چرا امسال بیشتر مریض می‌ شویم؟‌

همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است که دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و مهم‌ترین و شایع‌ترین علائم آن ضعف و خستگی شدید، تب و لرز، بدن‌درد، سردرد، سرفه‌های خشک، آبریزش بینی و در برخی موارد مشکلات گوارشی مثل اسهال، شکم‌درد و استفراغ هستند.

آنفلوآنزا از بیماری‌های شایع فصل سرما است که مدام دچار جهش می‌شود و این روزها نیز با سویه جدید آن مواجه‌ایم و موارد ابتلا به آن در کشور افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. طبق گزارش وزارت بهداشت، ۲۳ درصد (حدود یک‌چهارم) از کل موارد عفونت‌های تنفسی که در یک ماه اخیر در کشور در گردش هستند، مربوط به آنفلوآنزا است؛ به طوری که در بعضی از استان‌ها، فراوانی آنفلوآنزا بیشتر از سایر عفونت‌های تنفسی است. نوع غالب آنفلوآنزا نیز A و زیرگونه H۱N۱ است که همان آنفلوانزای فصلی است. این نوع، علائم شدیدی در افراد ایجاد می‌کند و وزارت بهداشت دیروز در اطلاعیه‌ای نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی تاکید کرد.

مدل بیماری‌های ویروسی به این شکل است که در بدن فرد بعد از درمان و بهبودی، آنتی‌بادی تولید می‌شود و تا مدتی دربرابر ویروس مصونیت پیدا می‌کند و دیگر به آن ویروس مبتلا نمی‌شود. اما بسیاری از افراد می‌گویند مدت کوتاهی بعد از بهبود بیماری‌شان دوباره مبتلا شدند.

چرا بدن‌مان مصونیت پیدا نمی‌کند؟

دلیل این که بعد از بهبود یافتن آنفلوآنزا دوباره مبتلا می‌شویم و بدن‌مان مصونیت پیدا نمی‌کند چیست؟ آیا آنتی‌بادی در بدن ما تولید نمی‌شود؟ به گفته متخصصان، ابتلای دوباره به آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های ویروسی تنفسی چند دلیل دارد؛ سیستم ایمنی ضعیف، ناتمام و ناقص ماندن دوره درمان، انتشار ویروس‌های مختلف با سویه‌های جدید و قرار گرفتن مجدد در معرض ویروس.

آنفلوآنزا و دیگر بیماری‌های تنفسی معمولاً توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند که انواع مختلف یا سویه‌های متعددی دارند. حتی اگر فرد به یک سویه مبتلا شده و درمان شده باشد، ممکن است به سویه‌ دیگری از همان ویروس مبتلا شود که سیستم ایمنی بدن در برابر آن تجربه‌ای نداشته باشد.

دکتر حمید سوری، متخصص اپیدمیولوژی در این زمینه به همشهری‌آنلاین توضیح می‌دهد: ویروس‌ها چون مرتبا دچار جهش یا موتاسیون می‌شوند، تضمینی وجود ندارد که فرد دوباره به آنها مبتلا نشود. چون مثلا آنفلوآنزا که فقط یک نوع ویروس نیست؛ چند نوع ویروس دارد و هر نوع، چندین زیرسویه دارند. بنابراین محافظت در برابر یک نوع ویروس یا یک زیرسویه کافی نیست و ممکن است علی‌رغم ایجاد ایمنی اولیه، فرد به سویه‌ها و زیرسویه‌های دیگر مبتلا شود.

این متخصص اپیدمیولوژی می‌گوید: البته احتمال ابتلای ما نسبت به کسی که بدن خیلی حساسی دارد و آنتی‌بادی لازم برای مقابله با آن ویروس در بدنش ایجاد نشده، خیلی کمتر است.

بیشتر بخوانید؛

• این کودکان مستعد ابتلا به شکل شدید آنفلوآنزا هستند

• ۳ راه برای تشخیص کرونا از آنفلوآنزا و سرماخوردگی |

ویروس‌های تنفسی متنوع هستند

این استاد اپیدمیولوژی می‌گوید: وقتی مبتلا به یک عفونت تنفسی می‌شویم، اگر آن عفونت از نوع ویروسی باشد، احتمال ابتلای مجددِ فرد وجود دارد، ولی درباره عفونت‌های باکتریایی موضوع کاملا متفاوت است. البته ابتلای مجدد به ویروس‌های مختلف هم متفاوت است. درمورد بعضی از ویروس‌ها ممکن است حتی تا چند ماه طول بکشد تا مجددا مبتلا شویم و درمورد برخی ویروس‌ها این دوره کوتاه‌تر است و فرد معمولا یک تا ۲ هفته بعد از ابتلا به بیماری تنفسی در برابر آن مصونیت دارد. اما بعدش کم‌کم سطح ایمنی پایین می‌آید و فرد مثل دو هفته اولِ بعد از بیماری دیگر نمی‌تواند مصون بماند.

دکتر سوری با بیان این که ویروس‌های تنفسی مثل آنفلوآنزا متنوع هستند و به دلایلی از جمله تغییرات مداوم در ساختار ژنتیکی خود می‌توانند از ایمنی بدن فرد عبور کنند. همچنین اگرچه پس از بهبود از یک عفونت تنفسی، احتمال کاهش عوارض در فرد نسبت به افرادی که هنوز بیمارند بالاتر است، اما این فرد همچنان می‌تواند ویروس را به دیگران انتقال دهد. بنابراین بعد از بهبود از عفونتی تنفسی مثل آنفلوآنزا بهتر است تا چند روز همچنان فاصله خود با دیگران را حفظ کنیم و با افرادی هم که هنوز مبتلا به عفونت هستند، تماس نزدیک نداشته باشیم.

کودکان هم آموزش‌پذیرند

پزشکان همواره تاکید و تصیه می‌کنند که با رعایت پروتکل‌های ساده بهداشتی مثل استفاده از ماسک و شستشوی مرتب دست‌ها بعد از تماس با سطوح آلوده به کاهش انتقال ویروس کمک کنیم. دکتر مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی به همشهری‌آنلاین می‌گوید: تنها راه پرهیز از ابتلا به عفونت‌های تنفسی، همچنان رعایت پروتکل‌های سه‌گانه است که سازمان جهانی بهداشت هم روی آن تاکید دارد؛ یعنی شستشوی مرتب دست‌ها، استفاده از ماسک و رعایت فاصله فیزیکی. به خصوص در اتوبوس و مترو و تاکسی که رعایت فاصله ممکن نیست.

اما با کودکان چه کنیم تا مبتلا نشوند؟ کودکان به خصوص کودکان زیر ۵ سال عمدتا در رعایت پروتکل‌های بهداشتی ضعیف و بی‌تجربه هستند و توصیه‌ها هم در یادشان نمی‌ماند. البته کارشناسان می‌گویند با آن که کودکان زیر ۵ سال تجربه‌ای از خودمراقبتی ندارند و توصیه‌ها هم در یادشان نمی‌ماند اما می‌توان با انواع روش‌ها به آنها یادآوری و آنها را ملزم به رعایت کرد.

مثلا می‌توان با بازی و نمایش و قصه به آنها یاد داد که موقع سرفه کردن، دهان خود را بپوشانند، یا در هوا عطسه نکنند و در آرنج خود این کار را انجام دهند، یا دست‌های آلوده خود را به چشم‌ها نزنند و داخل دهان و بینی خود نکنند. کودکان آموزش‌پذیرند و والدین و همچنین مدارس و مهدکودک‌ها موظفند این موارد و نکات بسیار مهم را با تکرار و استمرار روزانه، به آنها آموزش دهند.

هرچند رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای عدم ابتلای کودکان به ویروس‌ها به تنهایی کافی نیست و لازم است که سیستم ایمنی آنها نیز تقویت شود. تغذیه مناسب و خواب به‌موقع و کافی دو کلید مهم برای قوی نگه داشتن سیستم ایمنی کودکان و همچنین بزرگسالان است.