به‌طوری که با استناد به آمار منتشرشده در سال‌های 77 تا 80 می‌توان گفت در این دوره 4 ساله و در جمعیت شهر تهران هزار و 991 نفر به سرطان معده مبتلا شده‌اند و در حالی که بروز این سرطان برحسب جمعیت دنیا 10 در هر 100 هزار نفر است، در شهر تهران و در بین مردان از هر 100 هزار نفر 20 نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
در شرایطی که سرطان معده در ایران چهارمین علت مرگ و میر محسوب می‌شود، اما به گفته کارشناسان هنوز دلیل قطعی اینکه چرا سرطان معده در ایران نسبت به کشورهای دیگر، حتی نسبت به کشورهای همسایه مثل افغانستان و پاکستان در حال افزایش است، مشخص نشده.
شیوع بیشتر در شمال کشور
دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران با اشاره به اینکه این نوع سرطان در بعضی از نقاط ایران به‌خصوص در نقاط شمالی به‌دلیل نوع رژیم غذایی و ژنتیک شیوع بیشتری دارد، به همشهری می‌گوید: با توجه به گستردگی فرهنگ غذایی در ایران و استفاده از غذاهای ادویه‌دار، غذاهای کنسروی، سیر و ترشیجات که همگی محرک دستگاه گوارش هستند، این نوع سرطان شیوع بیشتری دارد، به‌خصوص در شهرهایی مثل گرگان و استان گلستان و اردبیل.
به گفته دکتر خسرونیا، مردم این مناطق از ماده محرک ناس که حاوی مواد معدنی خاصی است هم استفاده فراوانی می‌کنند که این ماده می‌تواند در بروز سرطان معده مؤثر باشد.
ماهی دودی؟
دکتر ناصر ابراهیمی دریانی، فوق تخصص گوارش و کبد و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با اشاره به اینکه قبل از شیوع سرطان معده، سرطان مری شایع‌ترین سرطان در کشور بود، به همشهری می‌گوید: این نوع سرطان با چند عامل ارتباط دارد که واضح‌ترین آنها استفاده از غذاهای دودی و شور به‌خصوص در مناطق شمالی است.
وی ادامه می‌دهد: در این میان استفاده از فضولات حیوانات که حاوی ماده بنزن هستند- و به‌عنوان سوخت - به‌علت اینکه بعد از مدتی در آنها نیتریت تشکیل می‌شود، خطر بروز سرطان معده را بالا می‌برد.
دکتر دریانی در مورد عوامل خطر ابتلا به سرطان معده می‌گوید: در افرادی که اقدام به جراحی معده‌کردند یا در افرادی که طی عمل جراحی معده در آنها این قسمت از بدن به روده متصل شده است، همچنین در افرادی که دارای پولیپ‌های معده هستند، یا به‌علت کاهش ویتامین 12 B مبتلا به کم‌خونی شده‌اند هم این نوع سرطان بروز بیشتری دارد.
مشکلات بهداشت عمومی
با این حال به عقیده کارشناسان، نقش میکروب هلیکوباکتر در این میان کمتر از موارد یاد شده نیست. دکتر خسرونیا در این باره توضیح می‌دهد: این میکروب بیشتر در اماکن پرازدحام قابل انتقال‌تر است و در حال حاضر 90 درصد مردم به این عفونت آلوده هستند.
به گفته وی، این میکروب باید از معده کسانی که مبتلا به زخم اثنی عشر هستند، جدا شود چون در غیر این صورت این افراد به‌تدریج به سرطان معده مبتلا خواهند شد. این در حالی است که به گفته کارشناسان، شیوع میکروب هلیکوباکتر پیلوری در کشورهای توسعه یافته به 30 تا 40 درصد کاهش یافته ولی در ایران شیوع آن 60 تا 70 درصد است.
رئیس جامعه متخصصان داخلی ایران خاطرنشان می‌کند: متأسفانه با وجود اینکه 90 درصد مردم ایران این میکروب را در معده خود دارند، ولی در 30 تا 40 درصد از این افراد این عفونت علامت‌دار است و از بین این افراد هم فقط 5 تا 10 درصد افراد به پزشک مراجعه می‌کنند؛ به‌طوری که سرطان معده در بقیه افراد به‌علت عدم‌تشخیص به یک بیماری کهنه و پیشرفته تبدیل خواهد شد.
خاک و نیتریت
اما در میان عواملی که به گفته متخصصان گوارش از مهم‌ترین دلایل پیشرفت سرطان معده در ایران هستند، عامل دیگری هم وجود دارد که برخی محققان به تازگی روی آن انگشت گذاشته‌اند؛نوع خاک موجود در مناطقی که سرطان معده در آنها شیوع بیشتری دارد.
دکتر دریانی در این باره توضیح می‌دهد: خاک این مناطق حاوی نیتریت است که این ماده از طریق میو‌ه‌ها و سبزیجات وارد بدن می‌شود و حتی ثابت شده در ماکیانی که در معرض این ماده هستند، احتمال بروز سرطان معده وجود دارد.
این متخصص گوارش خاطرنشان می‌کند: با این حال میزان شیوع سرطان معده در ایران به اندازه روسیه و چین نیست ولی با وجود اینکه قبلا فرضیه کمربند دور دریای خزر مربوط به سرطان مری بود، حالا این سرطان جای خود را به سرطان معده داده است که البته دلایل آن نامشخص است.
