پیشنهاد وزارت بهداشت برای افزایش تعرفه زایمان طبیعی و دیدگاه‌منتقدان

این فاصله با استاندارد جهانی، مدت‌هاست که مورد تأکید قرار می‌گیرد و توصیه کارشناسان بر این است که به‌دلیل عوارض و هزینه زیاد سزارین، باید با اقدامات علمی و صحیح فاصله آمار سزارین در کشور را با آمار جهانی به مرور زمان کم کنیم.

در چنین شرایطی، کارشناسان پیشنهاد افزایش تعرفه زایمان طبیعی را مطرح می‌کنند و معتقدند درصورتی که تعرفه زایمان طبیعی بیش از تعرفه سزارین تعریف شود، تمایل پزشکان به سزارین مادران و تشویق آنها به این کار از بین می‌رود؛ به‌طوری که روز گذشته رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت به تغییر تعرفه زایمان طبیعی در جهت تشویق مادران به این شیوه اشاره کرد.[نکته بهداشتی روز: نقاهت پس از سزارین]

دکتر نسرین چنگیزی گفت: در کارگروه بیمه و تعرفه از میان 5 طرح پیشنهادی، 2 طرح نخست شامل بازنگری تعرفه گلوبال سزارین و زایمان طبیعی در جهت افزایش تعرفه گلوبال زایمان طبیعی نسبت به سزارین پذیرفته شده است.

در مقابل این پیشنهاد اما کارشناسان و متخصصان زنان و زایمان نظرات مختلف و متضادی را ارائه می‌کنند.دکتر ‌رؤیا خدایی، جراح و متخصص زنان، زایمان و لاپاراسکوپی، در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به اینکه زایمان طبیعی یک روند وقت‌گیر است و با توجه به اینکه در کشور ما مانیتورینگ داخلی جنین وجود ندارد و مادر را فقط به دست یک ماما می‌سپاریم، می‌گوید: این نکته را فراموش نکنیم که ممکن است جنین از 8 ماهگی مشکل داشته باشد و شاید در طول زایمان طبیعی هم اتفاق خاصی نیفتد ولی چون این نوزاد مسلما با مشکل به دنیا می‌آید، تصور همه این است که در اثر زایمان طبیعی دچار این خطرات شده و به مادر حین زایمان رسیدگی کافی نشده است.

وی در بیان دلیل رواج عمل سزارین به‌صورت انتخابی، ادامه می‌دهد: حین زایمان هم استرس‌های زیادی وجود دارد؛ از جمله استرس اینکه بند‌ناف جایی تحت فشار نباشد، اکسیژن کافی به جنین برسد، لگن در جای مناسب قرار داشته باشد و هزار اما و اگر دیگر که هر کدام از آنها اگر نباشد، باعث می‌شود بیماری که درد زایمان هم کشیده اورژانسی تحت عمل سزارین قرار گیرد، آن هم در شرایط دشوار.

به عقیده دکتر خدایی همه این استرس‌ها و مسائل قانونی بعد از آن است که در واقع متخصصان زنان را به سمت سزارین سوق می‌دهند؛ چون سزارین هیچ کدام از این استرس‌ها را ندارد و بیمار هم در این شرایط راحت‌تر خواهد بود.

اما مشکل به همین جا ختم نمی‌شود. چون به عقیده کارشناسان در مقایسه با کشورهای پیشرفته امکانات زایمان طبیعی در ایران از استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.

دکتر خدایی ضمن بیان اینکه به غیراز تعرفه، ما باید امکانات بررسی جنین را در بیمارستان‌های خود داشته باشیم و در این شرایط حد‌اقل فکرمان از جانب زایمان طبیعی بیمار راحت‌تر باشد، می‌گوید: ما شرایط مطلوب زایمان طبیعی را به هیچ وجه در کشور نداریم.

تعرفه تنها دلیل نیست

درحالی‌که بسیاری از متخصصان، با وجود تمام این مشکلات، زایمان از طریق سزارین را به انجام زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند اما به‌نظر آنها چنین مشکلاتی شامل تمام زایمان‌ها و تمام مادران باردار نمی‌شود.

دکتر خدایی می‌گوید: بیماری که قبلا زایمان داشته و زایمانش بی‌خطر بوده و ما می‌دانیم که لگنش مشکلی ندارد، نسبت به مادری که جنینش درشت بوده و زایمان اولش هم هست، خیلی راحت‌تر زیر بار زایمان طبیعی می‌رود.

وی توضیح می‌دهد: در این شرایط بیمار پر خطر هم اگر راغب به سزارین باشد، متخصص زنان راحت‌تر این عمل را انجام می‌دهد؛ چون حین زایمان طبیعی ممکن است اتفاقات غیر‌منتظره زیادی بیفتد که همه آنها در یک لحظه هستند.

به عقیده این متخصص زنان، در شرایط موجود، برای یک متخصص زنان ریسک یک زایمان طبیعی چندین برابر سزارین است. این در حالی است که تصور عمومی بر این است که متخصصان زنان و زایمان تنها به‌دلیل تعرفه سزارین و بدون درنظر گرفتن هیچ‌چیز دیگر این روش زایمان را به بیمار پیشنهاد می‌کنند.

به گفته دکتر خدایی، افزایش تعرفه زایمان طبیعی ممکن است درصد بسیار محدودی از سزارین را کاهش دهد ولی در همین وضعیت فعلی هم هیچ کدام از متخصصان زنان در شرایط مساوی و مطلوب بین این دوروش زایمان، سزارین را انتخاب نمی‌کنند.

وی خاطر‌نشان می‌کند: ما تقریبا با امکانات چند قرن پیش کار می‌کنیم، پس نمی‌توانیم از این نظر خودمان را حتی با کشورهای دیگر مقایسه کنیم، مگر اینکه امکانات آنها را داشته باشیم و روند زایمان طبیعی را پیشرفته‌ کنیم.

علت‌های پنهان

استدلال دیگر مخالفان در این زمینه این است که افزایش تعرفه زایمان طبیعی به هیچ وجه منطقی نیست؛ چون بیمار در این شرایط، هم باید پول بیشتری بدهد و هم درد بیشتری را تحمل کند و از طرفی زایمان از طریق سزارین، آنقدر در کشور ما جا افتاده که مدت زمان خیلی زیادی طول می‌کشد تا آمار سزارین، آن هم به‌طور محدود کاهش پیدا کند.

دکتر ملک منصور اقصی، متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با تأکید بر اینکه افزایش سزارین در ایران تنها به یک دلیل نیست بلکه دلایل مختلفی دارد که باید حتما آنها را شناسایی کنیم، می‌گوید: مثلا می‌توانیم بگوییم آیا افزایش سزارین به این دلیل است که بدون درد است؟ آیا مسائل حقوقی و قانونی پزشکان را از زایمان طبیعی می‌ترساند؟ آیا تیمی که زایمان طبیعی را هدایت می‌کنند کافی و کامل نیستند؟ آیا زایمان طبیعی در شرایطی انجام می‌شود که اصلا ایده‌آل نیست؟ به گفته وی شرایط مالی هم می‌تواند به این دلایل اضافه شود ولی این احتمال هست که حتی اگر تعرفه زایمان طبیعی را هم افزایش دهیم وجود آن دلایل و افزایش آنها باعث شوند که اتفاق خاصی در کاهش آمار سزارین نیفتد.

وی با تأکید بر اینکه پیش از اینکه به فکر بیفتیم چه‌کار کنیم تا آمار سزارین پایین بیاید، بهتر است اول بفهمیم که چرا این آمار بالاست، ادامه می‌دهد: این درست نیست که فقط بگوییم تعرفه سزارین بالاست که بعد بخواهیم تعرفه زایمان طبیعی را برای کاهش آن بالا ببریم.

دکتراقصی معتقد است: ما هر چند وقت یکبار برای کاهش آمار سزارین راهکارهای مختلف ارائه می‌دهیم و مثلا بحث زایمان بدون درد، زایمان در آب یا همین بحث بالا بردن تعرفه زایمان طبیعی را مطرح می‌کنیم، درحالی‌که علت اصلی را گم کرده‌ایم.