از میان انبوه آثار ثبتی استان، کمتر از 2 درصد (27 اثر) میراث تاریخی دارای حریم مصوب هستند. ذات‌الله نیکزاد – معاون سازمان میراث فرهنگی یزد - با تایید این آمار علت چنین موضوعی را یکسری مسائل و اشکالات حقوقی که در خصوص تعیین حریم برای سازمان ایجاد شده می‌داند و اضافه می‌کند: با توجه به این که تعیین حریم برای آثار تاریخی، ضوابط خاص و محدودیت‌هایی را در پی دارد بعد از دوره‌ای رونق در خصوص تعیین حریم آثار در دهه 70 ما با سیر نزولی این جریان در کشور روبرو شدیم که استان یزد هم از این قائده مستثنی نبود.
شهر یزد با بیش از 90 درصد بافت تاریخی منسجم و باارزش از جمله شهر‌هایی است که به گفته برخی مسئولان به شکلی استثنایی بیشترین آثار تاریخی را در خود جای داده است. کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند شهری با بیش از هزار اثر تاریخی ثبت شده نیازمند توجهات جدی از سوی مسئولان به‌ویژه در حوزه تعیین حریم بوده اما کوتاهی در این زمینه باعث در معرض آسیب قرار گرفتن بسیاری از آثار شده است.
نیک زاد اما معتقد است با این که بسیاری از آثار تعیین حریم نشده اند اما در بهترین شرایط حفاظتی تحت نظارت سازمان هستند. اکثر آثار تاریخی استان یزد در داخل بافت‌هایی وجود دارند که خود به ثبت رسیده‌اند بنابراین همین مسئله بحث تعیین حریم را تقریبا کمرنگ می‌کند چرا که قواعد و ضوابطی که در نگهداری از بافت وجود دارد در تعیین حریم هم اعمال می‌شود.
به طور مثال مسجد جامع یزد که به ثبت ملی رسیده در داخل بافت تاریخی شهر یزد قرار دارد که خود بافت هم به ثبت ملی رسیده و کنترل‌های لازم برای حفاظت بافت در نظر گرفته شده است بنابراین اثر هم به‌صورت جزئی از بافت، مشمول این حفاظت‌ها قرار می‌گیرد.
به نظر می‌رسد افزایش ساختوسازها، توسعه صنعتی و توسعه راه‌ها که طی سال‌های اخیر در این شهر صورت گرفته تعیین حریم مصوب را پررنگ‌تر می‌کند. محمد حسن محبعلی – کارشناس ارشد میراث فرهنگی استان - با بیان این مطلب تعیین حریم برای آثار تاریخی را ضروری دانسته و طرح موضوعات این‌چنینی را به حساب مدیران میراث فرهنگی و اهمیت ندادن به موضوع می‌گذارد و می‌گوید: تعیین حریم جنبه حفاظتی دارد بدین معنا حریم مصوب ضوابطی را در پی دارد که اجازه نمی دهد حواشی اطراف اثر به اثر لطمه بزند. بنابراین، این که گفته می‌شود مردم خود در حفاظت از حریم احساس مسئولیت کرده یا ثبت بافت جنبه حفاظتی برای اثر هم دارد به هیچ وجه مورد تایید نیست.
نیازی به تعیین حریم نیست
در شرایطی که معاون سازمان میراث فرهنگی یزد سخن از حفظ آثار تاریخی یزد از طریق ثبت و بعضا تعیین حریم به میان می‌آورد اما دینیار شهرزادی - کارشناس تعیین حریم آثار سازمان میراث فرهنگی یزد – با بیان این که تنها 26 الی 27 مورد از آثار ثبت شده استان تعیین حریم شده اند نسبت به ضرورت تعیین حریم و حتی ثبت‌های انجام گرفته با تردیدی جدی نگاه می‌کند و می‌گوید: اگر قرار باشد همه آثار تعیین حریم شوند هیچ کس اجازه هیچ حرکتی را در یزد نخواهد داشت چرا که ما با بیش از هزار اثر ثبتی در شهر روبرو هستیم.
مشکل ما در حال حاضر ثبت‌های غیرکارشناسی و بی‌موردی است که بدون در نظر گرفتن ضوابط خاص انجام شده و حالا مسئله تعیین حریم را به وجود آورده است. بعضی از این آثار مربوط به دوره اول پهلوی است که هیچ ارزش تاریخی برای ثبت ندارد اما معلوم نیست بر چه اساسی به ثبت رسیده‌اند؟
ثبت و در پی آن تعیین حریم باید برای آثاری که به واقع دارای ارزش تاریخی هستند صورت گیرد تا به این وسیله برای مردم قابل درک بوده و دست مردم هم برای انجام یکسری اقدامات از جمله ساختوسازها بسته نباشد.
ابوالقاسم حاتمی- کارشناس ارشد میراث فرهنگی- نیز اما با انتقاد از چنین اظهار نظرهایی معتقد است که اتفاقا تعیین حریم دست مردم را در ساخت‌وساز باز خواهد گذاشت چرا که تکلیف مالکان اطراف محوطه اثر تاریخی مشخص می‌شود و آنها با رعایت فاصله و رعایت حریم درجه یک، 2 و یا منظری، برای ساخت‌وساز اقدام خواهند کرد.
همشهری استانها
