همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: طب سنتی ایرانی یا پزشکی سنتی ایران یکی از قدیمی‌ترین اشکال طب سنتی است که از رویکرد پزشکی مبتنی بر شواهد ناشی می‌شود. طب سنتی ایرانی درواقع از طب ساکنان قدیم فلات ایران، طب بین‌النهرین، طب مصری، طب آیورودایی هندی، طب یونانی، طب چینی، طب اسلامی و مجموعه‌ای از باورهای شفاهی دربارۀ طب تشکیل شده است.

یک حوزه تمدنی در دنیا

دکتر آرمان زرگران، رئیس سمپوزیوم بین‌المللی چشم‌انداز سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و تنظیم مقررات طب‌های سنتی و مکمل و مشاور امور بین الملل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت معتقد است طب سنتی و مکمل در دنیا انواع مختلفی دارد که هرکدام در زمان گذشته طب رایج بخشی از یک حوزه تمدنی در دنیا بوده‌اند.

رئیس سمپوزیوم بین‌المللی چشم‌انداز سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و تنظیم مقررات طب‌های سنتی و مکمل می‌گوید: انواع طب‌های سنتی در اقصی‌نقاط دنیا در طول زمان با آزمون‌وخطا و تجربه بشری و همچنین نگاه و ساختار فلسفی پشت آن توسعه‌یافته و جوابگوی سلامت و درمان مردم بوده است.
این ساختارهای طبی با تغییر پارادایم پزشکی و ورود طب نوین و نقاط مثبتی که در درمان بیماری‌ها؛ به‌ویژه بیماری‌های عفونی داشت، کم‌رنگ و به‌این‌ترتیب بسیاری از دانش‌های بشری به‌مرور محو شدند؛ چون طب نوین از طب‌های سنتی عبور نکرد تا بتواند بر نقاط مثبت آن تمرکز کند.
بیشتر بخوانید:

داروهای سنتی چه نقشی در پاکسازی بدن دارند؟

مفاهیم: گردشگری سلامت چیست؟

داده‌های طب سنتی در کتب پزشکی کهن

به گفته زرگران، این جابه‌جایی خیلی سریع اتفاق افتاد. برای مثال در ایران در بعضی دوره‌ها داشته‌های ارزشمند علمی موجود در طب ایرانی مغفول ماندند. گرچه بسیاری از داده‌های این طب در کتب پزشکی کهن و نزد درمانگران محلی و حتی بعضی عطاری‌های ریشه‌دار به‌صورت بخشی از فرهنگ مردم باقی ماند.

این دانش و داده‌های ارزشمند منتج از هزاران سال تلاش دانشمندان، چه در ایران و چه در تمدن‌های دیگر مانند چین و هند طی کمتر از یک قرن گذشته، بار دیگر موردتوجه دولت‌ها و نظام‌های سلامت قرار گرفته و با رویکرد علمی، سعی در استخراج آن دسته از داده‌هایی دارند که برای جامعه پزشکی امروز مفید باشند.

ورود طب ایرانی به دانشگاه‌های ایران

زرگران، عمر این رویکرد علمی به طب سنتی در ایران را نسبت به دیگر صاحبان طب سنتی در دنیا بسیار کم و جوان می‌داند و می‌گوید: ورود طب ایرانی به دانشگاه‌های ایران کمی بیش از ۱۵ سال است. درحالی‌که در کشورهایی نظیر چین، هند و کره جنوبی عمر این رویکرد علمی به بیش از نیم‌قرن می‌رسد.

او طب سنتی را دانشی می‌داند که ریشه در فرهنگ و تاریخ مردم داشته و در قلب فرهنگ جامعه باقی‌مانده است که تلاش می‌شود به‌صورت علمی به آن پرداخته و توسعه داده شود؛ به‌گونه‌ای که بتوان آن را با دانش روز همراه کرد. به‌این‌ترتیب در کنار طب نوین می‌تواند منجر به ارائه بهترین خدمات باتوجه‌به شرایط بیمار شود.

استراتژی مشخص سازمان جهانی بهداشت

او تاکید کرد: نکته مهم در مورد این تب این است که سازمان جهانی بهداشت (WHO) به‌عنوان بزرگ‌ترین مرجع سلامت دنیا که در همه حوزه‌ها به آن استناد می‌کنیم برای طب سنتی استراتژی مشخص دارد. سند استراتژی فعلی طب سنتی برای دوره ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ بوده که تا سال ۲۰۲۵ تمدید شده است.

سند استراتژی جدید برای دوره ده‌ساله ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۴ نیز نهایی شده که در ماه می سال ۲۰۲۵ برای تصویب به مجمع جهانی سازمان جهانی بهداشت ارائه خواهد شد.

فرصتی مهم برای ارتقای نظام سلامت

زرگران بر این باور است که این الگوی پزشکی و خاستگاه فرهنگی و تاریخی فرصتی مهم برای ارتقای نظام سلامت به شمار می‌رود و از سوی دیگر ظرفیت‌های بالایی در مناسبات بین‌المللی برای کشور دارد. به همین دلیل هم این الگوی پزشکی وارد دانشگاه‌ها شده تا به‌روز و مبتنی بر شواهد شود و در نظام سلامت کشور نیز مورداستفاده قرار گیرد.

به گفته او کشورهایی مانند هند و چین بر طب‌های سنتی خود سرمایه‌گذاری می‌کنند و به آن به‌عنوان بازوی مهم برای توسعه سلامت و همچنین ابزار توسعه توریسم سلامت و توسعه اقتصادی مبتنی بر دانش بومی و همچنین سفیر فرهنگی‌شان نگاه می‌کنند. ما هم این فرصت را در داخل کشور داریم و باید از آن به‌درستی استفاده کرد.