او پیش از آنکه از راز و رمز الفبا چیزی بداند، قصه گفتن را در جمع کودکان همسایه شروع کرد و بعدها زنگ انشا برایش شد زنگ بهشتی. انقلاب که شد عطر بهارنارنج‌ها و فروش اقاقیا را رها کرد و به تهران کوچید. «بابای من دزد بود» نام عجیب اولین داستانی است که سوسن طاقدیس برای کودکان نوشت.
او ضمن همکاری با مراکز مختلفی مثل کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، سروش، مجلات رشد، کیهان بچه‌ها و ... قصه‌های زیادی را به چاپ رساند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به «زرافه من آبی بود»، «شما یک دماغ زرد ندیدید»، «هزار تا اسب پا کوتاه» و «قدم یازدهم» اشاره کرد که جوایز زیادی را به خود اختصاص داده‌اند.به مناسبت روز جهانی کودک ساعتی از یک روز پاییزی را در منزلش در خیابان مژده نیاوران به گفت‌وگو درباره ادبیات کودک می‌نشینیم.
- شما به عنوان نویسنده کودک شناخته می‌شوید. در پاسخ به اولین سؤال به ما بگویید نوشتن برای این گروه سنی چه سختی‌هایی دارد؟
اولین سختی کار برای کودکان این است که همه به چشم یک کار آسان به آن نگاه می‌کنند، در حالی که اگر کسی بخواهد بصورت مداوم و مستمر در این حوزه فعالیت کند می‌بیند که اصلاً کار ساده‌ای نیست. معمولاً بعد از چند قصه اول سوژه‌ها ته می‌کشند و سختی کار شروع می‌شود و یک نویسنده برای ساختن قصه از یک سوژه خوب باید پژوهش‌های زیادی در خصوص کودکان انجام دهد.
این در حالی است که بعضی‌ها فکر می‌کنند کسی که به این کار روی می‌آورد، حتماً توان انجام کار دیگری را ندارد و این خیلی دردناک است و موجب می‌شود نویسندگی کودک که یکی از مهم‌ترین مشاغل دنیا است، حقیر و کوچک شمرده شود. شاید به همین دلیل است که ناشران روز به روز حلقه مادی را به نویسندگان کودک تنگ می‌کنند و فکر می‌کنند نویسنده کسی است که به خاطر طبع لطیفش باید از حق و حقوقش بگذرد.
- کتاب‌های کودک نه در کتابفروشی‌ها ویترین مناسبی دارند، نه در جامعه منتقدان، طرفدار. با این تفاسیر شما وضع ادبیات کودک را در کشورمان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر بخواهم این ارزیابی را نسبت به گذشته انجام دهم باید بگویم که ادبیات کودک نسبت به قبل از انقلاب و اوایل انقلاب پیشرفت خیلی خوب و سریعی داشته است. نویسنده‌ها و شاعران خوبی در این زمینه کار کرده‌اند و بچه‌های امروز خیلی عمیق‌تر و بهتر از نسل‌های گذشته با ادبیات خودشان ارتباط برقرار می‌کنند. اما در مقایسه با آن کمال مطلوب و جایگاهی که باید در زمینه ادبیات کودک به آن برسیم می‌توانم بگویم هنوز خیلی راه باقی است.
من به جرئت می‌گویم نه تنها در کشور ما، بلکه در تمام دنیا کار شاخص و برجسته‌ای که مخصوص بچه‌ها باشد نداریم، چرا که هنوز به معیار دقیق و درستی برای درک یک کتاب خوب برای کودکان نرسیده‌ایم. همیشه داوری در این زمینه به عهده بزرگسالان بوده است و هنوز تحقیق کاملی صورت نگرفته تا به ما بگوید آنچه از نظر ما بزرگ‌ترها خوب است و حتی گاهی بچه‌ها هم به آن علاقه نشان می‌دهند، همان است که باید در حوزه ادبیات کودک مورد توجه قرار بگیرد و رویش کار شود یا خیر.
- به این ترتیب و با توجه به رشد کمی آثار ترجمه در این حوزه، می‌توان گفت ادبیات کودک تا حدی رواج بازاری پیدا کرده است.
متأسفانه باید بگویم بله. آثار ترجمه معمولاً کارهای بی‌کیفیتی هستند که از دقت و حساسیت لازم برخوردار نیستند و اغلب فقط به دلیل تیراژ بالا و استقبالی که در کشورهای دیگر از آنها صورت گرفته انتخاب می‌شوند. تنها دلیل ترجمه آنها کسب سود مالی برای ناشرانی است که دغدغه‌ای برای پیشبرد و ارتقای سطح ادبیات کودک ندارند.
اما ناگفته نماند کارهای بازاری چه در زمینه ترجمه و چه کارهای داخلی، اگر چه برای اشغال کردن صحنه‌ها و پر کردن بازار هستند اما گاهی با رنگ و لعابی که دارند خیلی زود می‌توانند توجه بچه‌ها را به خود جلب کنند و علاقه اولیه به کتاب را در آنها ایجاد کنند و شاید پس از آن به سمت ادبیات متعالی و مطالعه عمیق کشیده شوند.
- خانم طاقدیس، به عنوان یک نویسنده ساکن منطقه، موقعیت فرهنگی این محله را چطور می‌بینید؟
به نظر من این منطقه برخلاف اینکه به ظاهر مردمی مرفه دارد، اما به لحاظ موقعیت فرهنگی بویژه برای کودکان خیلی فقیر است. تنها کانون پرورش فکری کودکان در زعفرانیه واقع شده است که رفت‌وآمد کودکان محله‌هایی مثل مینی‌سیتی به آن بسیار مشکل است.
در عین حال کتابفروشی‌های منطقه هم خیلی کم هستند و چون فضای آنها اصلاً کودکانه نیست، من تا به حال ندیده‌ام بچه‌ها وارد کتابفروشی‌ها شوند.
- اگر پدر و مادرهای هم‌محله‌ای درخصوص انتخاب کتاب برای فرزندانشان از شما کمک بخواهند، توجه به چه معیارهایی را به آنها توصیه می‌کنید؟
البته در این زمینه نمی‌شود معیار خاص و الگویی ویژه را ارائه داد، اما می‌توان گفت برای انتخاب یک کتاب مناسب برای کودک، حتماً باید به علاقه و ویژگی‌های خاص آن کودک توجه کرد. پدر و مادرهایی که شناخت دقیقی از فرزند خود دارند و نقاط ضعف و قوت او را خوب می‌شناسند، در گزینش یک کتاب مفید و مؤثر برای فرزندشان موفق‌ترند. فقط کافی است کمی وقت، دقت و حوصله بیشتری صرف این کار کنند.
همشهری محله - 1
