هرسال در مهرماه ترافیک به اوج خود می‌رسد، امسال هم برنامههای جدیدی برای کاهش بار آن طراحی شده است. یکی از اصلی‌ترین این برنامه‌ها افتتاح مسیرهای جدید جلوتر از برنامه، برای عبور‌و‌مرور میلیون‌ها دانشآموز است. ویژگیهای این پروژه‌ها را در گزارش این شماره همشهری‌مسافر بخوانید.
دغدغه داریم آقا؛ دغدغه داریم. اول مهر که می‌شود همه یکصدا و یکپارچه دغدغه‌دار می‌شویم! یکی نگران رفتن است، یکی نگران نرفتن است، یکی دیر رفتن و یکی به موقع رفتن. خلاصه رفتن و نرفتن در روزهای ابتدایی مهرماه دغدغه همه مردم است.
مهر88 که برسد، میلیون‌ها دانشآموز ایرانی کیف و کتاب به دست از خانه بیرون می‌‌روند تا تعطیلات سه‌ماهه و غیبت آن‌ها در خیابانهای اطراف مدرسه تمام شود. با پای پیاده، سوار بر اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی، خودروی شخصی، موتور یا دوچرخه فرقی نمی‌کند، زنگ مدرسه که به‌صدا در‌آید، همه آن‌ها باید سر کلاس حاضر باشند.
حضور این تعداد دانشآموز پس از این غیبت موجه سه‌ماهه هر سال علاوه‌بر شور و نشاط آغاز سال تحصیلی جدید حدود 20 تا 30درصد افزایش بار ترافیکی و مقدار زیادی نگرانی و اختلال در امور شهر را با خود به‌همراه دارد. این اختلال و نابسامانی ناشی از بار ترافیکی عموماً تا دوهفته پس از بازگشایی مدارس ادامه می‌یابد تا به‌تدریج با کاهش ترافیک و گذشت زمان، حجم انبوه خودروها مانند سایر ایام به یک امر عادی تبدیل شود.
در این میان وضعیت ترافیکی اول مهر و اضافه شدن حدود 20 تا 30درصد به بار ترافیکی اول صبح به اندازه‌ای بحرانی است که هر سال مسئولین زیر‌مجموعه‌ها‌ی حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری از جمله تاکسیرانی، اتوبوسرانی، مترو، سازمان حمل‌ونقل و ترافیک، راهنمایی‌ورانندگی، محیط‌زیست و... با تشکیل ستاد ویژه‌ای تحت‌عنوان «ستاد‌مهر»، بازگشایی مدارس و وضعیت ترافیکی روز اول سال تحصیلی را سامان‌دهی کرده و متفق‌القول تصمیمات ویژه‌ای را در تعامل با یکدیگر اتخاذ می‌کنند.
اول مهر برای گروه‌ها‌ی مختلف سنی، زاویه دید متفاوتی دارد. گروهی نگران «صبح است اول مهر»شان هستند؛ سال تحصیلی جدید، هفت‌صبح بیدارشدن‌ها، دغدغه‌ها‌ی آقا و خانم‌معلم، دوستان جدید، ظهر گرسنه به منزل رسیدن و بالاخره تکلیف و امتحان. برای برخی دیگر هم ماجرا همین است، اما از نگاه فاعل ماجرا. درس دادن، صبح اول ساعت به مدرسه رسیدن، آزمون گرفتن، برگه صحیح کردن و بالاخره تکلیف و امتحان.
اما مدل اصلی دغدغه گفتیم مربوط به آن‌هایی بود که نگرانی‌شان بابت چگونه رفتن است و این چگونه رفتن، در معنای ظاهری و اصلی به‌معنای راه‌های رسیدن به مدرسه و محل کار در مهرماه است. راه‌هایی که به قاعده هرسال تهران، شلوغ‌تر از دیگر روزهای سال و پرترافیک‌تر از همیشه است. راه‌های میان‌بر جایگزین راه‌های اصلی می‌شود و اتفاقاً هر دوی این مسیر پر از گیرو‌دار و شلوغی.
طبیعی است در این حالت، مدیران شهری وظیفه دارند بر اساس نیاز شهر، بهترین تدبیر را برای بهبود در وضعیت حرکتی خودروها به‌کار ببندند. یعنی برنامههای طی چند‌ماه مانده به مهرماه باید به‌نحوی به اجرا برسد که ابتدای 6ماهه دوم سال، کم‌ترافیک‌تر از قبل شود.
به‌جز ستاد مهر که در روزهای ابتدای پاییز به‌شدت درگیر رفع مشکلات ترافیکی تهران است، شهرداری مجموعه راه‌سازی‌ها‌ی اصلی خود در پایتخت را به‌نحوی برنامه‌ریزی کرد تا ابتدای مهرماه آماده بهره‌برداری فعالیت باشند. این کار به کاهش ترافیک در قسمت‌ها‌ی بزرگی از تهران کمک می‌کند. گزارش این شماره همشهری‌مسافربه برخی از این پروژه‌ها اختصاص
دارد.
تونل توحید
هرچند ابتدای مهرماه نمی‌توانید در انتظار راه‌اندازی تونل‌توحید باشید، اما براساس اعلام مسئولان سازنده این پروژه ملی بزرگ، تونل‌توحید در زمان مقرر برای کمک به کاهش ترافیک راه‌اندازی می‌شود. تونل‌توحید بر اساس روزشمار رسمی، در آبان هشتاد‌و‌هشت باید افتتاح شود که براساس اعلام مدیران شهری در همین تاریخ، آماده استفاده مردم خواهد بود تا سال تحصیلی بدون دغدغه‌تر از سال‌های قبل پشت‌سر گذاشته
شود.
خیابان حضرت ولیعصر(عج)
برخی کارشناسان در پیش‌بینی‌ها‌ی خود، ابتدای پاییز را مناسب‌ترین زمان برای اجرای طرح یک‌طرفه‌کردن خیابان حضرتولیعصر(عج) عنوان کرده بودند، اما شهرداری تهران برای جلوگیری از ازدحام خودرو در روزهای ابتدایی مهرماه و کاهش ترافیک این روزها، با سرعت بیشتری کار یک‌طرفه‌کردن این خیابان را پیش برد و در تابستان پروژه را به مرحله اجرا رساند.
یک‌طرفه‌شدن خیابان حضرتولیعصر(عج) از آن جهت مهم بود که این خیابان یکی از ماندگارترین خیابانهای تاریخی کشور به‌شمار می‌رود. قدمت تاریخی خیابان حضرتولیعصر(عج) و ویژگیهای ظاهری آن و البته تلاش در جهت کم کردن آلودگی زیست‌محیطی منطقه، از دلایل اصلی یک‌طرفه‌کردنش بوده است.
بزرگراه آبعلی
اواسط تابستان بود که خبر رسید این بزرگراه به بهره‌برداری رسیده است. احداث بزرگراه تهران–آبعلی حد‌فاصل پایانه شرق تا تقاطع بزرگراه شهید‌بابایی در ضلع شمال‌شرق تهران به‌صورت تردد شرق به غرب و بالعکس در داخل یک‌محیط عرضی 76متری قرار دارد. این محور در قسمتی از مسیر دارای کندرو جهت دسترسی به ده خجیر، سازمان هوا‌و‌فضا و کارگاه‌ها و کارخانجات حاشیه بزرگراه است.
پروژه دارای دو‌باند(چهار‌خطه) تندروی شمالی و جنوبی هر کدام به‌طول دو‌و‌هشت‌دهم‌‌کیلومتر است. از فواید این پروژه آن‌طور که مدیران طراح و ساختش عنوان کرده‌اند، تسریع در عبور‌و‌مرور ماشین‌آلات در شمال‌شرق تهران، تخلیه بار ترافیکی منتهی به سه‌راه آزمایش، اتصال بزرگراه شهید‌یاسینی به بزرگراه شهید‌بابایی و کاهش تصادفات جاده‌ای به‌شمار می‌رود. همه این‌ها هم در حالی با سرعت انجام شد که قرار بود ابتدای مهرماه خیابان‌ها برای عبور‌و‌مرور دانش‌‌آموز‌ان آماده باشد.
تقاطع آزمایش
برای آن‌ها که شرق تهران را به‌خوبی می‌شناسند، سه‌راه آزمایش اتفاق خوب و مبارکی است. مخصوصاً در روزهایی که به مهرماه منتهی می‌شود، راه‌اندازی این طرح توانست تا‌حدودی از بار ترافیک در منطقه کم کند. یعنی هستند خودروهایی که برای رهایی از مشکلات ترافیکی، این مسیر را جایگزین مسیرهای قبلی می‌کنند.
درباره ویژگیهای این طرح نیز لازم است بدانید ساختار شبکه معابر اطراف تقاطع سه‌راه آزمایش و معابر منتهی به این تقاطع از دیدگاه مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک دارای اهمیت ویژه‌ای است. این تقاطع در محل تلاقی آزادراه سرخه‌حصار، آزادراه وفادار(امتداد شرقی آزادراه شهید‌زین‌الدین) است.
این آزادراه یکی از معابر شریانی درجه‌یک تهران محسوب می‌شود که ترافیک عبوری و منطقه‌ای انبوهی را در امتداد شرقی–غربی شهر هدایت می‌کند. این محور از منطقه وردآورد در غرب تهران آغاز شده و پس از عبور از مناطق مختلف شهر به سه‌راه آزمایش منتهی می‌شود. یکی دیگر از محور‌ها‌ی اصلی منتهی به تقاطع مذکور آزادراه سرخه‌حصار است.
این آزادراه نیز جزیی از زنجیره شبکه معابر کمربندی جنوب تهران است که هدایت‌کننده ترافیک سنگینی بوده و از سمت غرب به این تقاطع ختم می‌شود. ابتدای شرقی آزادراه تهران–آبعلی نیز سومین محور اصلی منتهی به این تقاطع است. خیابان دماوند و جاده لشگرک نیز از معابر اصلی منتهی به این تقاطع هستند.
تقاطع شهیدباقری-دماوند
شاهراه ارتباطی میان شرق و مرکز تهران شاید همین مسیر باشد. تعجب نکنید، از این جهت این محدوده را شاهراه خطاب می‌کنیم که بدنیست بدانید از لحاظ بافت جمعیتی، قسمت عمده‌ای از جمعیت منطقه در این محدوده متمرکز شده‌اند.
این بزرگراه به جهت تقاطع با خیابان 35متری استقلال و خیابان وفادار در شمال، در طول مسیر با خیابانهای 196غربی و فرجام، بزرگراه رسالت، گلبرگ و خیابان دماوند در جنوب و مسیر شرق‌به‌غرب خیابان دماوند سهم به‌سزایی در جمع‌آوری و هدایت ترافیک روان در مسیر شرق‌به‌غرب و جنوب‌به‌شمال در محدوده شرق تهران دارد که این امر از اتلاف انرژی(سوخت) و زمان جلوگیری و در کاهش اثرات سوء‌زیست‌محیطی تأثیر زیادی دارد.
مسئولان ساخت این پروژه، دلایل احداث این تقاطع غیرهمسطح را این‌گونه عنوان کردند: روان‌سازی ترافیک شمال‌به‌جنوب بزرگراه شهیدباقری در تقاطع چهارراه خاقانی، عدم‌توقف اتوبوس‌ها‌ی بی.آر.تی در چهارراه خاقانی، امکان ارتباط خیابان دماوند و بزرگراه شهیدباقری و بالعکس، امکان ارتباط بزرگراه شهیدباقری با خیابان شهید‌ثانی و بالعکس و البته روان‌سازی خیابان دماوند در مسیر شرق‌به‌غرب و بالعکس. همه این‌ها یعنی در ابتدای مهرماه جمعیت بسیاری می‌توانند از این مسیر عبور کنند.
تقاطع آزادگان - همت
البته این مورد، همه اتفاقات خوبی که در بزرگراه آزادگان افتاد، نیست. بزرگراه آزادگان آن‌قدر بزرگ و وسیع است که شاید برای هر تقاطع و بریدگی و خیابان مجاورش باید مطلبی جداگانه نوشت و اندر فواید طرح بحث کرد. اما تقاطع بزرگراه آزادگان و شهیدهمت، اتفاق خوبی است که در ابتدای مهرماه می‌تواند محل عبور‌و‌مرور هزاران دانش‌‌آموز‌ان البته به‌همراه خودروهای والدین و سرویس‌ها‌ی مدارس باشد.
انتهای بزرگراه آزادگان، به اواسط آزادراه شهیدهمت برخورد می‌کند و این یعنی افرادی که در غرب تهران ساکن هستند و یا احتمالاً در نزدیکی تهران، می‌توانند برای ورود به تهران و خارج شدن از ترافیک داخل شهری از این مسیر استفاده کنند. در مهرماه اگر قصد ورود به مبادی اصلی شهر را دارید، این مسیر توصیه می‌شود.
مرگ غول ترافیک
نمونه‌ها‌ی ذکر‌شده، تنها قسمتی از مجموعه ساخت‌و‌سازهای فنی‌و‌عمرانی بود که جلوتر از برنامه برای بهبود در وضعیت ترافیکی پایتخت در فصل مدرسه، راه‌اندازی شده‌است. مدیران شهری وظیفه داشتند شهر را برای آغاز فصل پاییز آماده کنند و به‌همین‌دلیل بسیاری از پروژه‌ها را زودتر از موعد مقرر افتتاح کردند. البته ذکر تمام این موارد به معنای مرگ قطعی غول ترافیک در ابتدای شش‌ماهه دوم سال نیست.
این راه‌ها با هدف بهبود در ترافیک و کمتر شدن بار ترافیکی ابتدای مهر افتتاح شد و شاید بتوان گفت در مراحل بعدی، مرگ تدریجی غول ترافیک با شیوه‌ها‌یی نظیر همین راه‌سازی‌ها امکان‌پذیرباشد.
همشهری مسافر
