نیروهای امنیتی ترکیه از ابتدای سال2009 در حالت آماده باش کامل قرارگرفتهاند و چندین بار عملیاتهایی را با هدف پاکسازی تندروها و شبهنظامیان اسلامگرا انجام دادهاند. در آخرین عملیات سرکوبی تندروها در روز 24ژوئیه نیروهای پلیس ترکیه حدود 200نفر از اعضای گروه اسلامگرای حزب التحریر را دستگیرکردند.
در این عملیات نیروهای پلیس بهطور همزمان به اماکن این حزب در 23 استان کشور یورش بردند. براساس بیانیه پلیس، در این حمله سراسری، 2تپانچه، یک قبضه کلاشینکف، 4قبضه تفنگ و بیش از 240فشنگ و همچنین مدارکی دال بر ارتباط دستگیرشدگان با حزب التحریر کشف شد. حزب التحریر که در ایالات متحده و بریتانیا یک سازمان قانونی است، براساس حکم یک دادگاه در ترکیه که در سال 2004صادرشد، سازمانی غیرقانونی در این کشور محسوب میشود.
حزب التحریر در سال1953تأسیس شد و در سال 1978شاخه خود را در ترکیه راه انداخت. این سازمان اسلامگرا خواهان برقراری خلافت اسلامی و اعمال شریعت اسلامی بهعنوان قانون حاکم بر جوامع است. امرالله اوزلو، تحلیلگر بنیاد جیمز تاوندر واشنگتن در اینباره میگوید:«حزب التحریر تنها طی سالهای اخیر خود را بهعنوان یک قدرت قابل اعتناء در ترکیه نشان داده است و اینک بهدنبال جلب حمایتهای مردمی است».
به گفته اوزلو اقبال عمومی ترکها به حزب التحریر 2دلیل عمده دارد؛ دلیل اول حمایت این سازمان از برقراری مجدد خلافت اسلامی است، موضوعی که این روزها یادآور دوران درخشان خلافت عثمانی است و از اینرو برای ترکها بسیار نوستالژیک و خوشایند است و دلیل دیگر اقبال عمومی به حزب التحریر در ترکیه، شعارهای ضدسامی و ضداسرائیلی این گروه است که انعکاس بسیاری در افکار عمومی جهان اسلام دارد.
حزب التحریر حملات ماه گذشته پلیس ترکیه را به اماکن خود ناعادلانه و خلاف ادعاهای دمکراتیک حکومت ترکیه توصیف کرده است. تاجی مصطفی، سخنگوی حزب التحریر در بریتانیا در این باره میگوید:«درحالیکه دولتهای غربی، ترکیه دمکراتیک را بهعنوان الگویی در جهان اسلام توصیف میکنند، این حملات و دستگیری فعالان سیاسی نشان میدهد حکومت ترکیه با حکومتهایی که مردم خود را- که خواهان تغییرات سیاسی اسلامی و مسالمتآمیزند- سرکوب میکنند تفاوتی ندارد؛ تغییراتی که به شکل فزایندهای در جهان اسلام مورد حمایت افکار عمومی قراردارد و اجتنابناپذیر است».
دستگیری فعالان حزب التحریر چند روز پیش از برگزاری کنفرانس با موضوع خلافت اسلامی در استانبول روی داد؛کنفرانسی که میزبانی آن را حزب التحریر بر عهده داشته است. در سال2005 تصمیم پلیس برای برگزاری یک تظاهرات به دعوت حزب التحریر، موجب خشم رسانههای گروهی در ترکیه شد و بسیاری از تحلیلگران براین باورند که دستگیری فعالان این سازمان پیش از برگزاری کنفرانس خلافت اسلامی در استانبول، با هدف لغو یا بیاثرکردن این کنفرانس انجام شده است. دولت اسلامی رجب طیب اردوغان، نخستوزیر ترکیه و حزب حاکم عدالت و توسعه همواره کوشیدهاند تا فاصله خطمشی و رویه خود را با اسلامگرایان تندرو حفظ کنند.
دولت اردوغان نگران واکنش دولتمردان سکولار ترکیه است و بهخوبی کودتای سال 1997را علیه دولت اسلامی حزب رفاه(به رهبری نجمالدین اربکان) به خاطر دارد. اوزلو در اینباره میگوید: «حزب عدالت و توسعه، از آنکه بهعنوان حامی اسلام افراطی در ترکیه شناخته شود، بسیار نگران است. آنها با اسلامگرایان افراطی حتی بیش از حزب غیرقانونی کارگران کردستان مخالفند.»
برخی روزنامهنگاران مدعیاند که گروه اسرارآمیز و سایه وار ارگنکون (یک گروه مخفی از ملیگرایان افراطی ترک) از حزب التحریر برای ایجاد ناامنی در کشور، با هدف تضعیف و سرنگونی دولت میانه روی فعلی ترکیه، استفاده میکند.
مصطفی توران و موتلو اوزای در مقاله مشترکی که روز سوم آگوست در روزنامه زمان چاپ شد، چنین نوشتند: «چنین گفته میشود که ارگنکون ارتباطات نزدیکی با تعدادی از گروههای غیرقانونی ازجمله شاخه حزب التحریر در ترکیه دارد....و رهبران این گروه مخفی برای رسیدن به هدف نهایی خود- ایجاد آشوب و بلوا در کشور و زمینهچینی برای مداخله نظامیان علیه دولت - از سازمانهای تروریستی فعال در ترکیه با هر سابقه، دیدگاه و ایدئولوژی سیاسی استفاده میکنند».
دولت و پلیس ترکیه از تهدیدات امنیتی گروههای تندروی اسلامی بهخوبی آگاهند. در نوامبر سال2003 حملات القاعده به دو کنیسه، شعبه یک بانک سوئیسی و کنسولگری بریتانیا در استانبول موجب مرگ 57 نفر و زخمیشدن 700نفر دیگر شد. از آن زمان به بعد نیروهای امنیتی ترکیه در حالت آماده باش بوده و بارها علیه گروههای شبه نظامی وارد عمل شدهاند. در آوریل امسال پلیس ترکیه با حمله به مناطقی در جنوب شرقی این کشور که کردنشین است، 37عضو شبکه القاعده را دستگیر کرد.
جنوب شرقی ترکیه طی سالهای اخیر محل فعالیت بسیاری از گروههای تندروی اسلامگرا بوده است و این گروهها در این منطقه عمدتاً کردنشین، از حمایت مردمی برخوردارند. ازجمله این گروهها، حزبالله ترکیه است که از آن عمدتاً با عنوان حزبالله کردستان نیز یاد میشود، چرا که بین ساکنان کرد منطقه محبوبیت بسیاری دارد. حزبالله ترکیه که ارتباطی با حزبالله لبنان ندارد، رقیب عمده حزب کارگران کردستان محسوب میشود و آرمان خود را احقاق حق کردهای سرکوب شده از سوی دولت ترکیه عنوان میکند.
در واقع از دهه1980 حزبالله جنگی فرسایشی را با حزب کارگران کردستان آغاز کرده و در حال حاضر در جنوب شرقی ترکیه از برتری و نفوذ بالایی برخوردار است. دولت ترکیه از نفوذ حزبالله در جنوب شرقی این کشور و توانایی بالای آن برای جلب حمایت کردها بیمناک است.
در سال 2006 در تظاهرات حزبالله در دیار بکر پایتخت غیررسمی کردها در جنوب ترکیه بیش از100 هزار نفر شرکت کردند. اوزلو براین باور است که موفقیت گروههای اسلامگرای تندروی شبه نظامی در جنوب شرقی ترکیه جنبه سیاسی- اجتماعی و نیز فرهنگی دارد. او میگوید:«درحالیکه مردم منطقه به اسلام بهعنوان پایه و اساس زندگی فرهنگی و اجتماعی خود نگاه میکنند، جلب حمایت آنها با شعارهای مذهبی کار سادهای است».
اوزلو میگوید که پلیس و نیروهای امنیتی ترکیه در سرکوبی تندروها موفق بودهاند، در عینحال او اذعان میکند که اقبال عمومی به گروههای شبه نظامی افزایش یافته و چنین موقعیتی قطعاً موجب نگرانی حزب حاکم عدالت و توسعه است؛ حزبی که نام آن بهعنوان نماد اسلام میانهرو و معتدل، مبدل شده است. حزب عدالت و توسعه، نگران از دستدادن حمایتهای مردمی در جنوب شرقی کشور، محل سکونت کردهای محافظهکار است و در عین حال از واکنش عناصر سکولار در عرصه حکومت بیم دارد، از این روست که سرکوبی اسلام افراطی از اولویتهای مهم دولت فعلی ترکیه محسوب میشود.
آسیا تایمز- آگوست 2009