر کجا برای ما قصور یا تقصیری اثبات شود ملزم هستیم که به طرفیت از مردم و برای صیانت از حقوق عمومی اقدامات قانونی لازم را معمول داریم و مبادرت به استیفای حقوق مردم کنیم، البته در این زمینه با کسی تعارف هم نداریم.
