دولت وفاق ملی شدنی است؟ | سیاست و تجربه کشورها چه می گوید؟

همشهری آنلاین - گروه سیاسی: دولت‌های ائتلافی یا وفاق ملی، موضوعی است که از گذشته توسط نظریه پردازان سیاسی مورد توجه قرار گرفته است. در دولت وفاق ملی همه گروه‌های اجتماعی و قومی در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند و از طریق مذاکره و مصالحه به وفاق می‌رسند.

تجربه کشورهای دیگر در زمینه توزیع قدرت و منابع در دولت‌های وفاق ملی می‌تواند به طراحی مدل مناسب در سایر کشورها نیز کمک کند. برای مثال، می‌توان از تجربه آفریقای جنوبی در زمینه تقسیم قدرت میان گروه‌های مختلف و ایجاد توازن الهام گرفت یا می‌توان از تجربه لبنان در زمینه سهمیه‌بندی قدرت میان گروه‌های مذهبی استفاده کرد. آن روی سکه می‌توان از تجربه ناموفق عراق در زمینه عدم توازن قدرت میان شیعیان، سنی‌ها و کردها در دوره صدام حسین درس گرفت.

مفهوم دولت وحدت ملی (National Unity Government) ریشه در اندیشه های سیاسی پس از جنگ جهانی دوم دارد. به‌طور کلی در شرایطی که کشورها با چالش‌های جدی در زمینه انسجام ملی، درگیری‌های قومی، مذهبی و بحران‌های سیاسی مواجه هستند، دولت‌های وفاق ملی می‌توانند به عنوان راهکاری برای مدیریت این چالش‌ها مطرح شوند. این مدل با هدف ایجاد توازن قدرت، تضمین سهم‌گیری گروه‌های مختلف و ایجاد ثبات سیاسی طراحی می‌شود. اما موفقیت آن به عوامل متعددی از جمله تعهد گروه‌های سیاسی، ساختار قانونی و نهادی مناسب و حمایت مردمی بستگی دارد.

مفهوم دولت وفاق ملی بر آرا و اندیشه های متفکرانی همچون آرتور لوئیس (Arthur Lewis) استوار است. ارسطو بر ضرورت مشارکت گروه های مختلف در حکومت تأکید داشته است. ابن خلدون در «مقدمه» خود به بحث از سیاست و حکومت پرداخته و بر لزوم تأمین حمایت و مشروعیت همه گروه های اجتماعی در دولت تأکید کرده است. جان لاک، فیلسوف و نظریه پرداز سیاسی انگلیسی، در آثار خود به موضوع تشکیل دولت‌های فراگیر و مبتنی بر وفاق ملی توجه داشته است. آنتونیو گرامشی نظریه‌پرداز مارکسیست ایتالیایی نیز بر ضرورت ایجاد ائتلاف‌های گسترده برای دستیابی به حاکمیت و ثبات سیاسی تأکید داشته است.