مترو می‌خواهد مانند رگ، تهران را در‌بر‌بگیرد و مردم را مثل خون شهر در تهران جابهجا کند، می‌خواهد قلب شهر باشد، می‌خواهد رگ اصلی حیات شهر باشد، البته اگر بودجه‌ای کافی به آن اختصاص بدهند.
روزگاری مترو وسیله‌ای بود که بیش از یک‌سامانه، نگاهی به‌عنوان مدرنیته کردن شهر و تفریح و شاید پُزی برای تهران محسوب می‌شد، سامانه‌ای که روز‌به‌روز در برنامه روزمره شهروندان تهرانی بیشتر جای خود را باز کرد و حالا حتی چیزی بیش از یک سامانه حمل‌و‌نقلی به شمار می‌رود.
مترو حالا دیگر بخشی از زندگی شهری‌مان شده است. مترو حالا دیگر شاهرگ حیاتی شهرمان شده است، باور کنید تهران برای نفس کشیدن یومیه خود نیاز به یاری مترو دارد و امروز دیگر تهران منهای مترو برای کسی قابل‌تصور نیست. مترو هنوز رگ اصلی خون‌رسانی شهر در ترافیک پایتخت است، اما چیزی نخواهد‌گذشت تا تبدیل شود به قلب ترافیک شهرمان، قلبی که اگر حتی یک‌روز نتپد، شهرمان می‌میرد. نیاز شهرمان به مترو بیش از حد تصور است، اما متاسفانه اخیراً قلب شهرمان به‌خوبی تغذیه نشده و بارها دیده شده است متروی تهران از نظر بودجه به‌خوبی تامین نمی‌شود.
شاید کسی قبول نداشته‌باشد که مشکلات شهر تهران با مترو حل می‌شود، اما همه قبول دارند که مشکلات شهرمان با مترو کمتر می‌شود و در این سال‌های اخیر دیدیم که کمتر نیز شدند. با این حال عجیب است که هم‌چنان کم‌لطفی‌هایی در خصوص مترو صورت می‌گیرد، کم‌لطفی‌هایی که مترو را تحت‌تاثیر خود قرار داده و به تبعیت از آن نیز شهرمان را دچار مشکلاتی کرده است.
بودجه مترو هم‌چنان در وضعیت پیچیده‌ای به‌سر می‌برد، وضعیتی که مترو را با سختی‌ها روبه‌رو و پیشرفت آن را با کُندی و چالش برنامه‌ای مواجه کرده است. کُندی‌هایی که در این میان صورت گرفته ضربات بزرگی را متوجه روند اجرایی مترو و به‌تبع آن حمل‌و‌نقل شهری تهران ساخته است، ضربه‌ای که بررسی و تاملی بیش از یک نگاه گذرا نیاز دارد.
شهردار تهران از مشکلات بودجه مترو می‌گوید
مترو نیز مانند تمامی کارهای نظیر آن نیازمند بودجه و تامین هزینه‌های مربوطه است، بودجه و هزینه‌هایی که اگر به آن کم‌توجهی شود، کار را از روند پیشرفت و چرخه را از روند توسعه خارج می‌کند.دکتر محمد‌باقر قالیباف، شهردار تهران در این خصوص می‌گوید: «توسعه خطوط مترو با جدیت دنبال می‌شود و ما نیز امیدواریم که با کمک مجلس و دولت، اعتبارات مورد‌نیاز مترو به موقع تامین شود تا روند سریع توسعه مترو دچار خلل و مشکل نشود.
تاکنون حدود 100کیلومتر مترو در تهران به بهره‌برداری رسیده و ما در تلاشیم تا سال1392، طول شبکه مترو را به‌رقم 217کیلومتر برسانیم، به عبارتی 117کیلومتر تونل مترو در تهران احداث کنیم که برای تحقق این مهم دولت و مجلس باید نهایت همکاری را داشته باشند و اعتبارات مورد‌نیاز به موقع و به صورت کامل تامین شود».
مترو، سامانه‌ای است که استفاده از آن بسیار ارزان است، اما بر‌خلاف استفاده آن، ساخت بسیار پرهزینه‌ای دارد. شهردار تهران در ادامه می‌گوید: «در گذشته وقتی کمک 100میلیارد تومانی به مترو می‌شد، به نظر کمک قابل‌توجهی می‌آمد، اما امروز با توانمندی‌ها و قابلیت‌هایی که در ساخت و توسعه مترو وجود دارد، سالانه نزدیک به 2هزار میلیارد تومان می‌توان در مترو هزینه و کار کرد.
برای ساخت و بهره‌برداری از هر کیلومتر خط مترو، منطبق بر استاندارها و با سرفاصله 2دقیقه حرکت قطارها باید 40میلیارد تومان هزینه شود».با وجود این مشکلات بزرگ، به زودی مترو، تهران را از شرق تا غرب طی می‌کند: «تا 2ماه آینده تونل خط4 متروی تهران که یکی از مهم‌ترین خطوط مترو است، از منتهی‌الیه شرق از میدان شهیدکلاهدوز تا غرب تهران در شهرک اکباتان تکمیل و متصل می‌شود، توسعه غربی خط4 مترو تهران از میدان انقلاب‌اسلامی تا شهرک اکباتان نیز در دست اجراست و تا سال آینده این خط در منتهی‌الیه غربی به شهرک اکباتان خواهد رسید».
بودجه امسال در متروی تهران تصویب شده است و شهرداری سهم بیشتری نسبت به دولت دارد. قالیباف در این خصوص می‌گوید: «بودجه تعیین‌شده برای توسعه مترو در سال‌جاری مجموعاً یک‌هزار و 100میلیارد تومان است. امسال در مجموع بیش از یک‌هزار‌میلیارد تومان در بودجه شهرداری و توسط مجلس برای توسعه مترو پیش‌بینی شده که سهم شهرداری بیشتر از سهم تعیین‌شده دولت است».
اما نکته جالب این است که حالا مشکل متروی تهران ساخت تونل نیست، بلکه مشکل خرید واگن‌هاست: «کمبود واگن‌های مترو و مشکل اعتبارات اسنادی نقطه چالش و از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی متروی تهران است.
تا 2سال قبل توسعه ایستگاه‌ها و پیشرفت ساخت تونل‌های مترو دغدغه اصلی محسوب می‌شد، اما در‌حال‌حاضر که روند ساخت شتاب مناسبی به خود گرفته است و سالانه حداقل 15 تا 20کیلومتر مترو در تهران احداث می‌شود، دغدغه و چالش اصلی در مترو واگن‌سازی و تامین واگن‌های مورد‌نیاز است و به هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست که خطوط مترو با سرعت احداث شوند، اما امکان بهره‌برداری کامل از آن‌ها وجود نداشته باشد».
در‌واقع مشکل خرید واگن بیش از این‌که سخت‌افزاری باشد، یک مشکل نرم‌افزاری است: «یک‌سال‌ونیم قبل برای خرید واگن‌های مورد‌نیاز مترو LC باز شد، اما اکنون مشکلاتی در این زمینه داریم که امیدواریم با کمک دولت و بانک‌ها بتوانیم این مشکلات را رفع کرده و از 400میلیون یورو LC که برای استفاده از آن دچار مشکل شده‌ایم، بهره‌مند شویم».
با افزوده شدن واگن‌های مورد‌نیاز و رفع مشکلات مالی متروی تهران، ظرفیت حمل مسافر توسط این سامانه دو‌برابر می‌شود، لطفا بیشتر به این بند آخر توجه کنید: «اگر واگن‌های مورد‌نیاز مترو به‌طور‌کامل تامین شود، تنها در ایستگاه‌ها و خطوط موجود می‌توانیم تا 2برابر مسافرانی که اکنون با مترو سفر می‌کنند را جابهجا کنیم. به‌عبارتی با تامین واگن‌های مورد‌نیاز با کاهش سرفاصله حرکت قطارها از 5دقیقه به 2دقیقه به جای یک‌ونیم‌میلیون مسافر که روزانه با مترو سفر می‌کنند، می‌توانیم روزانه نسبت‌به جابه‌جایی 3میلیون مسافر اقدام کنیم».
ربیعی: با این وضع از برنامه عقبیم
مهندس جعفر ربیعی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه نیز در این خصوص می‌گوید: «بخشی از بودجه بهره‌برداری متروی تهران نیز از محل درآمدهای مترو مانند فروش بلیت تامین می‌شود. پرداخت نشدن به‌موقع سهم دولت از یارانه بلیت مترو تاثیرات منفی به‌دنبال دارد. توسعه مترو نیازمند توسعه منابع مالی است و بدون توسعه منابع مالی و دریافت‌های به‌موقع برای توسعه مترو، مشکلات بسیاری به وجود می‌آید».
او در ادامه تصریح می‌کند: «سال88 سالی ویژه از لحاظ توسعه خطوط و ایستگاه‌ها و افزایش ظرفیت مترو است و پیش‌نیاز جهش پیش‌بینی‌شده مترو، تحقق بودجه‌ای است که از سوی مجلس تصویب شده و دولت و شهرداری تهران باید به مترو پرداخت کنند که البته مدیریت شهری به تعهدات خود به‌طور‌کامل عمل کرده است».
مترو هزینه‌بر است، این را همه می‌دانند: «راه‌اندازی هر کیلومتر خط جدید مترو 50میلیون دلار هزینه در‌بر‌دارد. توسعه مترو بستگی به اختصاص اعتبارات لازم دارد و به‌منظور جهش در رشد خطوط مترو، سالانه باید 20کیلومتر خط جدید مترو ساخته شود تا طول خطوط مترو بر اساس طرح جامع ترافیک تهران به 430کیلومتر برسد.
البته تاکید می‌کنیم که این منوط به رسیدن بودجه کافی است. البته به اندازه اعتبار می‌توان از مترو توقع داشت و مجلس و دولت باید احساس کنند که هزینه مترو باید تامین شود. با وضع موجود سهم 30درصدی پیش‌بینی‌شده در قانون توسعه حمل‌و‌نقل عمومی برای مترو در حمل‌و‌نقل عمومی تهران محقق نمی‌شود».
دکتر ایازی: دولت به توصیه های مقام‌معظم‌رهبری توجه کند
اما سخنگوی شهرداری تهران در این خصوص نظر جالبی دارد. او معتقد است هزینه‌های تاخیر در بودجه از حساب شهروندان کسر می‌شود.دکتر محمدهادی ایازی، در این خصوص می‌گوید:
«اگر دولت در اداره شهر به شهرداری کمک نکند، هزینه‌های زیادی را به شهروندان تحمیل خواهد کرد، چراکه اداره شهر تهران پیچیدگی‌های زیادی دارد». دکتر ایازی ادامه می‌دهد: «متاسفانه به‌رغم پیگیری‌های شهرداری و مصوبات مجلس هنوز مصوب استفاده شهرداری تهران از حساب صندوق ذخیره ارزی اجرایی نشده است و متاسفانه این امکان برای مترو تهران فراهم نشده، اما امیدواریم با توجه به توصیه‌های مقام معظم رهبری مشکلات فعلی رفع شود».
همشهری مسافر
