به گزارش همشهری آنلاین، در حالی که همه افراد ممکن است به ام اس مبتلا شوند، اما این عارضه در زنان شایع‌تر از مردان است. همه افراد معمولاً علائم مشابه ام اس را تجربه می‌کنند، اما ام اس همچنین می‌تواند بر قاعدگی، بارداری و یائسگی در زنان تأثیر بگذارد. در این بررسی از «همشهری آنلاین» در مورد علائم ام اس در زنان صحبت می‌کنیم.
بیماری ام اس (Multiple sclerosis) چیست؟
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی مزمن است که بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) از جمله مغز و نخاع تاثیر می‌گذارد. در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به اشتباه به پوشش محافظ رشته‌های عصبی به نام میلین حمله می‌کند و باعث التهاب و آسیب می‌شود. این موضوع جریان طبیعی تکانه‌های الکتریکی در امتداد اعصاب را مختل می‌کند و منجر به طیف گسترده‌ای از علائم ام اس در زنان مانند خستگی، بی‌حسی، ضعف، مشکل در راه رفتن و مشکلات بینایی می‌شود.
شدت و پیشرفت بیماری می‌تواند در بین افراد بسیار متفاوت باشد، برخی علائم خفیف را تجربه می‌کنند و برخی دیگر با ناتوانی قابل توجهی در طول زمان مواجه می‌شوند. این عارضه در زنان شایع‌تر از مردان است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با بیماری‌های خود ایمنی و علائم آنها
علت بروز بیماری ام اس چیست؟
علت دقیق مولتیپل اسکلروزیس ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که این بیماری ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سیستم ایمنی است. افرادی که دارای استعداد ژنتیکی هستند ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار گیرند، به خصوص اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی داشته باشند. محرک‌های محیطی مانند سطوح پایین ویتامین D، عفونت‌های ویروسی (مانند ویروس اپشتین بار)، سیگار کشیدن و زندگی در مناطق دور از خط استوا نیز با ام اس مرتبط هستند.
این عوامل ممکن است برای تحریک سیستم ایمنی بدن به سمت هدف قرار دادن اشتباه CNS موثر باشد.
مهم‌ترین علائم ام اس در زنان
برخی علائم ام اس در زنان متفاوت از مردان است که در ادامه یک به یک آنها اشاره می‌کنیم:
تاری دید، دوبینی و درد در حرکت چشم
یکی از علائم بارز مولتیپل اسکلروزیس (MS) در زنان، مشکلات مربوط به بینایی ناشی از نوریت بینایی است. ام اس اغلب عصب بینایی را ملتهب می‌کند و منجر به تاری دید یا دوبینی می‌شود. این علائم می‌توانند به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شوند و ممکن است مخصوصاً هنگام حرکت دادن چشم با درد همراه باشند.
این موضوع بدین دلیل رخ می‌دهد که التهاب سیگنال‌های بین مغز و چشم‌ها را مختل کرده و وضوح بینایی را مختل می‌کند. در برخی موارد، این مشکلات ممکن است خود به خود برطرف شوند، اما در موارد شدید یا مداوم شاید به درمان پزشکی مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب و بازگرداندن بینایی نیاز داشته باشد.
احساس بی‌حسی در صورت، بازوها، پاها یا انگشتان
بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن که به عنوان پارستزی نیز شناخته می‌شود، در زنان مبتلا به ام اس رایج است. این احساسات به دلیل آسیب به غلاف میلین، پوشش محافظ اطراف رشته‌های عصبی ایحاد می‌شود که در انتقال سیگنال‌ها از مغز و نخاع به بقیه بدن اختلال نقش دارند. بی‌حسی ممکن است در نواحی خاصی مانند صورت، بازوها، پاها یا انگشتان دست احساس شود و از خفیف تا شدید متغیر است. در حالی که این علائم اغلب موقتی هستند، می‌توانند به طور قابل توجهی بر فعالیت‌های روزانه مانند گرفتن اشیاء، راه رفتن یا حالات چهره تاثیر بگذارند.
خستگی مفرط و ضعف عضلانی
خستگی مفرط و ضعف عضلانی از علائم ام اس در زنان است. خستگی یکی از ناتوان کننده‌ترین نشانه‌های MS است و تقریباً همه افراد مبتلا به این بیماری آن را تجربه می‌کنند. برخلاف خستگی معمولی، خستگی ناشی از ام اس می‌تواند به طور ناگهانی رخ دهد و اغلب با سطح فعالیت فیزیکی یا ذهنی نامتناسب است.
ضعف عضلانی یکی دیگر از علائم مرتبط است که از آسیب عصبی ناشی می‌شود که ارتباط بین مغز و ماهیچه‌ها را مختل می‌کند. این ترکیب خستگی و ضعف می‌تواند کارهای ساده‌ای مانند بالا رفتن از پله‌ها یا نگه داشتن اشیاء را خسته کند و ممکن است توانایی فرد را برای کار یا شرکت در فعالیت‌های اجتماعی محدود کند.
گرفتگی و اسپاسم عضلات
گرفتگی و اسپاسم عضلانی که به آن اسپاستیسیتی نیز گفته می‌شود، به دلیل اختلال در سیگنال‌های عصبی که حرکت عضلات را کنترل می‌کنند، ایجاد می‌شود. این منجر به سفت شدن یا سفت شدن غیرارادی عضلات، اغلب در پاها، بازوها یا پشت می‌شود. اسپاستیسیتی می‌تواند از ناراحتی خفیف تا اسپاسم شدید و دردناکی که در تحرک و خواب اختلال ایجاد می‌کند متغیر باشد.
زنان مبتلا به ام اس اغلب در طول دوره‌های استرس، خستگی یا قرار گرفتن در معرض گرما علائم بدتر را تجربه می‌کنند. فیزیوتراپی، تمرینات کششی و داروهایی مانند شل کننده‌های عضلانی می‌توانند به مدیریت این علائم کمک کنند.
بیشتر بخوانید: اولین علائم بیماری خطرناک ام اس که احتمال نمی‌دانید!
عدم تعادل و سرگیجه
عدم تعادل و سرگیجه از علائم ام اس در زنان است. ام اس می‌تواند بر بخش‌هایی از مغز که مسئول تعادل و هماهنگی هستند، مانند مخچه تاثیر بگذارد و منجر به سرگیجه و احساس عدم تعادل شود. زنان مبتلا به ام اس ممکن است دچار مشکل در راه رفتن، زمین خوردن‌های مکرر یا احساس سرگیجه شوند که با حرکت بدتر می‌شود.
این علائم می‌توانند به طور قابل توجهی بر فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارند و خطرات ایمنی به همراه داشته باشند. درمان توانبخشی، ورزش‌های هوازی و دارودرمانی می‌توانند در بهبود تعادل و مدیریت سرگیجه موثر باشند.
مشکلات در کنترل ادرار و یبوست
اختلال عملکرد ادرار و روده در زنان مبتلا به ام اس به دلیل آسیب عصبی شایع است که بر مثانه و سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد. زنان ممکن است دچار فوریت، تکرر ادرار یا مشکل در تخلیه کامل مثانه شوند که این امر خطر عفونت را افزایش می‌دهد. یبوست نیز شایع است که اغلب ناشی از اختلال در سیگنال‌های عصبی، کاهش فعالیت بدنی یا عوارض جانبی داروها است. این علائم را می‌توان با تغییرات رژیم غذایی، تمرینات کف لگن، داروها و در برخی موارد کاتتریزاسیون کنترل کرد.
نوسانات خلقی و افسردگی
نوسانات خلقی و افسردگی از علائم ام اس در زنان است. ام اس اغلب به دلیل عوامل فیزیکی و عاطفی بر سلامت روان تأثیر می‌گذارد. این بیماری می‌تواند باعث تغییراتی در شیمی مغز و آسیب به نواحی تنظیم کننده خلق و خو و در نتیجه نوسانات خلقی، تحریک پذیری یا دوره‌های افسردگی شود.
مقابله با ماهیت مزمن ام اس، تاثیر آن بر کیفیت زندگی و عدم قطعیت علائم می‌توانند این چالش‌های عاطفی را تشدید کند. مشاوره روانشناختی، داروهای ضد افسردگی و گروه‌های حمایتی می‌توانند تسکین دهده باشند و به زنان کمک کنند تا از این مشکلات عبور کنند.
مشکلات در تمرکز و حافظه
مشکلات شناختی،که اغلب به عنوان «مه مغزی» شناخته می‌شود، در زنان مبتلا به ام اس رایج است. این مسائل ممکن است شامل مشکل در تمرکز، مشکل در یادآوری اطلاعات، یا مشکلات در برنامه ریزی کارها و انجام چند کار همزمان باشد.
علائم شناختی ناشی از ضایعات مغزی ناشی از ام اس است که مسیرهای عصبی را مختل کرده که حافظه و فرآیندهای فکری را تسهیل می‌کند. در حالی که این علائم می‌توانند از نظر شدت متفاوت باشند، ممکن است در کار، روابط و مسئولیت‌های روزانه اختلال ایجاد کنند. توانبخشی شناختی، شیوه‌های ذهن آگاهی و تنظیم سبک زندگی می‌تواند به مدیریت این چالش‌ها کمک کند.
تشدید علائم در دوره‌های قاعدگی و یائسگی
بدتر شدن علائم در دوران قاعدگی و یائسگی اغلب با نوسانات هورمونی در بدن زنان مرتبط است. در طول قاعدگی، سطح استروژن و پروژسترون به شدت کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند علائمی مانند نوسانات خلقی، تحریک پذیری و ناراحتی‌های فیزیکی را تشدید کند. برای افرادی که از قبل شرایطی مانند میگرن، اندومتریوز یا فیبرومیالژیا دارند، این تغییر هورمونی ممکن است درد و سایر علائم را تشدید کند.
علاوه بر این، تغییرات در سطح سروتونین در طول چرخه قاعدگی می‌تواند به بی ثباتی عاطفی و افزایش حساسیت به استرس کمک کند. این پویایی‌های هورمونی همچنین ممکن است سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) را تشدید کند که منجر به اثرات روانی و فیزیکی شدیدتر می‌شود.
یائسگی باعث کاهش دائمی سطوح استروژن و پروژسترون می‌شود که منجر به تغییرات سیستمیک مختلف می‌شود. کمبود این هورمون‌ها می‌تواند علائمی مانند گرگرفتگی، اختلالات خواب و اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب را بدتر کند. برای زنان مبتلا به بیماری هایی مانند پوکی استخوان یا مشکلات قلبی عروقی، یائسگی می‌تواند به دلیل کاهش اثرات محافظتی استروژن، این موارد را تشدید کند.
عدم تعادل هورمونی مرتبط با یائسگی نیز ممکن است به درد مفاصل، افزایش وزن و کاهش سطح انرژی کمک کند و بر کیفیت کلی زندگی تاثیر بگذارد. درک و مدیریت این تغییرات مرتبط با هورمون با راهنمایی‌های پزشکی و اصلاح شیوه زندگی می‌تواند به کاهش شدت علائم در این مراحل کمک کند.
اقدامات اولیه در مواجهه با علائم ام اس در زنان
اقدامات اولیه در مواجهه با علائم ام اس در بانوان عبارتند از:
- با یک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید تا تشخیص ام اس را از طریق ارزیابی‌های بالینی، MRI و سایر آزمایش‌ها تایید کنید. تشخیص زودهنگام به مدیریت موثر علائم کمک می‌کند.
- درباره ام اس، علائم آن و گزینه‌های درمانی بالقوه برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد مراقبت از خود بیاموزید و اطلاعات خود را افزایش دهید.
- تیمی از ارائه دهندگان متخصصان از جمله متخصصان مغز و اعصاب، فیزیوتراپیست‌ها و متخصصان سلامت روان را برای مراقبت جامع جمع آوری کنید.
- درمان‌های اصلاح کننده بیماری (DMTs) را برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و مدیریت علائم شروع کنید.
- رژیم غذایی متعادلی داشته باشید، هیدراته بمانید و ورزش‌های کم تاثیر را برای بهبود سلامت کلی و کاهش خستگی انجام دهید.
- تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا مشاوره را تمرین کنید، زیرا استرس می‌تواند علائم ام اس را تشدید کند.
- فعال بمانید اما در صورت نیاز استراحت کنید. فعالیت بدنی را با استراحت کافی متعادل کنید تا از خستگی و فشار بیش از حد جلوگیری کنید.
- در صورت نیاز از وسایل کمکی استفاده کنید. برای حفظ استقلال و جلوگیری از سقوط به وسایل کمکی حرکتی مانند عصا یا بریس‌ها تکیه کنید.
- برای ردیابی تغییرات علائم، دفترچه‌ای داشته باشید که می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا در صورت لزوم درمان‌ها را تنظیم کند.
- برای حمایت عاطفی و توصیه‌های عملی به گروه‌های پشتیبان و انجمن‌های ام اس بپیوندید یا با دیگرانی که مبتلا به ام اس هستند ارتباط برقرار کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
هنگامی که علائم ام اس در زنان را به صورت مداوم، غیرمعمول یا بدتر شدنی را تجربه می‌کنید که در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد می‌کند، ، باید به پزشک مراجعه کنید. علائمی مانند خستگی غیر قابل توضیح، سردردهای شدید، درد طولانی مدت یا تغییرات قابل توجه در خلق و خو، ضعف ناگهانی، از دست دادن تعادل، تغییرات بینایی یا بی‌حسی در هر قسمت از بدن شما ممکن است نشان دهنده یک وضعیت عصبی یا پزشکی جدی باشد و نیاز به توجه فوری دارد.
علاوه بر این، اگر متوجه تغییراتی در شرایط سلامتی خود شدید، مانند بدتر شدن علائم مزمن یا عدم پاسخ به درمان‌های فعلی، مشورت سریع با پزشک برای ارزیابی مجدد و تنظیم مراقبت‌های خود ضروری است. مداخله پزشکی اولیه می‌تواند به تشخیص مشکلات زمینه‌ای، جلوگیری از عوارض و اطمینان از درمان موثر کمک کند.
آیا ام اس قابل درمان است؟
مولتیپل اسکلروزیس یا MS در حال حاضر قابل درمان نیست، اما با درمان‌های مناسب و تنظیم سبک زندگی قابل کنترل است. ام اس یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی به پوشش محافظ رشته‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند و باعث التهاب و آسیب می‌شود.
در حالی که آسیب در برخی موارد برگشت ناپذیر است، پیشرفت در درمان‌های اصلاح کننده بیماری (DMTs) به طور قابل توجهی توانایی در کاهش علائم بیماری و کاهش دفعات ایجاد نشانه‌ها را بهبود بخشیده است. تشخیص زودهنگام و ارائه یک برنامه مراقبتی جامع که شامل دارو، فیزیوتراپی و تغییرات سبک زندگی است، می‌تواند به بانوان در بهبودی بیماری کمک کنند. همجنس تحقیقات برای کشف درمان‌های بالقوه ادامه دارد.
کلام آخر
علائم ام اس در زنان می‌توانند بسیار متفاوت باشد، اما اغلب شامل خستگی، ضعف عضلانی، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن، مشکلات بینایی و مشکل در هماهنگی یا تعادل است. تغییرات هورمونی مربوط به قاعدگی، بارداری و یائسگی گاهی اوقات می‌توانند این علائم را تشدید کند و چالش‌های منحصر به فردی را به همراه داشته باشند.
تغییرات شناختی، بی‌ثباتی عاطفی، و اختلال عملکرد مثانه یا روده نیز رایج هستند و می‌توانند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره تاثیر بگذارند. شناخت و رسیدگی به موقع این علائم، با یک برنامه درمانی و حمایتی مناسب، برای کمک به زنان در مدیریت موثر ام اس و حفظ استقلال و کیفیت زندگی خود بسیار مهم است.
نظر شما