قد بکش عزیزم!

اگر بشود که محشر است. اگر بشود و به همین سادگی هم بشود. آخر قد بلند که باشی، همه چیز فرق می‌کند؛ اولا از آن بالا دنیا را جور دیگری می‌بینی، در واقع چشم‌اندازت با آدم‌های کوتاه‌تر، خیلی متفاوت است.

ثانیا دستت به قفسه‌های بالای کابینت می‌رسد. ثالثا همة کارهایت بیشتر به چشم می‌آید؛ لباس‌هایت جلوة بیشتری دارد؛ حرکاتت، راه رفتن و نشست و برخاست‌ات شاخص‌تر از بقیه می‌شود.

اصلا همین‌طوری، بدون هیچ تلاشی، دیده می‌شوی. بدون این‌که لازم باشد آن‌قدر از خودت زرنگی و چالاکی نشان بدهی تا دیگران درباره‌ات بگویند: «به قد و قواره‌اش نگاه نکن، نصفش زیر زمین است!»

 چند سانتی‌متر بلندتر، اگر دختر باشی یعنی خلاص شدن از کفش‌های پاشنه ده سانتی و اگر پسر باشی یعنی احساس قدرت، یعنی «ریز می‌بینمت»! حتما هم لازم نیست کوتوله باشید تا دلتان بخواهد چند سانت به قدتان اضافه شود. حتی آدم‌های متوسط به بالا هم بدشان نمی‌آید بلندتر شوند.

مخصوصا در میان نژاد خوش قد و بالایی مثل ما ایرانی‌ها که به برکت رعایت اصول درخشان تغذیه‌ای و اهمیت فراوان به ورزش از بدو تولد، متوسط قدمان روز به روز کمتر می‌شود.

مفصل‌ها را کش بده
برای افزایش قد هم مثل لاغری، کاشت مو و رفع چین و چروک پوست، آگهی‌های عجیب و غریب و گاه جالبی وجود دارد.

 دستگاه افزایش قد معجزه‌آسای فلان دارای دفترچه راهنما و طناب طبی، دست دوم در حد نو...

  افزایش قد تا 12 سانتی‌متر در طول دو ماه به وسیله دمپایی‌های مخصوص ماساژ به روش ویبراتوری و طب سوزنی محصول کشور ژاپن به همراه 8 برنامه (لاغری، چاقی، افزایش قد، تسکین‌دهنده درد،...)

یکی از این آگهی‌ها که به صورت مفصل راجع به افزایش قد توضیح داده، وعده کرده که قد افراد 10 تا 35 ساله را در طول دو ماه با روش‌های علمی و طبیعی، بین 2 تا 10 سانتی‌متر افزایش می‌دهد. ظاهرا هم این کار را از طریق تحریک هورمون رشد به وسیلة ماساژ و حرکات یوگا و تایبو انجام می‌دهند.

در کنار آگهی نوشته شده: «کاملا تضمینی». خانمی که شماره تلفنش را همراه آگهی منتشر کرده، راجع به روش مورد نظر توضیح می‌دهد: «این روش فقط مبتنی بر ورزش‌های کششی است و چون از هیچ‌گونه مواد شیمیایی استفاده نمی‌شود، هیچ عارضه‌ای هم ندارد.»

-  ولی مگر نمی‌گویند رشد استخوان‌ها حدود 20 سالگی متوقف می‌شود؟
رشد استخوان‌ها متوقف می‌شود، ولی غضروف‌های بین مفصل‌ها تا سن 35 سالگی به استخوان تبدیل نمی‌شوند و با انجام این حرکات کششی، رشد می‌کنند و به استخوان تبدیل می‌شوند!

- در آگهی نوشته‌اید کاملا تضمینی. چطور تضمینش می‌کنید؟
تضمینش این است که اگر پشتکار داشته باشید و هر روز این تمرین‌ها را انجام دهید حتما قدتان بلند می‌شود. یعنی نباید انتظار داشته باشید یک هفته‌ای قدتان 10 سانت بلند شود. این روش حدود پنج شش ماه زمان می‌برد. نباید ناامید شوید و تمرینات را رها کنید!

- آن وقت شما خودتان نتیجه‌اش را دیده‌اید؟
من خودم که استفاده نکرده‌ام، ولی چند وقت پیش، دختر 14 ساله‌ای تماس گرفت و گفت بعد از 2 هفته انجام این تمرینات، یک سانتی‌متر افزایش قد داشته است. پسر جوانی هم بعد از 3 ماه، نیم سانت افزایش قد داشته است.

- نحوة خرید چطور است؟
شما پنج هزار تومان به شماره حسابی که من می‌گویم واریز می کنید. بعد به من زنگ می‌زنید و آدرس می‌دهید، ما جزوه افزایش قد را همراه دو تا سی‌دی ایروبیک و جزوه آموزش ماساژ عصب رشد برایتان می‌فرستیم.

یکی دیگر از آگهی‌ها، تبلیغ دستگاهی است که به غیر از افزایش قد، معجزات دیگری از قبیل درمان میگرن، کنترل دیابت و فشار خون و لاغری و زیبایی هم انجام می‌دهد. فردی که با عنوان دکتر، نمایندگی فروش این دستگاه را در اختیار دارد، وقتی متوجه می‌شود فقط بخش افزایش قد دستگاه موردنظر است می‌گوید: «این دستگاه با تحریک هورمون رشد شما باعث افزایش قد می‌شود.» بعد می‌پرسد: «دستگاه را برای خودتان می‌خواهید؟»

- نه، برای یکی از دوستانم.

چند سالش است؟

- 20 سال.

این‌ها را برای این می‌پرسم که رشد تا 30 سالگی امکان‌پذیر است. در سن 30 سالگی روی استخوان‌های بدن را کلسیم می‌پوشاند و افزایش قد متوقف می‌شود. ولی دوست شما هنوز وقت دارد. در طول این 10 سال باقی مانده اگر به طور مرتب روزانه نیم ساعت تا سه ربع از این دستگاه استفاده کند، قدش بین 3 تا 8 سانتی‌متر بلند می‌شود.

دستگاه موردنظر یک جفت کفش و دو تا الکترود و 4 تا پد  دارد و طبق گفتة آقای دکتر، مورد تأیید وزارت بهداشت و انجمن فیزیوتراپی ایران است. قیمتش هم 84 هزار تومان است.

کی راست می‌گوید؟

ولی پزشکان اعتقاد دارند که افزایش قد بعد از بیست و چند سالگی جز با روش جراحی امکان ندارد.

این جراحی هم یکی از جراحی‌های بحث برانگیز با ریسک بالا و خطرات زیاد است که در ایران دو مدعی جدی دارد: دکتر حسینعلی اسماعیل‌اف و دکتر نادر مطلبی‌زاده، هر دو جراح و متخصص ارتوپد و هر دو مدعی جراحی افزایش قد با روش ایلیزاروف. ایلیزاروف ارتوپد مشهور روسی و مبتکر تنها روش جراحی افزایش قد در جهان است.

او حدود 50 سال پیش این عمل جراحی را در روسیه انجام داد و نزدیک 20 سال است که این روش به کشورهای ایتالیا، چین، آلمان، فرانسه، آمریکا و اخیرا ایران راه پیدا کرده است.

دکتر اسماعیل‌اف اهل آذربایجان است و شاگرد مستقیم «ایلیز»ی  فقید بوده است. او خودش را تنها ارتوپد حاضر در ایران می‌داند که با روش ایلیزاروف آشنایی کامل دارد. او معتقد است بقیه ارتوپدهایی که به اسم جراحی ایلیزاروف دست به این عمل می‌زنند، هیچ کدام مجوز این کار را ندارند.

از سوی دیگر دکتر نادر مطلبی‌زاده، رئیس مرکز افزایش قد ایران، در سایت اختصاصی این مرکز، خودش را نمایندة رسمی مرکز ایلیزاروف در ایران و دارای فلوشیپ ایلیزاروف و بازسازی اندام‌ها از روسیه معرفی کرده است.

او این مرکز را در سال1380 تأسیس کرد و طبق ادعایی که در سایت آمده، تا به حال 130 مورد عمل جراحی افزایش قد در این مرکز انجام شده است. در معرفی مرکز افزایش قد ایران، هدف از تأسیس چنین مکانی «کمک به افرادی که از مشکلات فردی و اجتماعی کوتاهی قد رنج می‌برند» عنوان شده است.

دکتر مطلبی‌زاده مدعی است روش جراحی او تحت عنوان روش افزایش قد (LON) نسبت به روش ایلیزاروف برتری‌هایی دارد.

در روش ایلیزاروف برش ظریفی روی استخوان مثلا ساق پا داده می‌شود و دستگاه ایلیزاروف را به صورت ثابت از داخل و خارج روی قسمت شکافته شدة استخوان قرار می‌دهند. این دستگاه به وسیلة پیچ‌هایی از طرفین ساق پا به خارج از استخوان متصل می‌شود و روزانه یک میلی‌متر پیچانده می‌شود. این کار باعث باز شدن فاصله دستگاه تعبیه شده در استخوان و در نتیجه، جوش خوردن استخوان در این فاصله می‌شود. یعنی طول استخوان روزانه یک میلی‌متر افزایش می‌یابد.

دکتر مطلبی‌زاده برای ذکر تفاوت روش خودش با روش ایلیزاروف توضیح می‌دهد که پس از پایان دورة افزایش طول استخوان که مثلا برای 7 سانتی‌متر، 70 روز طول می‌کشد، باید دستگاه بر روی اندام آن‌قدر باقی بماند تا استخوان کاملا محکم شود.

این زمان حدود 2 برابر مدت افزایش است، یعنی تقریبا 140 روز. بنابراین در این روش برای 7 سانت افزایش قد، حداقل 310 روز لازم است که دستگاه حجیم و فلزی ایلیزاروف بر روی پا باقی بماند.

اما در روش LON، دکتر مطلبی زاده مدعی است با نصب یک ثابت کنندة داخلی در کانال استخوان، دیگر لازم نیست که پس از دورة افزایش، دستگاه روی پا باقی بماند. یعنی همزمان کار حفظ استحکام استخوان هم انجام می‌شود. در نتیجه برای افزایش 7سانت طول استخوان، 70 روز بیشتر زمان لازم نیست.

هر خلبانی که فضانورد نمی‌شود
دکتر اسماعیل‌اف هم بی‌آن که اسمی از کسی ببرد، پنبة ارتوپدهایی را که در ایران جراحی افزایش قد انجام می‌دهند، می‌زند.

او می‌گوید: «50 درصد بیماران من کسانی هستند که قبلا بین دو تا چندین بار به دست دکترهای دیگر جراحی شده‌اند و عوارض وحشتناکی برایشان به وجود آمده است، نتایج ناراحت‌کننده‌ای مثل کج شدن پاها، فلج شدن، عفونت و حتی قطع عضو.»

اسماعیل‌اف می‌گوید ایراد از تکنیک ایلیزاروف نیست، مشکل در نحوة اجرای این تکنیک است. یعنی ارتوپدهایی که آشنایی درستی با این تکنیک ندارند آن را انجام می‌دهند و این عوارض خطرناک را به وجود می‌آورند.

به گفتة اسماعیل‌اف ارتوپدهایی که این تکنیک را کامل بلد نیستند، گمان می‌کنند کار اصلی در این روش، نصب کردن دستگاه مخصوص در پای بیمار است، اما این تازه شروع ماجرا است. در واقع تنها 30 درصد کار در اتاق عمل انجام می‌شود و ادامة کارها که در بلند شدن طول استخوان‌های بیمار بیشترین تأثیر را دارد، خارج از اتاق عمل شروع می‌شود.

یکی از مهم‌ترین کارها مراقبت‌های بعد از عمل است که به مهارت پزشکی بستگی دارد و نکات مهم و ظریفی دارد که بیشتر پزشکان که خودسرانه این عمل را انجام می‌دهند، نمی‌دانند.

به قول اسماعیل‌اف روش ایلیزاروف فقط کار گذاشتن یک دستگاه نیست، یک علم است و همان‌طور که هر خلبانی فضانورد نمی‌شود، هر ارتوپدی هم متخصص روش ایلیزاروف نمی‌شود.

جانم را بگیر، ولی یک وجب بیشتر
اما ایلیزاروف فقید وقتی داشت این روش را ابداع می‌کرد، بیشتر به فکر درمان کسانی بود که از مشکلاتی مثل کوتاهی یک پا، نقص در انگشتان، اختلاف طول اندام‌ها و انحراف زانوها رنج می‌برند، نه افراد سالمی که فقط برای زیبایی، طالب بلند شدن قدشان هستند.

دکتر اسماعیل‌اف و مطلبی‌زاده هم با وجود تمام اختلاف نظرهایشان، روی این موضوع توافق دارند که بهتر است افراد سالم برای چنین جراحی‌ای اقدام نکنند. با روش ایلیزاروف می‌شود قد افراد سالم را در چند مرحله حدود 50 سانتی‌متر افزایش داد، اما این عمل بسیار سخت، پرهزینه و پرعارضه است.

در حالت خوش‌بینانه‌اش بیمار، 3 ماه پس از جراحی می‌تواند سر کار روزانه‌اش برگردد و به راحتی فعالیت کند. هزینه‌های این جراحی هم بین پنج تا ده میلیون تومان متغیر است.

اسماعیل‌اف تا به امروز 1500 نفر را در ایران جراحی کرده است که بیشتر آن‌ها دچار اختلالات مادرزادی مثل کوتاهی یک پا، نانیسم (کوتاه قدی غیرطبیعی) یا نقص عضوهایی در اثر حوادث و تصادفات بوده‌اند.

بین این تعداد، تنها 25 نفر صرفا جهت افزایش قد با هدف زیبایی جراحی شده‌اند که تمام آن‌‌ها جوان بوده‌اند.

اطرافیان دکتر اسماعیل‌اف می‌گویند خیلی‌ها مراجعه کرده‌اند و دکتر آن‌ها را جراحی نکرده است. مثلا خانم جوانی که مربی ایروبیک بود و 176 سانتی‌متر قد داشت از دکتر خواسته بود 6 سانتی‌متر ساق پاهایش، 6 سانتی‌متر هم استخوان رانش، 4 سانتی‌متر ساعد دستش و 4 سانتی‌متر هم استخوان بازویش را بلندتر کند.

دکتر هم به او گفته بود با این کار 12 سانتی‌متر به قدت اضافه می‌شود و تقریبا می‌شوی 190 سانتی‌متر. آن وقت اگر بخواهی ازدواج کنی کدام مرد ایرانی هم قد و قوارة تو پیدا می‌شود؟ اما دختر خانم مزبور همچنان پافشاری می‌کرد و تا سه ماه بعد هم مدام تماس می‌گرفت.

یا ماجرای پسر جوانی که با وجود 182 سانتی‌متر قد، می‌خواست جراحی افزایش قد کند. آن هم به خاطر این‌که دختر مورد علاقه‌اش 185 سانتی‌متر قد داشت و پسر جوان نمی‌خواست به خاطر چند سانتی‌متر اختلاف قد، او را از دست بدهد. می‌گویند وقتی دکتر او را جواب کرد، همان جا نشست و زار زار گریه کرد.

دکتر اسماعیل اف می‌گوید: «بعضی‌ها تصمیم می‌گیرند هزینه‌اش را بپردازند و جراحی شوند. این به خود فرد و نوع نگاهش به زندگی بستگی دارد. اما اگر از من بپرسید، می‌گویم افراد قدرتمند تاریخ مثل ناپلئون، هیتلر، استالین و خروشچف قدهای متوسط و حتی کوتاهی داشته‌اند و هیچ وقت هم به فکر قد و قواره نبوده‌اند. چون قدرت از راه‌های دیگری به دست می‌آید و بیشتر به هوش و ارادة آدم بستگی دارد.»

اعتماد نکن

تبلیغات افزایش قد از چند سال پیش شروع شد. اوایل بیشتر این تحقیقات بر روی «برچسب‌های گیاهی» متمرکز بود.

 مؤسساتی که در نشریه‌های مختلف آگهی فروش برچسب‌های افزایش قد را چاپ می‌کردند، مدعی بودند این چسب‌ها از «جلبک دریایی» تهیه می‌شوند، صد در صد گیاهی‌اند و نصب آن‌ها در کف پا هیچ عارضه‌ای ندارد.

کسی که طالب افزایش قد بود باید قبل از نصب این برچسب‌ها، به مدت 10 روز ورزش‌های «ایرو‌بیک» را که در یک سی‌دی آموزشی به او تحویل می‌دادند را انجام می‌داد، تا بدنش آمادگی لازم را برای افزایش قد پیدا کند.

فروشندگان ادعا می‌کردند این چسب‌ها می‌توانند تا 12 سانتی‌متر طول قد را زیاد کنند. در همان حال پزشکان و متخصصان غدد هشدار می‌دادند که از این دستگاه‌ها استفاده نکنید.

آن‌ها تأکید می‌کردند تا زمانی که صفحة رشد افراد باز است می‌شود کوتاه قدی او را درمان کرد و این برچسب‌ها هیچ تأثیری روی قد ندارند.

آن‌ها ابراز تعجب می‌کردند در حالیکه یک کودک در حال رشد و سالم در طول یک سال فقط می‌تواند بین 5 تا 7 سانتی‌متر قد بکشد، چطور این چسب‌ها می‌تواند 12 سانتی‌متر به قد افراد بالغ اضافه کند؟

بعد از اعتراضات فراوان، متخصصین وزارت بهداشت هم نسبت به این تبلیغات موضع‌گیری کردند. معاونت سلامت اعلام کرد که هرگونه تبلیغ افزایش قد از طریق نصب چسب‌های گیاهی کذب و دروغ است و توسط افراد غیرمتخصص و دلال صورت می‌گیرد. نظام پزشکی هم تهدید کرد که در صورت شکایت از این مؤسسات، جریمه‌های سنگین مثل حبس در انتظار افراد خاطی خواهد بود.

وقتی برچسب‌های افزایش قد به خاطر مخالفت‌های زیاد از مد افتادند، روش‌های دیگر برای افزایش قد به بازار آمدند.

افزایش قد با دستگاه، کفش‌های مغناطیسی و تمرینات ورزشی، آگهی‌های رایج امروز هستند. پزشکان، این روش‌ها را هم حقه و دروغ می‌دانند. آن‌ها می‌گویند رشد استخوان‌ها برای دختران در هفده سالگی و برای پسران در هجده سالگی قطع می‌شود.

حتی اگر هم رشد استخوان‌ها باز باشد، استفاده از این روش‌ها هیچ تأثیری ندارد و حتی احتمال بعضی عوارض هم وجود دارد. درمان کوتاهی قد یکی از مشکل‌ترین درمان‌ها در علم پزشکی است و یک پزشک متخصص بعد از بررسی‌های متعدد و تجویز آزمایش‌های مختلف وارد پروسة درمان می‌شود. اگر هم روش جدیدی ابداع شود، قطعا خود پزشکان آن را پیشنهاد خواهند کرد.

فرمولی برای قد

یکی از دلایل‌ قد کوتاه‌تر شدن ما ایرانی‌ها پایین بودن سن بلوغ در کشور ماست. دخترها و پسرهای ایرانی به خاطر شرایط آب و هوایی، بین 8 تا 13 سالگی بالغ می‌شوند، در حالی که در کشورهای اروپایی، سن بلوغ بین 16 تا 17 سال است.

بیشتر رشد بدن و به خصوص رشد قد در سنین قبل از بلوغ اتفاق می‌افتد و هر چه سن بلوغ بالاتر باشد، رشد قد، مدت بیشتری ادامه پیدا می‌کند.

عوامل هورمونی مثل کاهش ترشح هورمون رشد و کم‌کاری تیروئید و ناهنجاری‌های کروموزومی هم باعث کوتاه قدی می‌شود، ولی عوامل غیر هورمونی کوتاهی قد مثل سوء تغذیه، بیماری‌های کلیوی، ریوی، خونی، استخوانی، کبدی و عفونت‌های مزمن، شایع‌تر از عوامل هورمونی هستند.

ولی به طور کلی قد طبیعی برای هر فرد به تفکیک جنسیت با فرمول‌های زیر محاسبه می‌شود:

کسی که قدش از این محدوده کمتر باشد، کوتاه قد محسوب می‌شود.