با این وجود این تغییرات انجام شد و وزیرانی که به مجلس معرفی شده بودند بهجز 3 وزیر همه رای اعتماد از مجلس دریافت کردند.پیشبینی میشد انتخاب وزیر نفت در دولت و رای اعتماد به آن در مجلس با دشواریهایی مواجه شود ولی این پیشبینی رخنداد و وزیر معرفی شده رای لازم را برای تکیه زدن بر کرسی وزارت نفت از مجلس کسب کرد.
این گزارش نگاهی دارد به برنامه و اظهاراتی که در جریان این رویداد از سوی وزیر معرفی شده نفت و رئیس جمهوری بیان شده است.
دولتهای امروز در جهان کارکردهای تعریفشده و مشخصی دارند.یک ویژگی خاص دولتها در عصر حاضر که در گذشتههای دور وجود نداشته تغییر دائمی دولت در دوره زمانی مشخص و معین است.تغییر، بخشی از روح و ماهیت دولتهای جدید است. هیچدولتی ثابت نیست و براساس یک قانون مورد تایید عمومی در هر کشوری در دورهای مشخص که از چند سال بیشتر نیست بهکار خود ادامهمیدهد.
این تغییر دائمی آیا به معنای تغییر مکرر برنامههای درازمدت است؟ تغییر برنامههای درازمدت موجب میشود تا حرکت یک جامعه به سمت هدفهای اساسی و مؤثر در زندگی و رفاه اتباع آن پیوسته نباشد؛ یعنی حذف پیوستگی به یکدیگر و اندوخته تجربههای نسلهای گذشته و امروز که سرمایهها را به هدر میدهد.
از اینرو تلاش میشود که در عصر جدید اداره امور به شکلی انجام شود که سیاستهای درازمدت را تحتتأثیر قرارندهد یعنی سیاستهای کوتاه مدت موجب نشود که اهداف درازمدت و استراتژیکی که در هر بخش مشخص شده است محقق نشود.
این اندیشه دستاوردی گرانبهاست که بدون شک پس از سالها سیاستهای اشتباه و غلط و خسارتهایی که به برخی دولتها در گوشه و کنار جهان وارد شده به دستآمد و تجربه آنان امروز بهسادگی در یک جمله بیان میشود.
ولی این دستاورد زمانی قابل اجرا شدن است که در یک کشور برنامه درازمدت و مشخصی وجود داشته باشد و دولت موجود بتواند براساس آن برنامهریزی و عمل کند.
در ایران برنامههای درازمدت مشخصی تحت عنوان چشمانداز بیستساله و قوانین توسعه 5 ساله وجود دارد که دستورکار عملی برای هر دولتی است.
براین اساس در ایران برنامههای مشخص و درازمدت وجود دارد و در بخشهای مختلف مشخص است که باید به چه سو و در چه مدت و با چه مشخصاتی حرکت کرد.
با این وجود اما در گذشته و امروز شاهد بودیم و هستیم که برنامههای درازمدت مورد توجه نبوده و انحراف از برنامههای 5 ساله امری عادی بوده است. البته انحرافها با زاویهها و مشخصات متفاوتی رخداده است.
در عین حال برنامه درازمدت در ایران یعنی چشمانداز بیستساله هیچگاه وجود نداشت و مدت درازی نیست که تهیه و تصویب شده است. در واقع برنامه بیستساله نشانههای مشخص و مرزبندی خاصی برای برنامههای 5 ساله بهوجود آورد که امکان حرکت با انحراف کمتر دولتها به سوی برنامههای درازمدت را بهوجود آورد. با این وجود در دوره اداره کشور در دولت نهم شاهد انحراف از برنامههای درازمدت و حرکت براساس سیاستهای غیرمدون و اقداماتی انجام شد که شرایطی بهوجود آورد که رسیدن به اهداف برنامه درازمدت را با تردیدهایی مواجه کرد.
این تردیدها ناشی از این است که سیاستهایی در چارچوبهای نهادهایی از کشور انجام شد که به انحراف از اهداف برنامههای تدوین شده منجر شد.
برخی از این اقدامات با هدفهایی اعمال شد که شاید خیرخواهانه بود اما متأسفانه به این مسئله توجه نشد که این اهداف در تدوین برنامههای درازمدت با توجه به تجربیات کشور در هربخش در دولتهای قبل مورد توجه قرار گرفته و بهترین سیاستها و اهداف مورد توجه و تصویب قرار گرفته بود.با این وجود اما تغییرات بدون توجه به اهداف برنامههای مصوب انجام شد و به اعتقاد برخی این انحرافها به تاخیر در دستیابی اهداف مشخص شده خواهد انجامید.اقتصاد کشور از جمله بخشهایی است که بیش از دیگر بخشها با تحولات خاص و متعددی روبهروشد.
در حال حاضر با شکلگیری دولت جدیدی مواجه هستیم که طبیعی است تغییرات جدیدی را در سطح وزرا شاهد باشیم. این تغییرات امروز رخ داده و دولت جدید باوجود تغییر نکردن شخص ریاستجمهوری اما تغییرات عمده و عمیق در وزرا را منجر شده و بهجز برخی وزارتخانهها جابهجایی اغلب وزرا را شاهد هستیم.
این تغییر متأسفانه این تفکر و پیشداوری را با توجه به تجربه دولت قبلی گوشزد میکند که باید شاهد تحولات مختلف و متعدد جدیدی در برنامهها و اهداف درازمدت کشور باشیم.
در وزارت نفت بهعنوان مهمترین وزارتخانه کشور بهدلیل نظارت و اداره بخش تولید و فروش نفت خام شاهد تغییر وزیر نفت بودیم.
با سخنانی که وزیر جدید نفت در هنگام رأی اعتماد و پس از آن بیان کرد نشانههایی از برنامههایی برای تغییر جدی و عمیق در این بخش مطرح شد.
برنامه یا اهداف نامشخص
مسعود میرکاظمی در برنامهای که هنگام معرفی به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد مطالبی را مورد توجه قرارداد که قبلا در برنامههای کوتاه و بلندمدت نیز مطرح شده بود. اما در برنامههای دولت یا اظهارات وزیر درمراسم معارفه به مواردی اشاره شد که پیش از آن در برنامه مکتوب ارائه شده به مجلس سخنی درباره آن گفته نشده بود.
برای نمونه وی در برنامه خود تاکید کرده است که نگاه به نفت و گاز و درآمدهای حاصل از آن باید بهعنوان منبع تأمین بودجه عمومی به منابع و سرمایههای زاینده اقتصادی و ایجاد صندوق توسعه ملی با تصویب اساسنامه آن در مجلس شورای اسلامی در سال اول برنامه پنجم و برنامهریزی برای استفاده درآمدهای نفت هدایت شود؛ چیزی که با توجه به برخی گزارشهای منتشره در مورد برنامه پنجم بهظاهر در برنامه دولت نیست؛ یعنی دولت حداقل در سالآیند قصد ندارد صندوق توسعه ملی را براساس این گزارشها ایجاد کند.
درواقع این برنامه مکتوب بدون توجه به برنامهاساسی و هدفهای مورد توجه دولت نوشته شده است.در همین برنامه در جای دیگری نیز به صنعت پتروشیمی اشاره شده و برنامه وزیر پیشنهادی به مسائلی از جمله توجه به زنجیره ارزش در پتروشیمی جهت تامین مواداولیه مورد نیاز صنایع پایین دستی و لزوم ارتقای سطح دانش از طرق مختلف مورد توجه قرار گرفته است.
ایجاد فضای رقابتی و کمک به توسعه واحدهای ذیربط با ارتقای سطح استانداردها، زیستمحیطی و... میتواند شرایط ایران را در جوامع بینالمللی بهبود بخشد. این برنامه مکتوب درحالی است که در مراسم معارفه و رای اعتماد مجلس بحث تغییر استراتژی در وزارت نفت و ایجاد معاونت نفت و گاز در وزارت صنایع بهعنوان مسائلی اساسی اعلام شده است. در این مراسم که محمود احمدینژاد رئیسجمهوری نیز حضور داشت در سخنانی از طرحی سخن گفت که معنای معاونت نفت و گاز در وزارت صنایع را به شکل دیگری به نمایش میگذاشت. وی تاکید کرد: در پایان برنامه پنجم باید به جایی برسیم که صنعت نفت و شرکتهای تابعه آن بهطور 100درصد وارد عرصه جهانی شوند.
با این مقدمه رئیسجمهوری سؤال کرد: باید بار صنعت پتروشیمی به دوش نفت بوده، پتروشیمی به وزارت صنایع واگذار یا بهطور کامل آزاد شود؟
احمدینژاد در مراسم تودیع غلامحسین نوذری وزیر پیشین نفت و معارفه مسعود
میر کاظمی وزیر جدید این وزارتخانه که در نهاد ریاستجمهوری برگزار شد پاسخی به این سؤالی که مطرح کرد نداد ولی بهنظر میرسد که باید در انتظار تغییر ساختاری در این وزارت بود.رئیسجمهور با بیان اینکه ما تاکنون یک مرحله توانستهایم در صنعت پتروشیمی
گام برداریم، گفت: 3 مرحله دیگر باقی است تا محصولات اصلی پتروشیمی بهطور کامل استخراج و در بازار به فروش گذاشته شود.
این سخنان بخشی از هدفهایی که از سوی ریاستجمهوری برای وزارت نفت مشخص شده است را نشانمیدهد و این درحالی است که مسعود میرکاظمی در سخنانی که از سوی رسانههای گروهی و همزمان با بررسی رای اعتماد منتشر شد به مسائلی اشاره کرد که هم در برنامه ارائه شده مورد توجه نبود و هم کمی بلندپروازانه بهنظر میرسد. میرکاظمی بهعنوان وزیر پیشنهادی دولت دهم برای تصدی وزارت نفت تاکید کرده اولویت اصلی کاری وی در این وزارتخانه تدوین نقشه راه برای وزارت نفت است.
وی تاکید کرد که ایران در حوزه اقتصادی در مرحله حساسی قرار دارد، وی این حساسیت را اینگونه ترسیم کرد که از یک سو در حال اجرای سیاستهای اصل 44 قانون اساسی هستیم و از سوی دیگر اجرای برنامه پنجم توسعه و همچنین طرح هدفمند کردن یارانهها را در پیش داریم.وی تاکید کرد: این شرایط حساس فرصت خوبی است تا بازنگری جامعی در حوزه نفت و گاز انجام شود و با تنظیم یک راهبرد اصولی و منطقی برای تحقق اهداف چشمانداز 1404 تلاش شود.
وی از تغییر ساختار یا برنامه استراتژیک برای این وزارتخانه سخنی نگفت و تنها تاکید کرد که باید با تعیین روشهای اصولی و منطقی و ارتقای دانش و فناوری و همچنین اصلاح سیستمها، روشها و توسعه زنجیرههای ارزش یکپارچه در پروژهها بتوانیم اثر بخشی منابع را بیشتر کنیم. این درحالی است که ریاستجمهوری از تغییر ساختار در وزارت نفت سخن گفته ؛ تغییراتی که شاید اجرایی شدن آن در این بخش تا حد زیادی غیرمنتظره به نظر میرسد.