کلود دورنیه، نوآور هوانوردی و آرزوی پرواز

پیشگامانی مانند کلود دورنیه فناوری هوانوردی را تکامل داده و هواپیما را تبدیل به وسیله نقلیه عمومی کردند. برای بزرگداشت او موزه دورنیه افتتاح شد.

بازماندگان کلود دورنیه به مناسبت یادبود و برای بزرگداشت او در ۲۵ ژوئیه موزه دورنیه را در شهر فریدریش‌هافن (Friedrichshafen) در جنوب آلمان تاسیس کردند.

افتتاح موزه کلود دورنیه در ۵ کیلومتری موزه گراف فردیناند فون زپلین، از دیگر پیشگامان فناوری هوانوردی، نمایانگر شهرت تاریخی فریدریش‌هافن به‌عنوان «شهر هوانوردی» در آلمان است. 

درسال ۱۹۹۶ موزه زپلین (Graf  Ferdinand von Zeppelin) تحت عنوان «سبکتر از هوا» در این شهر مجددا افتتاح شد. اکنون با بنیانگذاری موزه دورنیه تحت عنوان «سنگین تر از هوا» فصل دیگری از پیشرفت هوانوردی و ابتکارات تکنیکی در این زمینه به معرض نمایش گذاشته می‌شود.

پرواز، آرزوی دیرینه انسان 

در اواخر قرن نوزدهم آرزوی پرواز که دارای سابقه تاریخی طولانی است، تحقق یافت. اتو لیلین‌تال آلمانی (Otto Lilienthal) اولین فردی است که در سال ۱۸۹۱ با هواپیمای بی‌موتور موفق به پروازی کوتاه شده، و پس از آن با تکامل هواپیمای خود و اقدام به بیش از ۱۰۰۰ پرواز، آرزوی دیرینه انسان را به ثمر رساند. 

با شروع قرن بیستم برادرن رایت موفق به پرواز با هواپیمای موتوردار شده و در ۱۷ دسامبر سال ۱۹۰۲ اولین پرواز کنترل‌شده با هواپیمای یک‌موتوره را به ثبت ‌رسانند.

گراف زپلین طراح و مهندسی است که نقش مهمی در ساخت و تکامل کشتی‌های هوایی داشته است. اولین کشتی هوایی زپلین به طول ۱۲۸ متر در سال ۱۸۹۹ میلادی در یک سالن مونتاژ شناور که به راحتی در جهت باد قرار می‌گرفت، روی دریاچه کنستانس واقع در جنوب آلمان ساخته شد. 

نخستین پرواز هوانورد زپلین که تنها ۱۸ دقیقه طول کشید، در روز دوم ژوئیه سال ۱۹۰۰ صورت گرفت. بدنه کشتی هوایی زپلین از چوب و کرباس ساخته شده و بسیار سبک بود. هوانورد‌های زپلین دارای موتور پروانه‌دار بودند. تکامل کشتی هوائی زپلین به مرحله‌ای ‌رسید که در اولین خط هوائی بین اروپا و آمریکا به کار گذاشته شد.

دورنیه و هوانوردهای "سنگین‌تر" از هوا 

در سال‌های بین جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم پیشرفت‌های شگرفی در فن‌آوری هوانوردی صورت گرفت. می‌توان گفت که یکی از دست‌آوردهای مهم در صنعت هوانوردی ساخت هوانوردهای سنگین‌تر از هوا بود. 

در هواپیما اختلاف فشار هوائی که از روی بال و زیر بال می‌گذرد، نیروی برآ (نیروی لیفت) را به وجود آورده و موجب حرکت آن می‌شود. کلود دورنیه در سال ۱۹۱۷ مدیریت کامل بخشی از شرکت هوانوردی زپلین، که به «بخشDo » مشهور شد را بر عهده گرفت. 

او در زمینه طراحی بدنه هواپیما نوآوری کرد و برای اولین بار بدنه هواپیما را بطور کامل از فلز ساخت. دورنیه درسال ۱۹۱۸ هواپیمائی را به معرض نمایش گذاشت که در جدار خارجی آن برای نخستین بار از قطعات پایدار‌کننده استفاده شده است. 

این قطعات به ساختمان بدنه هواپیما استحکام و ثبات می‌بخشند و در عین حال وزن ‌آن را نسبت به گذشته کم می‌کنند. کلود دورنیه در استفاده از قطعات پایدارکننده از ساخت کشتی الهام گرفت. این هواپیما طراحی و ساخته شده از سوی دورنیه رکود جهانی پرواز شکست.

شعار دورنیه: بالاتر، سریعتر، بزرگتر

کلود دورنیه در سال‌های قبل از جنگ جهانی دوم مدل‌های‌ مختلفی را ابداع کرد که در سطح جهانی به فروش رسیدند. آرزوی دورنیه ساخت هواپیمایی بود که به‌راحتی بتواند مسیر طولانی اقیانوس اطلس را طی کند و گنجایش زیادی برای حمل مسافر و بار داشته باشد. 

ساخت هواپیمای «Do X» در سال ۱۹۲۹ شهرت جهانی برای دورنیه به‌همراه داشت. این مدل بزرگترین هواپیمای این دوره بود و گنجایش ۱۵۰ سرنشین را داشت. دورنیه شهرت اسطوره‌ای خود را به‌ویژه مدیون هواپیمای تحقیقاتی مدل «وال» (Wal) است. 

رونالد آموندسن (Ronald Amondsen) همراه با گروه تحقیقاتی خود در سال ۱۹۲۵ با این هواپیما سفری اکتشافی به قطب شمال کرد و تا فاصله ۲۲۰ کیلومتری آن پیش رفت. این اولین سفر تحقیقاتی با هواپیما است که موجی از سفرهای اکتشافی با این وسیله نقلیه جدید را به‌همراه داشت.

پیشرفت فن‌آوری هوانوردی در شرکت هوانوردی دورنیه که در آن سال‌ها از هوانوردی زپلین جدا شده بود، در مدل‌های جدیدی با قدرت پرواز بیشتر و مقاومت بالاتر به شکل آشکاری خود را نشان می‌داد. 

این تکامل با هواپیمای مدل «مرکور» که رکوردی جهانی به جای گذاشت، به اوج خود رسید. سفر تحقیقاتی یک هیئت اعزامی که در سال ۱۹۲۶ با هواپیمای «مرکور» از روی قفقاز عبور کرد، سر و صدای زیادی به راه انداخت. گروه اکتشافی دیگری ۱۴۰۰۰ کیلومتر را با این هواپیما پشت سر گذاشت و از سوئیس به کیپ تاون در آفریقای جنوبی رفت.

دورنیه و ساخت هواپیمای جنگی

کلود دورنیه در دهه سی و دهه چهل قرن بیستم وابستگی شدیدی به حکومت نازی‌‌های آلمان پیدا کرد و در کارخانه هواپیماسازی او حتی تعداد بیشماری از زندانیان رژیم به بیگاری واداشته شدند.

او با دریافت سفارشات متعددی از وزیر نیروی هوائی حکومت نازی، هرمان گورینگ عمدتا به ساخت هواپیماهای جنگی مانند بمب‌افکن «DO 15» پرداخت. مدل‌«DO 17» و هواپیمای ملخی «DO 335» جزو سریعترین هواپیماهای نظامی این دوره محسوب می‌شوند. 

پس از جنگ جهانی دوم کلود دورنیه به‌علت همکاری با حکومت نازی‌های از ساخت هواپیما محروم شد. او اما با شروع جنگ سرد در دهه پنجاه میلادی بار دیگر اجازه ساخت هواپیما را دریافت کرد و مدل‌های ابتکاری جدیدی مانند عمود‌پرواز و هواپیماهای مخصوص برای باند کوتاه را طراحی کرد.

دورنیه و هواپیمای گورخری «D 27»

مدل «D 27»، که به نام «- D اردک» نیز معروف شد، اولین هواپیمای طراحی و ساخته شده دورنیه پس از جنگ جهانی دوم است. این هواپیما شهرت جهانی و افسانه‌ای خود را مدیون فیلم «صحرای سرنگتی نباید از بین برود» است. این فیلم که برنده جایزه اسکار شد، سفر تحقیقاتی برادران گرزیمک (Bernhard & Michael Grzimek) در آفریقا را نشان می‌دهد. 

برادران گرزیمک برای پروازهای اکتشافی خود و مطالعه حیوانات صحرای سرنگتی در تانزانیا از هواپیمای «D 27»، که مانند پوست گورخر رنگ‌آمیزی شده بود، استفاده کردند.

دورنیه وعمودپرواز «D 31»

عمودپرواز «Do 31» هواپیمای باربری بود که در نوع خود بی‌نظیر محسوب می‌شود. در سال ۱۹۶۲ وزارت دفاع آلمان این هواپیما را برای حمل و نقل سربازان نیروی هوائی سفارش داد. 

دورنیه در ساخت این هواپیما در مقابل مشکلات تکنیکی پیچیده‌ای قرار گرفت، چراکه این هواپیما، اولین هواپیمای عمودپرداز بود. او پس از انجام آزمایش‌های علمی و فنی متعددی برای ساخت این هواپیما، سرانجام موفق شد در دهم فوریه سال ۱۹۶۷ عمودپرواز «Do 31 E-3» را آماده پرواز سازد. 

موزه کلود دورنیه به شکل آشیانه هواپیما

موزه کلود دورنیه مستقیما بر روی یکی از باندهای جانبی پرواز، در کنار فرودگاه شهر فریدریش‌هافن در فضای سبزی به مساحت ۲۵۰۰۰ مترمربع ساخته شده است. موزه به شکل آشیانه هواپیما طرح‌ریزی و معماری آن نمایانگر وابستگی و پیوند گذشته و آینده به یکدیگر است. با احداث این موزه در کنار فرودگاه فریدریش‌هافن، هواپیماسازی دورنیه به محل تولد خود باز گشته است.

موزه دورنیه در مساحتی بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع، از سویی تاریخ و تکامل هوانوردی در صد سال گذشته و از سویی دیگر زندگی کلود دورنیه و تاثیر حوادث جهانی در روند هواپیماسازی دورنیه را درسه بخش مختلف به نمایش می‌گذارد.

۴۰۰ شئ نمایشی، از جمله طرح‌ها و یادداشت‌های کلود دورنیه، فیلم و اسناد تاریخی، ویدیو پرواز، سیمولاتور تبدیل مواد خام به انرژی و تعداد بیشماری مدل هواپیما در این موزه ارائه شده‌اند. همچنین ابداعات و ابتکارات دیگر دورنیه در زمینه‌هایی مانند فضانوردی به معرض نمایش گذاشته شده‌اند. بخشی از یک آزمایشگاه فضائی به بازدیدکنندگان موزه این امکان را می‌دهد که با اصول و قواعد علم اخترشناسی آشنا شوند و همچنین سیاره زمین و حرکت آن را مشاهده کنند.

تماشا‌یی‌ترین و جالبترین بخش موزه، «آشیانه» است که مساحتی بالغ بر ۲۵۰۰ مترمربع را به خود اختصاص داده. در«آشیانه» ۱۲ هواپیمای تاریخی که اکثر آنان هنوز قابل پرواز هستند به معرض نمایش گذاشته شده‌اند. مدل «مرکور» که کاملا مطابق اصل برای موزه دورنیه بازسازی شده، از جمله هواپیماهایی است که بیش از همه مورد توجه عموم قرار دارند.

دویچه‌وله