به این ترتیب، با افزایش شیوع چاقی، سن بلوغ در دختران ایرانی و به‌خصوص در شهرهای بزرگ مثل تهران، رو به کاهش است.این در حالی است که براساس آمارها، در ایران در 20 سال گذشته تعداد کودکان مبتلا به چاقی 3 برابر شده است و 6درصد کودکان ایرانی در سنین مدرسه، چاق هستند.
دکتر علی ربانی، متخصص کودکان و فوق‌تخصص غدد و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه بلوغ زودرس می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری باشد و اگر سیر سریعی داشته باشد، در قد نهایی فرد تأثیر دارد، به همشهری می‌گوید: تحقیقات ما روی 4هزار و 20 نفر، نتایج مختلفی را به ما نشان داده؛ از جمله اینکه بلوغ در دختران ایرانی نسبت به کشورهای دیگر مورد مطالعه از قبیل مصر و آمریکا و بعضی از کشورهای اروپایی زودتر است و حتی در سن 7 سالگی شروع می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: دومین نتیجه مطالعات ما این است که معمولا دوران بلوغ 2 سال است، ولی متوسط طول دوران بلوغ در ایران بیشتر است؛ یعنی به‌طور کلی هم سن شروع بلوغ در ایران زودتر و هم سن خاتمه آن دیرتر است.
با این حال نکته قابل تامل در تحقیقات جدید این است که بلوغ در دخترانی که وزن بیشتری دارند، زودتر از حد معمول شروع می‌شود، به گفته دکتر ربانی آنچه نیز در کتاب‌ها آمده، این است که وزن کمتر منجر به بلوغ دیرتر از حد معمول می‌شود.
استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با اشاره به اینکه 2 درصد دختران ایرانی زیر 7 سال به بلوغ می‌رسند، در ادامه تأکید می‌کند: توصیه من به والدین این است که با شروع علائم بلوغ، به قد کودک خود توجه کنند و این را بدانند که در این هنگام فرد به بلوغ رسیده کاملا باید مورد بررسی پزشک قرار گیرد تا سیر بلوغ تند نباشد به‌طوری که فرصت رشد را از فرد بگیرد.
دکتر ربانی با توضیح اینکه بلوغ 5 مرحله دارد و 2 سال طول می‌کشد تا این مراحل خود را نشان دهد، ادامه می‌دهد: مرحله اول قبل از بلوغ است؛ مرحله پنجم همزمانی است که فرد کاملا بالغ شده و در مراحل 2 و 3 و 4 علائم مختلف بلوغ خود را به‌تدریج نشان می‌دهد.
به گفته وی، طول مدت این 3مرحله نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ یعنی ممکن است در فردی بین مرحله 2 و 3، 3 ماه و در فرد دیگر یکسال طول بکشد.
کودکان بالغ
اما در حالی که چاقی، معضل و اپیدمی تمام کشورهای جهان است، چرا بلوغ زودرس بیشتر در دختران ایرانی خودش را نشان می‌دهد؟ دکتر ربانی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: البته این مشکل فقط مخصوص کشور ما نیست بلکه نسبت به کشورهای مورد مطالعه، ایران در رتبه اول بود و احتمالا می‌توان چنین نتیجه‌ای را به خیلی از کشورها نسبت داد.
این فوق‌تخصص غدد با بیان اینکه بیولوژی بدن سن بلوغ را برای هر فردی تعیین کرده است، اضافه می‌کند: بدیهی است که اگر ما عوامل بلوغ از قبیل وزن را پایین نگه‌داریم، بلوغ دیرتر شروع می‌شود: یعنی اگر قرار باشد فردی در وزن 37 کیلو‌گرم به بلوغ برسد، طبیعی است که هرچه فرد دیرتر به این وزن برسد، بلوغ نیز در او دیرتر شروع می‌شود و این امر در قد او هم تأثیر خواهد داشت.
با این حال براساس تحقیقاتی که در دانشگاه میشیگان انجام شده است دخترانی که در سن 3 سالگی اضافه وزن دارند، در سن 9 سالگی وارد دوره بلوغ می‌شوند و حتی علائم اولیه بلوغ را در سن 9- 8 و حتی 7 سالگی نشان می‌دهند.
بلوغ‌های مرضی
دکتر ربانی در تشریح فرایند بلوغ می‌گوید: وقتی بلوغ شروع می‌شود، هیپوتالاموس، هیپوفیز و گنادوتروپین‌ها فعال می‌شوند. هیپوتالاموس هیپوفیز را تحریک می‌کند، هیپوفیز تخمدان را تحریک می‌کند و تخمدان هم استروژن ترشح می‌کند.
استروژن باعث بسته شدن اپی فیز یعنی قسمتی می‌شود که باعث رشد استخوان است و اگر این اتفاق زود بیفتد، قد کوتاه می‌شود.اما ظاهرا بلوغ زودرس فقط به چاقی مربوط نمی‌شود و بیماری‌های دیگر از قبیل بیماری‌های آنزیمی، ترومای مغزی، ضربه‌های مغزی، آنسفالیت‌ها، وکم‌کاری تیروئید نیز در ایجاد نوع مرضی آن مؤثرند.
دکتر ربانی با اشاره به اینکه بلوغ به2 دسته بلوغ مرضی و غیرمرضی تقسیم می‌شود، می‌گوید: نکته بسیار مهم این است که قبل از تمام شدن دوران بلوغ این بیماری‌ها باید تحت درمان‌های دوره‌ای و اختصاصی قرار گیرند.
وی در توضیح نحوه این درمان‌ها ادامه می‌دهد: درمان جلوگیری از بلوغ زودرس مرضی که منجر به کوتاهی قد می‌شود، داروهایی هستند که این داروها همان محرک‌های بلوغ‌اند، ولی چون مقدار زیادی از آن را به فرد می‌دهیم، مکانیسم بدن برعکس می‌شود؛ به‌گونه‌ای که توقف فعالیت هیپوفیز و هیپوتالاموس و تخمدان‌ها را در پی دارد و در نهایت از بلوغ جلوگیری می‌کند.
به گفته دکتر ربانی، آمپول‌های دیفرلین یا دکاپپتیل که از دسته آنالوگ‌های طولانی‌اثر GNRH هستند، هر4 هفته یک‌بار تزریق می‌شوند و فرد باید هر 2 ماه یک‌بار توسط پزشک ویزیت شود.
وی تأکید می‌کند: بی‌تحرکی و غذاهای پرکالری در زندگی امروز به‌خصوص در تک‌فرزندان منجر شده که در اغلب دختران ایرانی به جای اینکه سالانه شاهد 2کیلو اضافه وزن باشیم، این مقدار افزایش پیدا کند.
عوارض روانی
در حالی که به عقیده متخصصان هنوز هیچ علت قطعی و شناخته شده‌ای درخصوص شروع دوران بلوغ وجود ندارد، دکتر علیرضا استقامتی، فوق‌تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه با این حال ما می‌دانیم که اگر چربی به حدی مشخص برسد، بلوغ خودش را نشان می‌دهد، به همشهری می‌گوید: بلوغ‌ها به 3 دسته بلوغ زودرس، بلوغ تسریع‌شده و بلوغ معمولی تقسیم می‌شود؛ به‌گونه‌ای که بلوغ زودرس در کمتر از سن 8سالگی خودش را نشان می‌دهد.
وی با تأکید بر اینکه بیشتر تمرکز ما روی بلوغ تسریع‌شده است، توضیح می‌دهد: این نوع از بلوغ حالت بینابینی دارد؛ یعنی زودتر از سن 8 سالگی شروع نمی‌شود، اما از سن معمولی خود زودتر شروع می‌شود، به‌طوری که این نوع بلوغ بیشتر در جامعه ما شایع است و علاوه بر چاقی عوامل محیطی دیگر هم در شروع آن تأثیر دارند.
دکتر استقامتی نیز به عوارض بلوغ زودرس اشاره می‌کند و می‌گوید: از کوتاهی قد و غیر‌نرمال بودن وزن که بگذریم، عوارض روانی این نوع بلوغ هم بسیار آزار‌دهنده هستند؛ به‌طوری که فرد از نظر روانی نیز با بقیه همسالان خود ناهمگونی دارد و از شرایط طبیعی جامعه دور می‌شود.
به عقیده وی همین تغییرات رفتاری در نتیجه بلوغ زودرس و عدم‌همخوانی نسبت به همسالان مشکلات اجتماعی عدیده‌ای را نیز با خود به همراه خواهد داشت که باید برای آنها چاره‌اندیشی شود.
