دستاورد مدیران جدید در ضیافت فیلم‌های امسال

آنچه پیش رو دارید فقط یک گمانه‌زنی اولیه از حاضران احتمالی جشنواره فجر است. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که حتی تا روز برگزاری جشنواره هم نمی‌توان با قطعیت از حضور فیلمی در آن سخن گفت ولی با احتساب تمام احتمالات و حوادث پیش‌بینی نشده فجر بیست و پنجم بضاعتش تقریباً همین فیلم‌هایی خواهد بود که در این جا به آن پرداخته‌ایم.

رونق سینمای دفاع مقدس

با فهرست کردن حاضران احتمالی جشنواره امسال، اولین نکته‌ای که جلب توجه می‌کند، حضور پررنگ تولیدات دفاع مقدس است. با نمایش فیلم‌هایی چون «روز سوم» (محمد حسین لطیفی)، «اتوبوس شب» (کیومرث پوراحمد)، «اخراجی‌ها» (مسعود ده‌نمکی)، «مثل یک قصه» (خسرو سینایی) و «پاداش سکوت» (مازیار میری) سینمای دفاع مقدس پررنگ‌تر از همیشه در جشنواره حضور خواهد یافت. جدای از اینها فیلم‌هایی چون «سنگ، کاغذ، قیچی» (سعید سهیلی) و «گناه فرزند»  (ابوالقاسم طالبی) هم به نوعی زندگی آدم‌های جنگ را در دل اجتماع به تصویر می‌کشند.

نکته جالب توجه اینکه اغلب این فیلم‌ها، اولین تجربه‌های سازندگانشان در سینمای جنگ به شمار می‌آیند.

محمد حسین لطیفی بعد از ساخت چند کمدی پرفروش و یک فیلم سینمایی در ژانر وحشت و همچنین کارگردانی سریال‌هایی چون «وفا» و «صاحبدلان»؛ با «روز سوم» اولین فیلم جنگی‌اش را تجربه می‌کند. «روز سوم» که با حضور بازیگرانی چون حامد بهداد، باران کوثری و پوریا پورسرخ کلید خورده به ماجرایی عاشقانه در دل جنگ می‌پردازد و به گفته سازنده‌اش با این نیت مقابل دوربین رفته که اثری پرمخاطب باشد.

کیومرث پوراحمد هم که یکی از باسابقه‌ترین فیلمسازان پس از انقلاب است با «اتوبوس شب» اولین فیلم جنگی‌اش را ساخته است.
مازیار میری کارگردان جوان «پاداش سکوت»‌هم چنین وضعیتی دارد. او که با «قطعه ناتمام» و «به آهستگی»  به عنوان کارگردانی هنری ساز شهرت یافته بود، در فیلم تازه‌اش می‌کوشد تا در زمینه سینمای دفاع مقدس حرف‌های تازه‌ای را بزند. فیلم میری با حضور بازیگرانی چون پرویز پرستویی،  رضا کیانیان، مهتاب کرامتی و جعفر والی یکی از کنجکاو برانگیزترین کارهای جشنواره امسال است.

در «مثل یک قصه»  هم خسرو سینایی احتمالاً به سیاق معمولش به ترکیبی از مستند و فیلم داستانی رسیده است. این فیلم هم اولین تجربه سینمایی در گونه جنگی است.
«اخراجی‌ها»، هم که اصلاً اولین ساخته بلند سینمایی کارگردانش است. این فیلم به واسطه پس زمینه‌ سیاسی- اجتماعی ده نمکی، مضمون جالب توجه فیلم و انبوه بازیگران شاخص‌اش قطعاً  یکی از دیدنی‌های جشنواره بیست و پنجم خواهد بود.
در هیچ دوره‌ای سابقه نداشته که تا این میزان فیلمساز تازه وارد به حوزه سینمای دفاع مقدس؛ در جشنواره حاضر شده باشند. این احتمال که یکی دو فیلم از نمونه‌های بالا به جشنواره نرسد هم تفاوتی در موضوع  ایجاد نمی‌کنند.

این همه در حالی است که فیلمسازان شاخص این عرصه امسال جزو غایبان جشنواره خواهند بود. ابراهیم  حاتمی‌کیا، رسول ملاقلی‌پور و احمدرضا درویش امسال فیلمی در جشنواره ندارند. حاتمی‌کیا همچنان درگیر مجموعه تلویزیونی «حلقه سبز» است. ملاقلی پور احتمالاً در روزهای برگزاری جشنواره فیلم جنگی «عصر روز دهم»  را مقابل دوربین برده و درویش نیز همچنان پیش تولید فیلم تازه‌اش را پشت سر می‌گذراند.

احتمال شرکت رئیس و سنتوری

در شرایطی که امسال هم بیضایی، تقوایی، فرمان‌آرا و کیارستمی در جشنواره غایب خواهند بود، احتمال دارد مهرجویی و کیمیایی با آخرین ساخته‌هایشان به فجر بیایند.
«رئیس» تازه‌ترین فیلم مسعود کیمیایی که هنوز فیلمبرداری یک سکانس از آن باقی مانده است،  هم‌اکنون توسط مصطفی خرقه‌پوش تدوین می‌شود. کیمیایی گفته که برای رونق بخشیدن به جشن سالانه سینمای ایران همه تلاشش را می‌کند تا «رئیس» به جشنواره برسد. فیلمی که در آن بازیگرانی چون فرامرز قریبیان، خسروشکیبایی، داریوش ارجمند، امین تارخ، مهناز افشار، لعیا زنگنه و پولاد کیمیایی نقش‌آفرینی کرده‌اند. «رئیس»  حکایت رفاقت‌ها و عشق‌های قدیمی است که پس از گذشت سالها دوباره زنده می‌شوند. کیمیایی در این فیلم پس از گذشت بیش ازیک دهه دوباره با فرامرز قریبیان کار کرده است.
کیمیایی «رئیس» را در تداوم تجربه موفق «حکم» و گویا در همان حال و هوا ساخته است.
اگر حضور احتمالی «رئیس» در جشنواره منوط به اتمام مراحل فنی آن است، «سنتوری»  مهرجویی آماده نمایش است و اگر پروانه نمایش بگیرد در جشنواره حضور خواهد یافت. «سنتوری»  البته به خاطر مشکل پروانه، جشن خانه سینما را از دست داد ولی به نظر می‌رسد با کمی جرح  و تعدیل مشکل «سنتوری»‌برای  حضور در جشنواره حل شود. برگزارکنندگان جشنواره فجر، خوب می‌دانند که آمدن فیلم‌های مهرجویی و کیمیایی تا چه اندازه به اعتبار و وزن فجر خواهد افزود. به همین خاطر است که به نظر می‌رسد هم «رئیس» تا موقع جشنواره آماده نمایش شود و هم «سنتوری»‌سرانجام پروانه نمایش بگیرد.
«سنتوری»‌هم مثل «رئیس» فیلم پربازیگری است و در آن بهرام رادان و گل‌شیفته فراهانی نقش‌های اصلی و انبوهی از بازیگران شناخته شده در نقش‌های مکمل بازی کرده‌اند.

حضور نسل میانه

دیگر فیلمی که می‌تواند به بیست و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر رونق ببخشد، «فرزند صبح» است. فیلمی که افخمی با موضوع زندگی حضرت امام‌خمینی(ره) سه سال پیش  کلید زد و البته هنوز هم در مرحله فیلمبرداری به سر می‌برد. «فرزند صبح» اگر به جشنواره امسال برسد، قطعاً  یکی از آثار پرسر و صدای فجر خواهد بود.از فیلمسازان هم نسل افخمی که احتمالاً در جشنواره امسال حاضر خواهند بود می‌توان به رخشان بنی‌اعتماد، احمدرضا معتمدی و فریدون جیرانی اشاره کرد.بنی‌اعتماد با «خون‌بازی» احتمالاً پرچمدار جریان سینمای  اجتماعی در جشنواره امسال خواهد بود.بنی اعتماد در این فیلم کوشیده تا از منظری تازه به درد کهنه اعتیاد بپردازد. باران کوثری، بیتا فرهی، مسعود رایگان و بهرام رادان بازیگران «خون بازی»‌اند.

«قاعده بازی» که نامش برگرفته از فیلم درخشان ژان رنوای است، توسط احمدرضا معتمدی کارگردانی شده است. معتمدی پنج سال پیش با فیلم «دیوانه از قفس پرید» سیمرغ بهترین فیلم جشنواره را از آن خود کرد. او در «قاعده بازی» به سراغ ژانر کمدی رفته است. در «قاعده بازی»‌ داریوش ارجمند، علیرضا خمسه، اکبر عبدی و حمید لولایی ایفای نقش کرده‌اند.

فریدون جیرانی هم که سال گذشته با مجموعه «ستاره‌ها» پرکارترین فیلمساز حاضر در جشنواره بود، قصد دارد امسال با «پارک وی»‌به فجر بیاید.
«پارک‌وی» یک تریلر جنایی است که گفته می‌شود به حال و هوای «قرمز» نزدیک است. محمدرضا شریفی‌نیا، رعنا آزادی‌ور، آناهیتا نعمتی و نیما شاهرخ شاهی از جمله بازیگران «پارک وی» هستند.

مهدی صباغ‌زاده هم که از آخرین فیلم خوبش زمان زیادی می‌گذرد، قصد دارد «راننده تاکسی»‌را به جشنواره ارائه کند. صباغ‌زاده در دهه شصت یکی از حرفه‌ای‌ترین فیلمسازان سینمای ایران محسوب می‌شد و با «خانه خلوت» از رشدی خیره‌کننده خبر داد ولی در یک دهه اخیر هیچ کدام از فیلم‌های صباغ‌زاده آثار قابل توجهی نبوده‌اند. باید دید صباغ‌زاده با «راننده تاکسی»‌به روزهای اوجش بازمی‌گردد یا خیر؟

از دیگر فیلم‌هایی که حضور آنها در جشنواره امسال قطعی به نظر می‌رسد می‌توان به «اقلیما» ساخته محمد مهدی عسگرپور اشاره کرد. سومین ساخته بلند عسگرپور که سابقه دبیری جشنواره فجر را هم در کارنامه دارد، اثری اجتماعی و شهری است و از این منظر فیلم متفاوتی در کارنامه سازنده‌اش محسوب می‌شود. «قدمگاه» فیلم قبلی عسگرپور در جشنواره بیست و دوم فجر جوایزی را به خود اختصاص داد.

در جشنواره امسال احتمالاً شاهد حضور دو فیلم ماورایی هم خواهیم بود. «نسل جادویی» و «جعبه  موسیقی» که گویا تجربه‌های متفاوتی در این عرصه به شمار می‌آیند.
ایرج کریمی و فرزاد مؤتمن  سازندگان این فیلم‌ها، پیشتر گرایششان به سینمای هنری را در ساخته‌های قبلی‌شان اثبات کرده‌اند. به همین خاطر  شرکت فیلم‌های «نسل جادویی»  و «جعبه موسیقی» در جشنواره را می‌توان به مثابه حضور آثار سینمای روشنفکرانه هم تعبیر کرد.

سینماگران زن

فیلم‌های «بچه‌های ابدی» (پوران درخشنده)، «این سه زن» (منیژه حکمت) و «چند روز بعد» (نیکی کریمی) هم در صورت حضور در جشنواره، در کنار «خون‌بازی» بنی‌اعتماد می‌توانند سهم سینماگران زن در جشنواره بیست و پنجم  را بالا ببرند.«بچه‌های ابدی» و «این سه زن» در مرحله فیلمبرداری قرار دارند و «چند روز بعد» که آماده نمایش است مثل کار قبلی کریمی حضور موفقی در عرصه‌های بین‌المللی داشته است.

فیلمسازان جوان

«آفتاب به همگان یکسان می‌تابد» (عباس رافعی)، «آتشکار» (محسن امیر یوسفی)، «صبحی دیگر» (ناصر رفائی)، «خواب لیلا» (مهرداد میرفلاح)  از دیگر گزینه‌های حضور در جشنواره امسال هستند. شاید پدیده جشنواره امسال یکی از همین فیلم‌ها باشد. فجر همیشه محل خوبی برای کشف استعدادهای جوان بوده است.