ایشان در خطبه‌های بیستم شهریور ماه جذب حداکثری و دفع حداقلی را سیاست نظام در قبال جریان‌های مختلف کشور اعلام کردند و افزودند: «نظام تا جایی که مجبور نباشد با جریانی برخورد نمی‌کند بنابراین اگر کسی و جریانی دنبال خشونت نرود، برای بر هم زدن امنیت و آسایش جامعه تلاش نکندبا مبانی نظام معارضه نکند و دنبال دروغ پراکنی و شایعه‌سازی نباشد، در فعالیت‌ها و ابراز عقاید خود، آزاد است و هیچ کسی با او کاری نخواهد داشت».
اظهارنظر برخی صاحب‌نظران سیاسی درباره تکثر در جامعه و سیاست جذب حداکثری و دفع حداقلی نظام در ذیل می‌آید:
این انقلاب وابسته به اقشار خاص نیست
عماد افروغ، نماینده مجلس هفتم گفت: بهترین پاسخ و مناسب‌ترین شیوه برای فهم جذب حداکثری و دفع حداقلی، درک عمیق انقلاب اسلامی و نحوه شکل‌گیری آن و گروه‌ها و اقشار حاضر در انقلاب اسلامی از یک سو و سیره نظری و عملی حضرت امام است.
این استاد دانشگاه افزود: این انقلاب معروف است که وابسته به قشر خاصی نبوده است و در بین انقلاب‌هایی که در قرن بیستم رخ داده معروف به انقلاب چند طبقاتی است یعنی اقشار و طبقات مختلف در آن نقش آفرین بودند، گفتمانی هم که امام اتخاذ کردند و رهبری آن را عهده دار شدند ناظر به حقوق مردم است.
وی با بیان اینکه جامعه از افراد، گروه‌ها و اقشار مختلف تشکیل شده و هرکدام متناسب با نیازهای خودشان برخوردار از حقی هستند، خاطرنشان کرد: جامعه به‌عنوان موجودیتی ورای جمع جبری افراد و گروه‌ها دارای حق است. باتوجه به لایه‌های تودرتوی حیات اجتماعی، حقوقی را برای افراد و گروه‌ها رقم می‌زند.
اگر بپذیریم که جامعه از افراد و گروه‌هایی تشکیل شده و یکی از حقوق آنها مشارکت است باید زمینه مشارکت افراد و گروه‌هایی که جامعه را شکل می‌دهند، فراهم کرد وگرنه بحث جذب حداکثری و دفع حداقلی معنای خود را از دست می‌دهد.
افروغ ادامه داد: من فکر می‌کنم یکی از فیلسوفانی که مسئله ضرورت طرح دیدگاه‌های مختلف را بیان کرده خواجه نصیر طوسی است که سخت مورد تایید امام(ره) نیز بود. خواجه نصیر جمله قصاری دارد در این باره که می‌گوید: برای اینکه در جامعه شاهد نفاق نباشید باید اجازه بدهید اختلافات در جامعه عیان باشد و الا بدانید که نفاق حاکم می‌شود.
بنابراین در ذیل گفتمان انقلاب اسلامی و در ذیل توجه به حق که هم در اسلامیت و هم در جمهوریت قابل پیگیری است، باید شرایط و زمینه‌ها را برای شنیدن صداهای مختلف و جذب حداکثری فراهم کنیم.
وی گفت: مسئله مهم این است که شرایط و سازوکارهای لازم برای شنیدن صداهای مختلف فراهم شود. صحبت‌هایی که مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه ایراد فرمودند صحبت‌های بحق و صوابی است.
افروغ با بیان اینکه قابلیت‌ها برای تحقق جذب حداکثری فراهم است یادآور شد: اما شرایط و واقعیت‌ها بیانگر دفع حداکثری و جذب حداقلی است و متأسفانه این دفع حداکثری فقط و فقط ناظر به گروه رقیب نیست، یعنی در درون اردوگاه خاص هم شاهد بی‌توجهی به سلایق و طیف‌های مختلف هستیم. این واقعیتی است که باید به آن توجه و ریشه یابی کرد.
این نماینده مجلس هفتم اظهار داشت: در شرایط فعلی ما هم درخصوص توجه به تفاوت‌ها و سلایق مختلف و هم درخصوص وحدت بین دیدگاه‌های مختلف بیشترین ضرورت را احساس می‌کنیم. من فکر می‌کنم شرایطی که امروز بر ما حاکم شده نتیجه وحدت منهای تکثر دیروز است.
اگر دیروز ما وحدت منهای تکثر را در دستور کار قرار نمی‌دادیم و وحدت درعین کثرت را دستاویز خود قرار می‌دادیم، امروز شاهد گسترش یک وحدت صوری و کاذب نمی‌بودیم که به‌لحاظ محتوایی با مضمون واقعی وحدت تغایر دارد.
پادزهری بر القائات دشمن
عباس سلیمی نمین، با تاکید بر اینکه آنچه تا‌کنون به‌عنوان ویژگی جمهوری اسلامی می‌شناسیم، تحمل آرا و عقاید مختلف است گفت: اگر نمادها و شاخص‌های جریان‌های مختلف فکری فعال نباشند، این میزان مشارکت در انتخابات را قطعا نباید شاهد می‌بودیم، این مشارکت تبیین‌کننده این است که همه اقشار جامعه نمایندگانی را در میان نامزد‌ها دارند.
رئیس مرکز مطالعات تاریخ معاصر با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه، تاکید کرد: براساس همین رهنمود که نظام اسلامی حداکثر جذب و حداقل دفع را باید داشته باشد، نظام می‌تواند قاطعیت پیدا کند و در برابر هجمه‌ها تعلل نکند اما تعلل نکردن در این وادی به این معنا نیست که نظام حتما سیاست حذف را در پیش بگیرد.
وی ادامه داد: متأسفانه در برابر برخی اتفاقاتی که برای نظام می‌افتد ما یا تعلل می‌ورزیم یا فکر می‌کنیم که حتما باید به‌صورت دفعی با آن برخورد کنیم. بین این تعلل و دفع بازه وسیعی وجود دارد. می‌شود به کسی احترام گذاشت اما مطالب متعددی در نقد حرف او داشت و هرگز او را از نظام دفع نکرد.
سلیمی نمین با انتقاد از ضعف نظام در کارهای اقناعی گفت: متأسفانه به‌دلیل ضعف در تولید کارهای اقناعی یا اطلاع‌رسانی بموقع و مناسب، شاهد هستیم که گاه به سمت دفع بیشتر سوق پیدا می‌کنیم تا جذب بیشتر و برای اینکه دفع را به حداقل ممکن برسانیم باید از ابزارهای گوناگون استفاده کنیم.
وی ادامه داد: ما درون نظام سرمایه‌های انسانی را داریم که گاه دچار آفت‌هایی می‌شوند و برای رفع آنها باید راه‌حل‌هایی را تعبیه کنیم نه آنکه به آخرین راه حل که قطع است بیندیشیم.
این کارشناس سیاسی با تاکید بر اینکه دفع خیلی راحت است افزود: جذب مشکل است برای اینکه باید تولید فکر کرد و باید برای هر القایی که دشمن در ذهن دوست ایجاد می‌کند پادزهر تولید کرد، تولید پادزهر هم تخصص می‌خواهد و همت پرحجمی نیاز دارد.
حمایت از دایره جریانات منتقد
رضا طلایی نیک نماینده مجلس هفتم نیز با اشاره به اینکه بیانات مقام معظم رهبری، تکمیل‌کننده خطبه‌های 29 خردادماه بود، گفت: رهبر معظم انقلاب با شفافیت و جامعیت بیشتر بر مبنای سیاست علوی چشم‌انداز تعامل نظام و جریانات سیاسی را تبیین کردند.
خطبه‌های اخیر مقام معظم رهبری برای همه معتقدان و ملتزمان به نظام و انقلاب، مسئولیت برانگیز بود، زیرا علاوه بر شفافیت و جامعیت بیانات رهبر انقلاب، ماهیت تبیین ایشان، حجت دینی نیز محسوب می‌شود.
طلایی نیک، افزود: مطابق بیانات حکیمانه رهبر انقلاب فقط جریانات متعرض به امنیت و تخریب‌کنندگان مبانی و اصول نظام و اسلام در دایره برخورد قرار می‌گیرند و به عبارت دیگر رهبر انقلاب مشروط به رعایت اصول و مبانی اسلام و انقلاب دایره جریانات منتقد را حمایت کردند.
این کارشناس سیاسی یادآور شد: با تندروی‌ها و ساختار‌شکنی‌های پس از انتخابات ضرورت شفاف شدن تدابیر رهبر انقلاب، برای کاهش هزینه‌های سیاسی و تداوم راه امام و صیانت از نظام و حقوق مردم احساس می‌شد که مقام معظم رهبری همانند گذشته با تفکیک و سطربندی منتقدان و مخالفان و تبیین شاخص‌های مربوطه، فصل الخطاب شدند.
طلایی نیک گفت: باید جریانات ساختار شکن و ناامن‌کننده فضای روانی و عمومی جامعه با اتکا به شاخص‌های اعلام شده مقام معظم رهبری مسیر خود را اصلاح کنند، منتقدان دولت به شرط پایبندی به اصول و مبانی شامل اسلام، امام، قانون اساسی و رهبری از حمایت نظام طبق تاکیدات رهبر انقلاب برخوردار هستند.
وی در پایان تاکید کرد: خطبه‌های مقام معظم رهبری میدان فعالیت برای سلایق گوناگون سیاسی درون نظام را شفاف‌تر از گذشته تایید کرد. رهبر انقلاب با تاکید بر جذب حداکثری و دفع حداقلی و قاطعیت پس از مدارا و مفید بودن اختلاف سلایق درون نظام از بسته شدن فضای سیاسی پیشگیری کردند.
با قهر و انزوا یا انحراف برخی عناصر شناخته شده سیاسی طبق خطبه‌های مقام معظم رهبری فضای سیاسی و مشارکت ملی محدود نخواهد شد بلکه تصریح مقام معظم رهبری بر مفید بودن اختلاف سلایق، مشروط بر پایبندی به اصول و مبانی نظام، برخی منفی‌بافی‌ها را خنثی کرد و باید همه معتقدان و ملتزمان به نظام بدون استثنا بر مبنای معیارها و خطبه‌های مقام معظم رهبری رویکردها و عملکردهای خود را ارزیابی و اصلاح کنند.
