همشهری آنلاین – گروه سیاسی: اگرچه در جریان حضور رئیس‌جمهور در وزارت کشور، موضوع‌های متنوعی در حوزه‌های اجتماعی، جمعیتی، سیاسی و... مطرح شد، اما بحث «واگن‌های مترو» از نکات مورد توجه پزشکیان بود. با پیگیری ویژه رئیس‌جمهور امیدواری‌ها برای تسریع در واگذاری واگن‌ها افزایش یافته است. در جریان حضور روز دوشنبه رئیس‌جمهور در وزارت کشور، پس از اینکه مسعود نصرتی، معاون عمران و توسعه امورشهری و روستایی این وزارتخانه گزارشی از پیگیری‌های انجام شده درباره تحویل سریع‌تر واگن‌های مترو خریداری شده از چین ارائه کرد، پزشکیان در تماسی با وزیر امور خارجه، خواستار کمک این وزارتخانه در تسریع دریافت محموله‌های این قرارداد شد؛ اقدامی که می‌تواند گره از کار حمل‌ونقل عمومی، به‌ویژه در کلانشهر تهران بگشاید.
در شرایطی طی هفته‌های اخیر آلودگی هوای تهران به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مردم و مسئولان تبدیل شده‌است، ورود واگن‌های جدید مترو و توسعه خدمت رسانی به مردم در حوزه حمل‌ونقل عمومی، گره‌های فروبسته بسیاری را خواهد گشود. این در حالی است که موضوع ورود واگن‌های خریداری شده از چین طی ماه‌های اخیر با مشکلات و تاخیرهایی همراه بوده که در شرایط کنونی پیگیری‌های سیاسی در سطح کلان، می‌تواند کارگشا باشد؛ به‌ویژه اینکه طی روزهای اخیر تهران و پکن رایزنی‌های دیپلماتیک قابل‌توجهی به‌منظور توسعه همکاری‌های فی‌مابین داشته‌اند که سفر حدود ۱۰ روز قبل رئیس دستگاه دیپلماسی به چین نمودی از مناسبات رو به گسترش دوطرف است.
ماجرای قراردادی که احیاء شد
خرید واگن‌های مترو یکی از موضوع‌های مطرح در مناسبات ایران و چین بوده که طی سال‌های اخیر با فراز و فرودهای بسیاری مواجه شده‌است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.
۱
تکلیف قانونی
توسعه واگن‌های مترو یکی از تکالیف قانونی برای دولت است؛ تکلیفی که در برنامه ششم توسعه معین شده‌است. براساس «ماده ۵۸» برنامه ۵ساله ششم توسعه، دولت وقت در سال ۹۶مکلف بود ۲هزار دستگاه واگن مترو برای تهران و سایر کلانشهرها تهیه کند که سهم تهران ۶۳۰واگن بود.
۲
تفاهم اولیه
سال ۱۳۹۶ بود که تفاهمنامه خرید واگن از چین ازسوی طرف‌های ایرانی و چینی امضاء شد، اما به‌دنبال به سردی گراییدن مناسبات دوجانبه و همچنین عدم پرداخت پیش پرداخت این پروژه عملیاتی نشد.
۳
ترک فعل دولت دوازدهم
براساس قرارداد اولیه ایران و چین، قرار بود ۲ هزارو ۱۰۰ واگن وارد ایران شود که البته بی‌سرانجام ماند و به گفته مقام‌های شهری تهران، از مصادیق «ترک فعل» در دولت دوازدهم به‌حساب می‌آید.
۴
احیای پرونده
با آغاز به‌کار دولت سیزدهم پرونده خرید واگن‌های مترو از چین بار دیگر در اولویت کاری دولت و دوره ششم مدیریت‌شهری قرار گرفت و پیگیری‌های تازه‌ای برای به نتیجه رساندن تفاهم‌های مربوط میان ایران و چین انجام شد.
۵
خبر جدید پس از ۷ سال
طی حدود ۳ سال فعالیت دولت سیزدهم، منابع مناسبی در حوزه توسعه و تجهیز مترو اختصاص یافت و با همگرایی دولت و شهرداری تهران، قراردادهای خرید واگن‌های مترو با اختصاص اعتباری درحدود یک میلیارد دلار بار دیگر به جریان افتاد.
۶
تامین اعتبار
شهرداری تهران در دوره جاری گام‌های مهمی برای تامین اعتبار خرید واگن‌های مترو برداشته‌است و در زمان دولت‌های سیزدهم و چهاردهم، ۹.۷ درصد از پیش‌پرداخت ۱۵درصدی قرارداد را پرداخت کرده و پیگیری‌های لازم را در این زمینه انجام داده‌است، اما با این وجود همچنان حدود ۵ درصد از آن باقی مانده‌است.
۷
قرارداد جدید
مهرماه ۱۴۰۲ بود که در جریان سفر علیرضا زاکانی، شهردار تهران به چین، قرار داد جدیدی میان ایران و چین به‌منظور ساخت واگن‌های جدید مترو به امضاء رسید. در چارچوب این قرارداد ۷۹۱ واگن قطار برای تهران خریداری شد؛ قراردادی که به‌عنوان «بزرگ‌ترین قرارداد تاریخ مترو» ارزیابی شد.
۸
ادامه چالش‌های اعتباری
یکی از مهم‌ترین چالش‌های مطرح در مسیر اجرایی سازی قرارداد با چینی‌ها و تحویل واگن‌های سفارش داده شده، تحقق کامل پیش پرداخت اولیه است که تاکنون انجام نشده‌است. گفته می‌شود در سفر اخیر معاون نخست‌وزیر چین به ایران، «ژانگ هو چینگ» در دیدار با محمدرضا عارف، معاون‌اول رئیس‌جمهور بر اجرای این قرارداد تاکید کرد.
۹
قرارداد در خطر
در روزهای اخیر گره تازه‌ای دراین پرونده نمایان و گفته شد که با توجه به مشکلات ارزی موجود، دولت اعلام کرده توانایی اختصاص ارز برای حدود ۵ درصد باقی مانده از پیش‌پرداخت را ندارد. در چنین شرایطی اما شهرداری تهران اعلام کرده برای دور کردن این قرارداد از خطر، حاضر است برای گرفتن مابه‌ازای ارزی، ریال پرداخت کند؛ گامی مهم که نیازمند انجام اقدام‌های لازم ازسوی دولت است.
۱۰
گشایش روزنه‌های امید
در جریان حضور روز دوشنبه رئیس‌جمهور در وزارت کشور، پیگیری ویژه موضوع رفع موانع تحویل سریع‌تر واگن‌های مترو ازسوی مسعود پزشکیان، روزنه‌های امید تازه‌ای را درباره رفع مشکلات موجود در این زمینه گشوده‌است.
نظر شما