اما اینجا... دریغ حتی از یک برگزیده، برای بالا رفتن از پله‌‌های کوتاه شهرت در ایران.
در ایران، این البته رسم تازه‌ای نیست. دست کم در این 10 سال که جایزه‌های ادبی تعدادشان تا 2رقمی شدن پیش رفت، ناگهان ندادن جایزه، به جو اصلی جامعه ادبی تبدیل شد و جور خیلی چیزها را به گردن گرفت؛ اعتراض به وضعیت چاپ و انتشار کتاب، اعتراض به ضعف آثار، اعتراض به تنبلی و کم‌کاری نویسندگان، اعتراض به عملکرد ناشران و... این طوری شد که حالا هر بار که هیات داورانی رایی را اعلام می‌کند، هیچ نویسنده‌ای از هیچ پله‌ای بالا نمی‌رود.
اگر قرار بود جشنواره ربع قرن کتاب دفاع مقدس بعد از چند بار تاخیر و چند راند یقه‌گیری مسئولان، پلهها را تنها برای بالا رفتن مجری برنامه و احتمالا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آب و جارو کند، اصلا چرا برگزار می‌شود؟ احتمالا برای اعتراض به تنبلی و کم‌کاری نویسندگان در این 25سال (که خوب حالا شده است 29 سال) که آنقدر که مسئولان دوست دارند کار جنگی ننوشته‌اند و اعتراض به بی‌تعهدی و ضعف قلم نویسندگان که آن طور که مسئولان دوست دارند، درباره جنگ نمی‌نویسند.
این اعتراض البته در حوزه کتاب دفاع مقدس هم چیز تازه‌ای نیست. در سال‌های گذشته، کتاب سال دفاع مقدس هم به‌خوبی از جو حاکم بر جوایز پیروی کرده و تا می‌توانسته است جایزه نداده و تنها به چند نام به‌عنوان «شایسته تقدیر» اکتفا کرده است.
این روال دست کم در مجموعه‌داستان و رمان، روال همیشگی همه جایزه‌های دولتی است؛ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کتاب سال دفاع مقدس، جایزه جلال آل‌احمد و... این حکایت وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانیم جایزه ربع قرن کتاب دفاع مقدس 20 شاخه اصلی دارد و 4شاخه جنبی.
شاخه‌‌های اصلی: ترجمه، خاطره، زندگینامه داستانی، زندگینامه غیرداستانی، جُنگ، نثر ادبی، شعر بزرگسال، پژوهش‌های نظامی، سیاسی - حقوقی، عکس، نامه‌‌ها، وصیت‌نامه‌‌ها، پژوهش‌های اجتماعی و تاریخی، فیلمنامه و پژوهش‌های ادبی، شعر کودک، داستان کودک و نوجوان، داستان بزرگسال، مجموعه داستان، رمان، خاطره - داستان و گرافیک و طرح جلد.
و شاخه‌‌های جنبی: ناشر نمونه، کتابدار نمونه، فعال مطبوعاتی و خادم فرهنگی. از این بین، تکلیف پلهها برای رمان و داستان کوتاه از پیش معلوم بود اما بعد از بحث‌های معمول داورانی که احتمالا در جست‌وجوی جنگ و صلح تولستوی، آثار این سال‌ها را خوانده‌اند، یک ماه پیش رسما اعلام شد که «جشنواره ربع قرن کتاب دفاع مقدس رمان برگزیده ندارد».
یعنی هیچ رمانی. چه در بخش کودک، چه در بخش خاطره - داستان و چه خود رمان. ولی هیات داوران، در شاخه داستان نوجوان، 2 اثر را به‌عنوان ممتاز(منظور همان برگزیده) انتخاب کرده است. در بخش رمان 3 کتاب، در داستان کودک 2 کتاب و در بخش خاطره-داستان هم 2 اثر به‌عنوان شایسته تقدیر معرفی خواهند شد.
دبیر علمی جشنواره درباره این شیوه عجیب ولی مرسوم انتخاب کتاب‌های برگزیده به مهر می‌گوید: «معرفی اثر یا آثاری به‌عنوان ممتاز در جشنواره ربع قرن کتاب دفاع مقدس به این معنی است که ما در آن شاخه‌‌ها در طول این 25 سال قله یا قله‌‌هایی داشته‌ایم اما در 3 بخش رمان، خاطره - داستان و داستان کودک چنین اتفاقی نیفتاده و ما شاهد خلق اثری شاهکار نبوده‌ایم.»
ولی آیا هدف برگزاری جشنواره ربع قرن کتاب دفاع مقدس، معرفی شاهکار بوده است؟ به این معنی، آیا در تمام طول سال‌های گذشته، اثری در حوزه دفاع مقدس نوشته شده است که بتوان آن را شاهکار نامید؟ شاید باید معنای شاهکار و قله را بررسی کنیم. بدون شک، این دو آن طور که محمدرضا سنگری فرض کرده است، هم‌معنا نیستند.
قله، بالاترین نقطه کوه است و همان کتابی است که باید اجازه دهیم نویسنده‌اش در میان تشویق حضار از پلهها بالا رود؛ چرا که او «در مقایسه با سایر آثار»، کتاب بهتری نوشته است. اما شاهکار معنایی فراتر از بضاعت ادبیات ایران دارد که هر چه بگردیم، دست کم در حوزه دفاع مقدس نمی‌یابیم. حتی در گروه نوجوان.
این ماجرا در داستان کوتاه نیز تکرار شد. هیات داوران این بخش هم پس از بررسی تمام آثار، هیچ اثری را شایسته دریافت عنوان مجموعه‌داستان برگزیده ندانسته و تنها 2 مجموعه‌داستان را به‌عنوان داستان‌های کوتاه شایسته تقدیر انتخاب کرده است.
جشنواره ربع قرن کتاب دفاع مقدس 5 مهر، آخرین روز هفته دفاع مقدس با حضور یکی از سران قوا که احتمالا رئیس‌جمهوری خواهد بود، برگزار می‌شود.
