نظرسنجی تلفنی از مردم تهران درباره الگوی مصرف نان

مدیر طرح: میترا زاغی
همکاران: فریده درفشی،‌ زهره دیداری، سمیه گایگانی، احسان کاظمی

پیشگفتار:
نان از قدیمی ترین و اصلی ترین موادغذایی است که از گذشته های دور تا به امروز غذای اصلی مردم در بسیاری از کشورهای جهان بوده است و روزانه بخش عمده ای از انرژی، پروتئین، املاح معدنی و ویتامین های گروه B مورد نیاز مردم جهان را تامین می‌کند. در کشور ما نیز با توجه به ویژگی‌های منطقه‌‌ای، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، غلات به ویژه نان از منابع اصلی الگوی غذایی روزانه‌ی جامعه محسوب می‌شود.

طبق تعریفی که در سایت ویکی‌پدیا آمده است: "نان به ماده‌ای غذایی که از خمیر نمودن ماده اصلی آرد و مایه‌ی خمیر و آمیزش آنها با آب یا روغن و گاه نمک و شکر و پخت خمیر در تنور یا فر بدست می‌آید گفته می‌شود."

نان به عنوان اصلی‌‌ترین غذای مردم ایران، سهم عمده‌ای در سفره‌های ایرانی دارد. نان‌هایی که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد متفاوت و متنوعند. نان‌های ایرانی از سنگک گرفته تا بربری و لواش هر یک در نقاط مختلف ایران مورد استفاده قرار گرفته و علاقه‌مندان خاصی دارند.

چند سالی است که در ایران علاوه بر نان‌های سنتی، نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم نیز مصرف می‌شود. این نوع نان‌ها ضایعات کمتری دارد و از بیشتر قسمت‌های آن استفاده می‌شود، ولی مشکلی که از سال های دور تاکنون در ایران وجود داشته و همچنان نیز ادامه دارد، ضایعات نان در کشور است که چرخه آغازین این ضایعات از نانوایی‌ها آغاز شده و به سفره‌های مردم ختم می‌شود.

طبق گزارش‌های مختلف بخش مهمی از ضایعت نان ناشی از مشکلات موجود در فرآیند پخت می‌باشد، از عواملی که باعث بروز این مشکلات می‌شود می‌توان به مواردی چون: تولید آرد با کیفیت پایین، رعایت نکردن اصول فنی در پخت نان از سوی نانوایان،  خروج کارگران متخصص از نانوایی‌ها، استاندارد نبودن ماشین‌های صنعتی تولید نان اشاره کرد. علاوه بر موارد بالا عدم آشنایی مصرف‌کنندگان با طرز صحیح نگهداری نان نیز می‌تواند در افزایش ضایعات نان تأثیرگذار باشد، در این راستا می‌توان به مواردی چون: خرید نان مازاد بر نیاز روزانه، چیدن نان‌های داغ روی هم اشاره کرد. کارشناسان از ضایعات نان به عنوان بزرگترین اسراف ملی یاد می‌کنند و از این رو ضمن تاکید بر بهینه‌سازی مصرف، خواستار جلوگیری از هدررفتن یارانه اختصاص یافته به نان هستند.

نکته دیگر که در به وجود آمدن الگوی نادرست مصرف نان موثر است، تقاضای کاذب برای خرید نان است که از پایین بودن قیمت این کالا و نیز قدرت خرید مصرف‌کنندگان ناشی می‌شود.

عدم دورریز نان نقش مهمی در اقتصاد خانواده‏ها و مخارج آنها بخصوص اقشار آسیب‏پذیر خواهد داشت. در این ارتباط تهیه و پخش برنامه‏های آموزشی و تبلیغاتی برای آشنایی بیشتر مصرف کنندگان و اعضای خانواده‏ها با مشکلات، زحمات و هزینه‏های آشکار و پنهان از مرحله کاشت گندم تا مرحله تبدیل به نان و زیانی که دولت به جهت پرداخت یارانه آن متحمل می‏شود، بسیار مهم و ضروری بوده و مطمئنا در فرهنگ مصرفی جامعه و کاهش ضایعات نان مؤثر خواهد بود. قرآن کریم می‏فرماید: "ان المبذرین کانوا اخوان الشیاطین و کان الشیطان لربه کفورا."(سوره اسرا، آیه 27)

اهداف تحقیق:

هدف از انجام این پژوهش دستیابی به نظر شهروندان تهرانی در مورد چگونگی استفاده بهینه از نان برای کاهش ضایعات نان است.

جامعه آماری و تاریخ نظرسنجی:

نمونه آماری این تحقیق که از تاریخ 17 تا 20 مرداد ماه 1388 انجام شده شامل 600 نفر از مردم تهران است که از این تعداد 50 درصد مرد و 50 درصد زن هستند.

گزیده‌ای از یافته‌های این تحقیق به قرار زیر است:

از میان 600 نفر پاسخگو، 39 درصد بیشتر از نان لواش استفاده می‌کنند. 28 درصد سنگک، 15 درصد تافتون، 14 درصد بربری، 2 درصد فانتزی، 1 درصد صنعتی و 1 درصد نیز از نان‌های محلی استفاده می‌کنند.

جدول زیر توزیع پاسخگویان را بر اساس اینکه هر چند وقت یک‌بار نان می‌خرند نشان می‌دهد:

از میان 600 نفر پاسخگو، 66 درصد بیان کردند که نان مصرفی‌شان دارای دورریز است و 34 درصد به هیچ عنوان دورریز نان ندارند.

نمودار زیر پراکندگی پاسخگویان را بر اساس روش آنها در نگهداری از نان مصرفی برای مدت طولانی‌تر نشان می‌دهد:

این نظرسنجی‌ها ادامه دارد. ممکن است در روزهای آینده، پژوهشگران مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای همشهری، با تلفن شما هم تماس بگیرند. متن کامل این خبر را در www.hccmr.com بخوانید.