این کاهش به‌خصوص از محل واردات بسیار معنادار است؛ همچنین طی سال‌های مذکور عملکرد به‌ترتیب 50، 57، 61 و 64 درصد از برنامه چهارم عقب است.این در حالی است که یکی از شاخص‌های توسعه، جایگاه تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین آلات است.
بر این اساس هنگامی که این شاخص مهم توسعه روند کاهشی در پیش می‌گیرد ناگزیر باید نگران رکود بخش تولید و حرکت سرمایه‌های جامعه به سمت بازار غیرمولد بود. این نگرانی هنگامی افزایش مییابد که ارقام نشان‌دهنده کاهش تقاضا برای ماشین‌آلات سرمایه‌ای و لوازم کسب و کار از داخل یا خارج از مرزها باشد. به تعبیر دیگر توسعه اقتصادی هر جامعه در نهایت بر شانه‌های ماشین‌آلات سرمایه‌ای و لوازم کسب و کار قرار می‌گیرد. بنابر این برای ارزیابی میزان توسعه صنعتی و اقتصادی در یک دوره کافی است به آمار میزان تقاضا و تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین‌آلات توجه شود.
رشد شاخص تشکیل سرمایه ثابت طی سال‌های 84 تا 86 از محل تولید داخل یا واردات به‌ترتیب 5/7 درصد و 29 درصد کاهش یافته است. نکته اساسی آن است که به‌دلیل تامین فناوری برتر از محل واردات، این کاهش به معنای آن است که طی سال‌های 84 تا 87
سهم ماشین‌آلات از تولید داخلی
براساس آمارهای حساب‌های ملی بانک مرکزی، میزان تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین‌آلات و لوازم کسب و کار از محل تولید داخلی، ضمن آنکه روند رشد کاهشی را از سال 81 تا 87 سپری کرده، سهم آن نیز از تولید ناخالص داخلی، از 8/10 درصد در سال 85 به 3/6 درصد در سال 86 و 7/5 درصد در سال 87 نزول می‌کند.
آمارهای بانک مرکزی درخصوص روند رشد این شاخص نشان می‌دهد تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات از تولیدات داخلی در سال 81 معادل 9/22 درصد نسبت به سال قبل از خود رشد کرده است و روند نزولی این شاخص در سال‌های بعد دیده می‌شود. اما در سال 84 یکباره از 5/18درصد رشد به 9/9 درصد کاهش مییابد. در سال 85، مجدداً به 4/15 درصد می‌رسد اما در سال 86 مجدداً به 12درصد کاهش مییابد.
متوسط سه ساله 84 تا 86 معادل 4/12 درصد است که در مقایسه با متوسط سه ساله 81 تا 83 که معادل حدود 21 درصد است، حدود 6/8 درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین سهم سرمایه ثابت ماشین آلات از تولید داخلی از تولید ناخالص ملی طی سال‌های 84 تا 87 به‌ترتیب 7/7، 2/7، 3/6 و 7/5درصد است که در واقع روند نزولی را نشان می‌دهد.
تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات از محل واردات
رشد تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات از محل واردات نیز طی سال‌های 80 تا 87 روندی نزولی را نشان می‌دهد. آمارهای بانک مرکزی در زمینه رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ماشین آلات و لوازم کسب و کار از محل واردات نشان می‌دهد که این شاخص در سال 81 نسبت به سال 80 رشدی 6/58درصدی داشته و در سال 82 معادل 6/27 و در سال 83 معادل 5/34 درصد رشد کرده که متوسط این رشد حدود 60 درصد می‌شود.
در سال‌های 84 تا 86، این روند شدیداً کاهش پیدا کرده و به عدد 9/6 درصد می‌رسد. این کاهش شدید، کاهش معنادار واردات کالاهای سرمایه‌ای در دولت نهم را توجیه می‌کند.در سال 84، این شاخص از 5/34 درصد رشد در سال 83 به 1/16 درصد کاهش مییابد و در سال 85در اتفاقی معنادار به منفی6/0 درصد کاهش پیدا می‌کند. در سال 86 نیز این شاخص 1/5درصد رشد را نشان می‌دهد. در نتیجه متوسط رشد سه ساله 9/6 درصد است که براساس این متوسط، میزان تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات سال 87 برآورد شده است.
در زمینه سهم این شاخص در تولید ناخالص داخلی نیز دیده می‌شود که سهم آن در سال‌های 80 تا 83 رو به رشد است و از 9/5 درصد در سال 80 به‌ترتیب در سال‌های 81 تا 83 به اعداد 8/6، 1/7 و 4/7درصد می‌رسد اما در سال‌های 84 تا 86، روندی نزولی را تجربه کرده و به‌ترتیب به 7/6، 6/5 و 5/4 درصد کاهش مییابد. براساس میزان سهم سال‌های 84 تا 86، برآورد می‌شود سهم این شاخص در تولید ناخالص داخلی به 8/3درصد کاهش یابد.
مجموع تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات
مجموع تشکیل سرمایه ثابت ماشین آلات، از محل تولیدات داخلی و واردات طی سال‌های 80 تا 87 نیز نشانگر روندی کاهشی است. طی سال‌های 81 تا 84، متوسط رشد 3/28درصد است که طی سال‌های 84 تا 86 یکباره به متوسط 5/9 درصد در سال‌های 84 تا 86 کاهش مییابد. کاهش رشد 3/28 درصدی به 5/9 درصدی به معنای آن است که بسترهای سرمایه‌گذاری در کشور با بحران مواجه خواهد بود.
سهم این شاخص در تولید ناخالص داخلی نیز مبین این وضع است که از متوسط 4/16 درصد در چهار ساله 81 تا 83 به متوسط 8/11 درصد در چهارساله 84 تا 87 و همچنین به 5/9 درصد در سال 87 رسیده و نشان‌دهنده آن است که دولت نهم درخصوص آماده‌سازی بسترهای سرمایه‌گذاری چندان مطلوب عمل نکرده است. طی سال‌های 84 تا 86، سهم تشکیل سرمایه ناخالص در ماشین‌آلات و لوازم کسب و کار با کاهش 6درصد در تولید ناخالص داخلی مواجه شده و از 8/16 درصد به 8/10 درصد نزول کرده است.
پیش‌بینی می‌شود این سهم در سال 87 به حدود 5/9 درصد تنزل کند. در حالی که یکی از ارکان اساسی و مهم در توسعه کشورهای در حال توسعه افزایش نرخ تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین‌آلات است اما بررسی سهم تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ماشین‌آلات و لوازم کسب و کار در تولید ناخالص ملی نشان می‌دهد این شاخص طی سال‌های 80 تا 86، روند نزولی شدیدی داشته است.
گزارش بانک مرکزی در این باره نشان می‌دهد سهم تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ماشین‌آلات در تولید ناخالص داخلی در سال 80 تا 83 از 8/16 درصد به 1/16 درصد نزول می‌کند اما از سال 84 تا 87 یکباره روند نزولی شدت گرفته و از 1/16 درصددر سال 83 به 3/14 درصد در سال 84، حدود 3/12 درصددر سال 85 و 8/10 درصد در سال 86 کاهش مییابد. براساس روند بالا و متوسط رشد تشکیل سرمایه ثابت ماشین‌آلات برآورد می‌شود این شاخص در سال 87، به 5/9درصد کاهش یابد. کاهش سهم از 8/16 درصد به 5/9 درصد به میزان 3/7 درصد اتفاقی است که کاملاً بر روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشور اثر خواهد گذاشت.
