جامعه ما از نظر سرمایه مالی و انسانی نسبت به دیگر جوامع خاورمیانه و بسیاری از کشورهایی که اطرافش هستند، تا حدود زیادی پیشرفته است. ما هم منابع غنی داریم و هم منابع انسانی زیاد. نیروی انسانی ما از ظرفیت و استعدادهای بالایی در تولیدات فکری و فنی برخوردار است. با این حال ما از نظر سرمایه اجتماعی، فقیر هستیم.
سرمایه اجتماعی، معرف چگونگی پیوند‌خوردن افراد و گروه‌ها با یکدیگر در سطح اجتماع و در فضای عمومی به‌صورت نهادینه است. وقتی این دو سرمایه (مالی و انسانی) در حوزه عمومی به برنامه تبدیل شوند و سمت و سو یابند، به سرمایه اجتماعی تبدیل می‌شوند.
یکی از مؤلفه‌هایی که معرف سرمایه اجتماعی است و نوع ارتباط افراد با یکدیگر در حوزه عمومی است. این ارتباط هم گفتاری است و هم رفتاری. آنچه معرف سرمایه اجتماعی در ارتباطات گفتاری و رفتاری بوده، گفت‌وگو (دیالوگ) است و در برابر، تک‌گویی (مونولوگ) معرف فقدان سرمایه اجتماعی است.
ما وقتی به فرهنگ و جامعه خودمان نگاه می‌کنیم، بیشتر با تک‌گویی مواجه هستیم. این تک‌گویی نوعی ارتباط گفتاری است که در آن یک نابرابری از پیش‌تعیین شده بین تک‌گو و مخاطب آن وجود دارد. تک‌گو، حقیقت را از پیش در اختیار خودش می‌داند و می‌خواهد آن را به مخاطب خود تحمیل یا تجویز کند و از این طریق بر او تسلط یابد. اگر دقت کنیم، متوجه می‌شویم که در مناسبات اجتماعی با اشکال گوناگون تک‌گویی رویاروییم. مثلاً در ارتباط میان افراد و اقوام گوناگون، پیش‌فرض‌های هر یک از طرف درگیر مناسبات، به ارتباطی تک‌گویانه کشانده می‌شود.
به هر روی، فرهنگ تک‌گویانه در سطوح گوناگون فرهنگی، فکری، اجتماعی و سیاسی ما جریان دارد. در این دوره که عصر آشنایی ما با فرهنگ و تمدن غرب است، امید است به سمت آشنایی بیشتر با فرهنگ گفت‌وگو پیش رویم.
نکته آخر اینکه وقتی از گفت‌وگو حرف می‌زنیم، مقصود شیوه‌ای گفتاری است که ویژگی‌های مشخص خود را دارد و با سایر انواع ارتباط گفتاری مثل مناظره، مجادله و مذاکره فرق دارد.
گفت‌وگو، فراتر از یک ارتباط گفتاری، به یک شیوه هستی انسانی اشاره دارد که در این زمینه افرادی چون «باختین» و «مارتین بوبر» سخن‌ها گفته‌اند.
به‌طور مشخص، مارتین بوبر، به 2نوع ارتباط میان انسان با جهان قائل است: رابطه من- آن و رابطه من- تو. در رابطه من- آن، یک شیوه هستی تک‌گویانه را می‌بینیم ولی در رابطه من- تو با یک شیوه هستی گفت‌وگویی رویاروییم. بنابراین، نباید گفت‌وگو را تنها به یک ارتباط گفتاری تقلیل داد.
